|
II-Боб. Zamonaviy texnologiya orqali ishlab chiqarishni rekonstruksiyalash
|
| bet | 8/9 | | Sana | 30.01.2024 | | Hajmi | 166,74 Kb. | | #148527 |
Bog'liq Aksiyadorlik jamiyatlarida zamonaviy Monopoliyaning mohiyati va uning turlari Behruz Abdumutalibov KB, Paxta klasteri (Автосохраненный), Iqtisodiy o`sish, Ziyayeva Rislig‘oy 2.1. Jamiyatni rivojlantirishning asosiy strategiyasi
Jamiyatni rivojlantirishning asosiy strategiyasi"rivojlanish-sifat orqali".
U quyidagi printsiplarni o'z ichiga oladi:
- barcha e'tibor mijoz va iste'molchiga qaratilgan. Ularning hozirgi va kelajakdagi ehtiyojlarini tushunish, ehtiyojlarini qondirish va loyihalarni amalga oshirish tezligi va sifatini oshirish bilan bog'liq bo'lgan investitsiya imkoniyatlarini hisobga olgan holda ularning kutganlaridan oshib ketishga intilish kerak;
- professionallik va ishbilarmonlik obro'si-mutaxassislarning tajribasi va malakasi, ma'lumotlarning ishonchliligi, mijozlarning sharhlari; shaffoflik va ochiqlik-ishonchga asoslangan jamoaviy ish va hamkorlik. Tayinlangan ish uchun shaxsiy javobgarlik tuyg'usini rag'batlantirish. Ishlab chiqarish bo'linmalarida o'zaro yordam va daromadga asoslangan munosabatlarni yaratish;
- xodimlarga alohida e'tibor beriladi. Har bir xodim uchun shartlar yaratish o'zini takomillashtirish va o'qitish, ma'naviy va moddiy ehtiyojlarni qondirish uchun;
- axborot texnologiyalaridan foydalanish va rivojlantirish, ilg'or dizayn texnologiyalari, biznes jarayonlarini avtomatlashtirish vositalarini axborot xizmatlari xodimlarining birgalikdagi ishini ta'minlash bilan birlashtirish;
- sifatli va samarali mehnat uchun xodimlarni adolatli mukofotlash. Bitta xodimning manfaatlari tashkilot manfaatlaridan ustun bo'lmasligi kerak;
- tashkilot xodimlarini ijtimoiy qo'llab-quvvatlash;
- dizayn xizmatlari bozorida kurashda halollik.
Jamiyatni rivojlantirish uchun ushbu strategiya qabul qilinadi, bu quyidagilarni ta'minlaydi:
1. Investitsiya qarorlarini qabul qilish uchun ustuvorliklarni belgilash;
2. Qaror qabul qilish muddatlarini qisqartirish;
3. Biznes jarayonlarini takomillashtirish uchun asos yaratish;
4. Samarali boshqaruv tuzilmasini yaratish uchun asos yaratish;
5. Xodimlarni rag'batlantirish uchun asos yaratish, jamiyat ishchilar uchun yanada jozibador bo'ladi, uning mehnat bozorida raqobatbardoshligi oshadi.
6. Jamiyatning sheriklar uchun jozibadorligini oshirish, uning sohadagi raqobatbardosh mavqeini mustahkamlash.
Shu munosabat bilan u taxmin qilinadi:
I. tashkiliy-texnik tadbirlar sohasida:
1. Ilmiy-tadqiqot ishlarini tashkil etish faoliyatini takomillashtirish
va dizayn ishlari sifat jihatidan yangi darajada:
- xorijiy ilmiy-tadqiqot ishlari bilan hamkorlikni rivojlantirish va muhandislik texnologik kompaniyalari tomonidan ilmiy-tadqiqot faoliyati sohasida zamonaviy texnologiyalardan foydalanishning ilg'or tajribasini o'rganish, qo'shma ilmiy-tadqiqot va loyihalash-tadqiqot ishlarini tashkil etish va dizayn amaliyotiga xalqaro standartlarni joriy etish yo'nalishi bo'yicha.
- ob'ektlarni kompleks ilmiy va texnologik loyihalash tizimini joriy etish;
- zamonaviy avtomatlashtirilgan dizayn tizimlarini joriy etish va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari;
- yaqin hamkorlikni tashkil etish orqali fan va ishlab chiqarish o'rtasidagi aloqani mustahkamlash
to'siqlarni aniqlash, texnologik jarayonlarni takomillashtirish yo'nalishi bo'yicha va jamiyat xodimlarining amaliy ko'nikmalarini oshirish.
