|
Kibermakonda din omili. Reja: Kibermakon tushunchasi. Kibermakon va jamiyat. Kibermakon va din
|
| bet | 1/9 | | Sana | 29.02.2024 | | Hajmi | 44.82 Kb. | | #164302 |
Bog'liq Kibermakonda din omili. Reja Kibermakon tushunchasi. Kibermakon
KIBERMAKONDA DIN OMILI.
REJA:
1. Kibermakon tushunchasi. Kibermakon va jamiyat. Kibermakon va din.
2. Axborot asri tahlikalari va internet tarmog’idagi axborot urushi.
3. Ijtimoiy tarmoqlarning yoshlarga ta’siri: Kiberterrorchilik, elektron dasturlar tahdidlari va virtual oyinlarning zararlari.
4. Global tarmoqdagi g’oyaviy xurujlar va barkamol avlodni mafkuraviy xurujlardan himoya qilishda milliy g’oyaning o’rni.
Tayanch tushunchalar: Kibermakon, kibermakon va jamiyat, kibermakon va din, ijtimoiy tarmoqlar tahdidlari, kiberterrorchilik. elektron dasturlar tahdidlari. virtual oyinlar,. axborot asri, internet tarmog’i, axborot urushi.
9.1 Kibermakon tushunchasi. Kibermakon va jamiyat. Kibermakon va din. XXI asr axborot asri deb e’tirof etilayotgani bejiz emas. Insoniyat tarixida ma’lumotning muhimlik darajasi bu kabi yuqori cho’qqilarni zabt etmagan edi. Insonlarni yangi bilimlarni egallashga qiziqishi tobora ortib borayotgan globallashuv jarayonida ijtimoiy ongni zaharlashga qaratilgan tajovuzlar, mamlakatning axborot boshqaruvini izdan chiqarishga urinishlar tobora ortib bormoqda. Bunda yoshlarning axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish madaniyatini yuksaltirish orqali ularda turli mafkuraviy tahdidlarga, xususan, diniy ekstremizm, terrorizm, “ommaviy madaniyat” va boshqa yot g’oyalarga qarshi mustahkam immunitetni shakllantirish muhim ahamiyat kasb etmoqda. Bunday jarayonlarni amalga oshirishda esa kibermakon qulay muhit manbaiga aylanib ulgurgan.
Kibermakon dunyo kompyuter tarmoqlarining “virtual” umumiy majmui. Ushbu atama 1984 yilda Uilyam Gibsonning “Neyromant” (“Neuromancer”) romanida qo’llanilgan, hozir esa global axborot makonini ifodalash uchun ishlatiladi. Telefon suhbatlari, “chatlar”, turli onlayn bahslar, kompyuter aloqasi kibermakonda amalga oshirilmoqda. Virtual voqelikka kirib borishning zamonaviy vositalari sifatida quyigilar aytish mumkin:internetga chiqish imkoniyati mavjud mobil telefonlar; onlayn pul’tli oyinlar; video qurilmalar; tarmoqdan tashqarida foydalanish imkonini beruvchi dasturiy ta’minotlar. Bu kabi vositalar kibermakondan erkin foydalanish imkonini yaratish bilan bir vaqtda, mazkur makondagi xavf-xatarlarning ko’z ilg’amas darajada yuqoriligini anglatadi.
Kibermakonda diniy jarayonlar ko’rinishlari quyidagi shakllarda namoyon bo’ladi:muloqot, ma’lumot, ta’lim, tajriba, amaliyot, missionerlik, marketing, shifo va boshqalar.
Internet imkoniyatlari insonlarning muloqotga kirishish va muayyan maqsaddagi fikrlar almashinuvidagi ijtimoiy tarmoqlarga bog’lana olish imkonini beradi. Dastlab tashkil etilgan jamoalar orasida Vikkanlar va neomajusiylar kabi noan’anaviy internet guruhlar bo’lgan. Xaydi Kempbell tomonidan xristian jamoalari o’rtasida o’tkazilgan tadqiqotlar natijasiga ko’ra, insonlar onlayn jamoalarga muloqotga kirishish maqsadida a’zo bo’ladilar. Bir qator olimlar virtual muloqotning xarakteriga bog’liq muhim masalalarni ko’targanlar. Uni shunchaki “ijtimoiy hayotning illyuziyasi” yoki “offlayn” dunyoda jamoalarning yaxshilanishiga olib keluvchi vosita sifatida e’tirof etganlar.
Yetakchi diniy tashkilotlar ham hozirgi kunda a’zolar va a’zo bo’lmaganlar orasida kompyuterlashtirilgan ma’lumot olishga ehtiyojning ortganini ta’kidlamoqda. Diniy ma’lumotlarni tarqatishda elektron diniy ma’lumot tarqatuvchi “bloggerlar” yoki “bloglar” kompyuterlashtirilgan muloqotning muhim jihati hisoblanadi. Jadal suratlarda “podkastlar”, veb-saytdan MR3 pleer, “i-Pod”larga yuklanayotgan audiodasturlar, xususan, ma’ruzalar ommalashmoqda.
Avvallari tanqis, keng tarqalmagan muqaddas matnlar va undan keyingi o’rinlarda turuvchi ma’lumotlar endilikda omma e’tiboridagina emas, balki istalgan kishi veb saytlardan yuklab ta’lim olish imkoniyati mavjud. Shu maqsadda diniy ma’lumotlarga chanqoqlar uchun maxsus veb saytlar dalillar, havolalar va resurslar bilan boyitilgan. Masalan, internetdan foydalanuvchi shaxs istalgan hajmdagi marosimlar shablonlarini yuklab olib, Yorubada bo’lib o’tayotgan Santeria yoki Kandombl diniy marosimlarida ishtirok etish mumkin. Ko’pchilik bunday jarayonlarni ajdodlardan avlodlarga o’tib kelayotgan an’analarning dezagrigatsiyasi yoki bilimlarning demokratlashtirilgani deb qabul qiladilar. Boshqalar esa diniy faoliyatdagi uzilish va an’analarning yo’qotilishi deb biladilar.
|
| |
