-
27
-
texnologiyalarining o'zi raqobatdosh ustunlikni ta'minlamaydi. Ular
raqobat
strategiyasini qo'llab-quvvatlash uchun ishlatilishi kerak.
Strategik axborot tizimlari - bu raqobatdosh ustunliklarga erishish uchun
faoliyat, mahsulotlar va tegishli xizmatlarning maqsadlarini o'zgartirishi mumkin
bo'lgan axborot tizimlari.
Firma AT-dan raqobat strategiyasining uch xil darajasida foydalanadi:
· biznes darajasi;
· kompaniya darajasi;
· sanoat darajasi.
Strategiyaning barcha darajalarini qamrab oladigan
yagona strategik AT
mavjud
emas,
turli
darajalar uchun
turli
tizimlar
qo'llaniladi. Biznes
strategiyasining har bir darajasi uchun ATdan foydalanish strategiyasi va har bir
daraja uchun ATdan foydalanishni tahlil qilish va baholash modeli mavjud. 1-
jadvalda raqobatning har bir
darajasi uchun strategiyalar, modellar va axborot
texnologiyalari aks ettirilgan.
3-jadval . Raqobat darajalari, strategiyalar, modellar va axborot
texnologiyalari
Daraja
Strategiya
Model
Axborot tarmoqlari/
axborot texnologiyalari
Sanoat
hamkorlik,
litsenziya,
standart
Raqobat
kuchlari
modeli,
tarmoq
iqtisodiyoti
telekommunikatsiya,
axborot hamkorligi
Qattiq
sinergiya,
malaka
markazi
malaka
markazi
(asosiy
musobaqa)
bilim tizimlari, tizimlari,
tashkiliy boshqaruv
-
28
-
Biznes
xarajatlarni
kamaytirish,
farqlash,
raqobatni tahlil
qilish
iste'mol
qiymati
zanjiri
(valuechain)
Maxsus aloqalarni
boshqarish (CRM),
Ta'minot zanjirini
boshqarish (SCM),
Datamining
Keling, biznes darajasidagi strategiyani va iste'molchi qiymat zanjirini
batafsil ko'rib chiqaylik. Biznes darajasidagi strategiyaning asosiy savoli "Biz
qanday qilib yagona bozorda samarali raqobatlasha olamiz?" Bu
kabel
televideniyasi, avtomobilda yo'lovchi tashish, turizm va boshqalar bozori bo'lishi
mumkin.
Ushbu darajadagi asosiy raqobat strategiyalari:
1. Xarajatlar ustunligi strategiyasi;
2. Differentsiatsiya strategiyasi;
3. Raqobat doirasini o'zgartirish strategiyasi.
Xarajatlardan ustunlik strategiyasini amalga oshiruvchi firma keng bozorni
maqsad qilib oladi va ko'p miqdorda mahsulot ishlab chiqaradi. Ommaviy ishlab
chiqarish orqali u birlik xarajatlarini minimallashtirishi
va past narxlarni taklif
qilishi mumkin. Bu sizga raqobatchilar bilan solishtirganda ko'proq foyda ulushiga
ega bo'lish, o'sib borayotgan xarajatlarga yaxshiroq javob berish va narxni
biladigan iste'molchilarni jalb qilish imkonini beradi.
Differensiatsiya strategiyasini amalga oshiruvchi firma farqlovchi sifatida
ko'rilgan mahsulotni taklif qilish orqali
katta bozorni maqsad qilib
oladi. Kompaniya ko'pchilik uchun jozibador bo'lgan mahsulot ishlab chiqaradi,
shunga qaramay, uning dizayni,
mavjudligi, ishonchliligi va boshqa xususiyatlari
tufayli iste'molchilar tomonidan noyob hisoblanadi. Natijada, narx unchalik muhim
rol o'ynamaydi va iste'molchilar brendga etarlicha sodiqlikka ega bo'lishadi.
Raqobat doirasini o'zgartirish strategiyasini amalga oshirayotgan kompaniya
jahon bozorlariga qo'shilish orqali bozorni kengaytiradi yoki hali ishlab
chiqilmagan yoki boshqa raqobatchilar tomonidan yetarli darajada qoniqtirilmagan
-
29
-
kichik bo'shliqlarga e'tibor qaratish orqali bozorni toraytiradi. Global bozorlarga
ko'tarilish kompaniya hajmida o'zgarishlarni keltirib chiqaradi. Tor bozorlarga
ko'tarilish yuqori daromadli mahsulot bilan ta'minlanadi.
Biznes darajasida eng keng tarqalgan tahliliy vosita qiymat zanjiri tahlilidir.
Qo'shilgan qiymat sotilgan mahsulot tannarxidan
uning tannarxini chiqarib
tashlagan holda hisoblanadi.