2. Jamiyatning kadrlar salohiyatini mustahkamlash:
- jamiyat xodimlari, shu jumladan ixtisoslashtirilgan tashkilotlar ishtirokida stajirovka va malaka oshirish kurslarini tashkil etish;
- oliy o'quv yurtlarining iqtidorli talabalari va magistrlarini tanlash bo'yicha tegishli ma'lumotlar bazasini yaratish va bitiruvchilarni mehnat faoliyatini davom ettirish uchun jamiyatga jalb etish bo'yicha tizimli ishlarni tashkil etish;
- yuqori texnologiyali dizayn ko'nikmalarini shakllantirish.
3. Muvofiq loyiha hujjatlarini ishlab chiqarishni takomillashtirish
xalqaro standartlar bilan:
- 3D raqamli modellashtirish kompleksini keng miqyosda joriy etish xodimlarni undan foydalanish bo'yicha o'qitish bilan;
- 3D modellashtirish tartibini ishlab chiqish va tasdiqlash;
- bim menejerlari guruhini yaratish;
- kimyo sanoatining zamonaviy loyihalarida yangi innovatsion texnologiyalarni joriy etish.
4. Tadqiqot jarayonlarini takomillashtirish:
- fizik-kimyoviy tadqiqotlar laboratoriyasini tiklash, zamonaviy uskunalardan foydalangan holda tubdan yangi tadqiqot usullarini tashkil etish va yuqori texnologiyali tizimlar;
-kimyoviy reagentlar, katalizatorlar va texnologiyalarning yangi turlarini ishlab chiqish bilan yuqori sifatli fizik-kimyoviy tadqiqotlar o'tkazish.
5. Jamiyatning ixtirochilik faoliyatini takomillashtirish:
- ixtirolar bo'yicha ilmiy - tadqiqot va loyihalash ishlari yo'nalishlarini ishlab chiqish va ularni patentga topshirish;
6. Loyihalash va tadqiqot hujjatlarini ishlab chiqish jarayonida rejalashtirish, nazorat qilish, monitoring qilish va ishlarning borishini baholash tizimini joriy etish:
- rejalashtirish tartibini ishlab chiqish va tasdiqlash va loyihalash va tadqiqot ishlarining bajarilishini baholash;
- rejalashtirish tamoyillari asosida jamiyat xodimlarini o'qitish va ixtisoslashgan tashkilotni jalb qilish orqali taqvim rejalarini tuzish.
7. Haftalik hisobot tizimini loyihalash va tadqiqot hujjatlarini ishlab chiqish jarayoniga joriy etish va jarayonlarni boshqarishning xalqaro standartlari asosida tuzilgan shartnomalar bo'yicha ishlarning borishini aniqlash:
- hisobot berish tartibini ishlab chiqish va tasdiqlash;
- jamiyat xodimlarini hisobot tizimlari bo'yicha o'qitish va xalqaro tajriba asosida tuzilgan shartnomalar bo'yicha taraqqiyotni aniqlash.
8. Ilg'or xalqaro amaliyot darajasiga mos keladigan ichki protseduralarni joriy etish usuli bilan loyiha-smeta hujjatlarini ishlab chiqish tizimini takomillashtirish:
- protseduralarni ishlab chiqish va tasdiqlash: "dizayn ob'ektlarining printsipial va texnologik sxemalarini tuzish uchun belgilar tartibi", "texnik joylarni raqamlash tartibi";
9. Loyihaning turli bosqichlarida hujjatlarni ishlab chiqish bo'yicha xalqaro tajribani o'rganish va loyiha hujjatlarini ishlab chiqish tizimiga "muhandislikning to'liq tsikli"hujjatlarini ishlab chiqish metodologiyasini bosqichma-bosqich joriy etish.:
- loyihalashning keyingi bosqichida loyiha hujjatlarini ishlab chiqish amaliyotiga joriy etish: kontseptual muhandislik, asosiy muhandislik, kengaytirilgan asosiy muhandislik to'plami, batafsil dizayn, ijro hujjatlari.
10. Yuqori darajadagi ACL dizayn va kimyoviy tarmoqlarni raqamlashtirish xizmatlarini joriy etish.
11. Laboratoriyani tiklash uchun bino va binolarni qayta qurish va jamiyatning ilmiy-tadqiqot faoliyatini rivojlantirish uchun zamonaviy uskunalarni joylashtirish.
12. Kompaniya xodimlarining mehnat faoliyati uchun qulay shart-sharoitlarni yaratish uchun kompaniya binosining dizayn binosida ta'mirlash ishlarini olib borish.
II. Uslubiy rivojlanish sohasida:
1. Axborotni qayta ishlash usullarini takomillashtirish:
- raqamli axborotni qayta ishlash tizimlarini, seysmik va geofizik ma'lumotlarni talqin qilish usullarini joriy etish;
- sotib olingan dasturiy mahsulotlar bo'yicha mutaxassislarni tayyorlash kurslarini tashkil etish.
2. Zamonaviy va litsenziyalangan dasturiy ta'minotni joriy etish orqali mahsulot samaradorligi va sifatini oshirish:
- litsenziyalangan dasturiy mahsulotlar majmuasini sotib olish;
- texnologik hisob-kitoblarni amalga oshirishda murakkab muammolarni hal qilish uchun xodimlarni professional foydalanuvchilar darajasida o'qitish.
3. Elektron loyiha hujjat aylanishini boshqarish tizimini rivojlantirish:
- protseduralarni amalga oshirish: dizayn va texnik hujjatlarni raqamlash tartibi, loyiha hujjatlari aylanishi. Loyiha yozishmalari va ma'lumotlarini boshqarish.
III. Faoliyatning yangi yo'nalishlarini joriy etish sohasida:
1. Qayta tiklanadigan laboratoriyada ilmiy tadqiqotlar o'tkazish kimyo sanoatining istiqbolli yo'nalishlari bo'yicha.
2. Kimyo sanoatida texnologik tizimlarning instrumental diagnostikasi.
3. Dizayn hujjatlarini ishlab chiqish va ishlab chiqarishni lokalizatsiya qilish.
4. Risk-servis shartnomalari asosida loyihalarni boshqarish.
5. Aqlli jarayonlarni boshqarish tizimlarini (SCADA) ishlab chiqish va amalga oshirish, shu jumladan sanoat korxonalarini raqamlashtirish.
6. Kimyo sanoatini rivojlantirishga qaratilgan loyihalarni tayyorlash.
7. Kompleks muhandislik xizmatlarini ko'rsatish bilan dizaynning yangi darajasiga o'tish.
O’zagrolizing aksiyadorlik jamiyati barcha huquq va majburiyatlar bo‘yicha Aksiyadorlik jamiyati ―O’zqishloqxo‗jalikmashlizing‖ aksiyadorlik lizing kompaniyasining huquqiy vorisi hisoblanadi. Jamiyat o‘zining tashkiliy-huquqiy shakli ko‘rsatilgan to‘liq firma nomiga va qisqartirilgan firma nomiga ega. Jamiyat yuridik shaxs xisoblanadi va o‘z faoliyatini O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, O‘zbekiston Respublikasining ―Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to‘grisida‖, ―Kimmatli qogozlar bozori to‘grisida‖, ―Lizing to‘grisida‖gi qonunlari va boshqa me‘yoriyhuquqiy xujjatlarga hamda ushbu Ustavga muvofiq amalga oshiradi. Jamiyatning tashkiliy-huquqiy shakli -Aksiyadorlik jamiyati. Jamiyat o‘z majburiyatlari yuzasidan o‘ziga tegishli barcha mol-mulk bilan javobgar bo‘ladi. Aksiyadorlar jamiyatning majburiyatlari yuzasidan javobgar bo‘lmaydi va uning faoliyati bilan bog‘liq zararlarning o‘rnini o‘zlariga tegishli aksiyalar qiymati doirasida toplash tavakkalchiligini o‘z zimmasiga oladi. Jamiyat yuridik shaxs bo‘lib, u o‘z mustakil balansida xisobga olinadigan aloxida mol-mulkka, shu jumladan o‘zining ustav fondiga berilgan mol-mulkka ega bo‘ladi, o‘z nomidan mulkiy va shaxsiy nomulkiy xuquqlarni olishi hamda amalga oshirishi, zimmasiga majburiyatlar olishi, sudda da‘vogar va javobgar 29 bo‘lishi mumkin. Jamiyat davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan paytdan e‘tiboran yuridik shaxs maqomiga ega bo‘ladi. Jamiyat tijorat tashkiloti bo‘lib dexqon, fermer va shirkat xo‘jaliklariga, ―O‘zagroservis‖ aksiyadorlik jamiyati tizimidagi xududiy korxonalarga, ―O‘zagrokimyohimoya‖ aksiyadorlik jamiyati tizimidagi respublika tashkilotlari, xududiy aksiyadorlik va mas‘uliyati cheklangan jamiyatlari hamda boshqa korxona va tashkilotlarga (bundan keyin ―lizing oluvchilar‖ deb ataladi) ularning topshiriqnomalari (buyurtmalari)ga muvofiq sotib olinadigan qishloq xo‘jalik texnikalarining barcha turlari, avtotransport va mototransport vositalari, ekskovatorlar, texnologik uskuna va jixozlarni, chorvachilik texnikalari, zootexnika jixozlari va mexanizatsiya vositalarini (bundan keyin ―texnikalar‖ deb ataladi) lizingga berish hisobidan lizing xizmati ko‘rsatish orqali foyda olish maqsadida tuzildi. Jamiyatning faoliyat soxasi (asosiy yunalishlari) quyidagilardan iborat: -lizing oluvchilarning texnikalarga bo‘lgan talabini o‘rganish; -olingan buyurtmalar asosida texnikalarni ishlab chiqaruvchi va yetkazib beruvchilarga buyurtmalarni joylashtirishi; -lizing shartnomalari asosida yangi va talab qilib (qaytarib) olingan texnikalarni lizingga berish; -―O‘zagrotexmash‖ AJ tizimidagi ishlab chiqaruvchi korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan texnikalarni distribyutorlik, dilerlik va boshqa shartnomalar tuzish orqali sotishni tashkil etish; Moddiy yoki nomoddiy aktiv ko‘rinishidagi ko‘char va ko‘chmas mulkni sotib oladi, lizingga, shu jumladan qaytariladigan shakldagi lizingga beradi, ijaraga beradi, almashtiradi yoki mazkur mulk bilan boglik bo‘lgan boshqa har qanday huquq va manfaatlarni amalga oshiradi; Boshqa yuridik shaxslarning aksiyalarini sotib olish yoki ularning ustav fondiga ulush qushish natijasida, mazkur yuridik shaxsning faoliyati natijasidan kelib tushadigan dividendlarni tasarruf etadi; Yuridik va jismoniy shaxslar bilan mustaqil ravishda kontrakt (shartnoma) 30 va bitimlar tuzadi, Qonun xujjatlarida man etilmagan va ushbu ustavda ko‘rsatilmagan faoliyat turlari bilan qonun xujjatlarida belgilangan tartibda shugullanadi, O‘zbekiston Respublikasi xududida va undan tashqarida o‘ziga majburiyatlar qabul qiladi; O‘ziga qabul qilgan har qanday majburiyatlarni ko‘chmas mulk yoki majburiyatlarni ta‘minlashning boshqacha usullari bilan ta‘minlaydi; O‘z shu‘ba va tobe xo‘jalik jamiyatlari faoliyatini ta‘minlash uchun zarur bo‘lgan xollarda kafillik berish bo‘yicha bitimlar tuzadi; O‘z maqsadlariga erishish uchun qarz va kredit mablaglari oladi va olingan mablaglarning qaytarilishini ta‘minlash maqsadida ularni moddiy va nomoddiy aktivlar ko‘rinishida ko‘char va ko‘chmas mulk sifatida sarmoya qilib kiritadi; O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligi doirasida tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshiradi; Asosiy faoliyatdan tashqari qo‘shimcha foyda olish maqsadida Jamiyat, O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligi bilan ta‘qiqlanmagan boshqa faoliyat turlarini amalga oshirishi mumkin; O‘zbekiston Respublikasi va chet el fuqarolarini amaldagi qonunchilikda belgilangan tartiblarda ishga qabul qiladi, ularga oylik ish xaqi miqdori va to‘lov shaklini belgilaydi, ragbatlantirish va imtiyozlar berish tartiblarini ishlab chiqadi va qo‘llaydi; Jamiyatning faoliyat muddati cheklanmagan. Jamiyatning ustav fondi aksiyadorlar olgan jamiyat aksiyalarining nominal qiymatidan tashkil topadi va O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutasida ifodalanadi. Jamiyat tomonidan chiqariladigan barcha aksiyalarning nominal qiymati bir xil bo‘lishi kerak. Jamiyatning ustav fondi jamiyat mol-mulkining jamiyat kreditorlari manfaatlarini kafolatlaydigan eng kam miqdorini belgilaydi. Jamiyat oddiy aksiyalarni, shuningdek imtiyozli aksiyalarni joylashtirishga haqlidir. Joylashtirilgan imtiyozli aksiyalarning nominal qiymatdagi umumiy miqdori Jamiyat ustav fondining 20 foizidan oshmasligi lozim. Jamiyatning mol-mulki, uning aksiyalarini sotib olish hisobiga kiritilgan 31 ustav fondidan, xo‘jalik faoliyati natijasida olingan daromad xamda O‘zbekistan Respublikasi qonunchiligi doirasida ko‘lga kiritilgan boshka mol-mulkdan iboratdir. Jamiyatning ustav fondi mivdori 105 681 835 545 (bir yuz besh milliard olti yuz sakson bir million sakkiz yuz o‘ttiz besh ming besh yuz qirq besh) so‘mni tashkil etadi. Jamiyatning ustav fondi qo‘shimcha aksiyalarni joylashtirish yo‘li bilan ko‘paytirilishi mumkin. Qo‘shimcha aksiyalar faqat jamiyat ustavida belgilangan, e‘lon qilingan aksiyalarning soni doirasida jamiyat tomonidan joylashtiriladi. Jamiyat ustav fondini ko‘paytirish to‘grisidagi va jamiyat ustaviga tegishli o‘zgartishlar kiritish haqidagi qarorlar jamiyatning kuzatuv kengashi tomonidan qabul qilinadi. Jamiyat ustav fondini ko‘paytirish to‘grisidagi qarorda joylashtiriladigan qo‘shimcha oddiy aksiyalarning va imtiyozli aksiyalarning soni, ularni joylashtirish muddatlari hamda shartlari belgilangan bo‘lishi kerak. Aksiyalarni chiqarish, ro‘yxatdan o‘tkazish, tarqatish va joylashtirish, ular bo‘yicha dividendlar to‘lash tartibi amaldagi qonunchilikka va ushbu ustavga muvofiq belgilanadi. Jamiyat amaldagi qonunchilik bilan ta‘qiqlanmagan aksiyalar, korporativ obligatsiyalar va boshqa qimmatli qog‘ozlarni chiqarishga va joylashtirishga xaqli. Jamiyat aksiyalarining nominal qiymati 2535 (ikki ming besh yuz o‘ttiz besh) so‘m etib belgilanadi. Jamiyat tomonidan chiqariladigan barcha aksiyalarning nominal qiymati bir xildir. Jamiyatning jami aksiyalari soni 41 689 087 (qirq bir million olti yuz sakson tuqqiz ming sakson etti) donadan iborat. Shundan, joylashtirilgan aksiyalari 105 631 135 545 (bir yuz besh milliard olti yuz o‘ttiz bir million bir yuz o‘ttiz besh ming besh yuz qirq besh) so‘mlik 41 669 087 (qirq bir million olti yuz oltmish tuqqiz ming sakson yetti) dona egasi nomi yozilgan, oddiy, xujjatsiz shakldagi va 50 700 000 (ellik million yetti yuz ming) sumlik 20000 (yigirma ming) dona imtiyozli aksiyalardan iborat.
Jamiyatning boshqaruv organlari bo’lib Aksiyadorlarning Umumiy yig‗ilishi, Kuzatuv kengashi va Jamiyat Boshqaruvi hisoblanadi. Aksiyadorlarning umumiy yig‗ilishi jamiyatning yuqori boshqaruv organidir. Jamiyatning kundalik faoliyatiga rahbarlik 5 kishidan iborat kollegial ijroiya organ - Boshqaruv tomonidan amalga oshiriladi. Boshqaruv a'zolari Jamiyat Boshqaruv raisi tomonidan tavsiya etilgan nomzodlarni ko’rib chiqish asosida Jamiyat Kuzatuv kengashining oddiy ko‗pchilik ovoz bilan qabul qiladigan qaroriga muvofiq tayinlanadi. Jamiyat kuzatuv kengashining vakolat doirasiga quyidagilar kiradi: - jamiyat faoliyatining ustuvor yo‗nalishlarini belgilash; -aksiyadorlarning yillik va navbatdan tashqari umumiy yig‗ilishlarini chaqirish, bundan O’zbekiston Respublikasining ―Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to’g’risida‖gi Qonuni 65-moddasining o‗n birinchi qismida nazarda tutilgan hollar mustasno; - aksiyadorlar umumiy yig‗ilishining kun tartibini tayyorlash; -aksiyadorlarning umumiy yig‗ilishi o‗tkaziladigan sana, vaqt va joyni belgilash. Jamiyat har yili aksiyadorlarning umumiy yig‗ilishini (aksiyadorlarning yillik umumiy yig‗ilishini) o‗tkazishi shart. Jamiyatning kuzatuv kengashi tarkibiga saylangan shaxslar cheklanmagan tarzda qayta saylanishi mumkin. Jamiyat boshqaruvi a'zolari va Boshqaruv raisi Jamiyatning kuzatuv kengashiga saylanishi mumkin emas. Ayni shu jamiyatda mehnat shartnomasi (kontrakt) bo‗yicha ishlayotgan shaxslar Jamiyatning kuzatuv kengashi a'zosi bo‗lishi mumkin emas. Jamiyat kuzatuv kengashining son tarkibi yetti a'zodan iborat etib belgilanadi. Jamiyat boshqaruvi. Jamiyatning kundalik faoliyatiga rahbarlik 5 kishidan iborat kollegial ijroiya organ - Boshqaruv tomonidan amalga oshiriladi. Boshqaruv a'zolari Jamiyat Boshqaruv raisi tomonidan tavsiya etilgan nomzodlarni ko‗rib chiqish asosida Jamiyat Kuzatuv kengashining oddiy ko‗pchilik ovoz bilan qabul qiladigan qaroriga muvofiq tayinlanadi. Jamiyat Boshqaruvining vakolatlariga Jamiyatning kundalik faoliyatiga rahbarlik qilishga doir barcha masalalar kiradi, Aksiyadorlar umumiy yig‗ilishining yoki Kuzatuv kengashining mutlaq vakolatlariga kiritilgan masalalar bundan mustasno. Jamiyatning Boshqaruvi Jamiyat ustavi asosida ish yuritadi. Boshqaruv raisi Aksiyadorlar umumiy yig‗ilishi va Kuzatuv kengashining qarorlari bajarilishini tashkil etadi. Jamiyatning amaliy taftish komissiyasi. Jamiyatning moliya-xo‗jalik 34 faoliyatini nazorat qilish uchun ushbu ustavga muvofiq, Aksiyadorlarning umumiy yig‗ilishi tomonidan yig‗ilishda ishtirok etayotgan ovoz beruvchi aksiyalar egasi bo‗lmish aksiyadorlarning ko‗pchilik ovozi bilan aksiyadorlar ichidan, 1 yil muddatga 3 kishidan iborat Taftish komissiyasi saylanadi. Jamiyat Taftish komissiyasining vakolatlari amaldagi qonunchilik va ushbu ustav me'yorlariga muvofiq belgilanadi. Jamiyat Taftish komissiyasining faoliyat tartibi Aksiyadorlarning umumiy yig‗ilishi tomonidan tasdiqlanadigan Nizomda belgilab qo‗yiladi. Jamiyatning Taftish komissiyasi o‗z faoliyatini amaldagi qonunchilik va ushbu ustav talablariga hamda Aksiyadorlarning umumiy yig‗ilishi tomonidan tasdiqlangan ―AJ ―O‗zqishloqxo‗jalikmashlizing‖ ALKning Taftish komissiyasi to‗g‗risida Nizom‖ga muvofiq amalga oshiradi. Kompaniyaning bo‗limlari bilan o‗zaro aloqalari. Shartnoma - huquq va da'vo ishlarini tashkil etish bo'limi: a) bo'limlardan axborat olish; b) bo'limlarga axborot taqdim etish. "Marketing texnikalarni lizinga berish va monitoring" bo'limi: -harakatdagi shartnomalarni ijrosi bo'yicha ma'lumot olish; -hamkorlar bilan tuzilgan oldi-sotdi shartnomalari to'g'risida ma'lumot berish; -lizinga yetkazib berilgan texnikalar bo'yicha har chorakda ma'lumot olish; -lizing oluvchilar bilan tuzilgan lizing shartnomalari to'grisida ma'lumot berish. "Xisob-kitob, kredit operatsiyalari va qimmatli qog'ozlar" bo'limi: -lizing to'lovidan qarzdor lizing oluvchilar to'g'risida axborot olish; -hamkorlar bilan tuzilgan shartnomalar to'g'risida ma'lumot berish; -to'lovi to'liq to'lanib shartnomasi yopilgan lizing oluvchilar to'g'risida axborot olish; -xo'jalik sudiga ustidan da'vo kiritilgan lizing oluvchilar to'g'risida axborot olish. "Buxgalteriya hisobi va hisoboti" bo'limi: 35 -tuzilgan shartnomalar bo'yicha hamkor tashkilotlarga o'tkazilgan avans va yakuniy to'lovlar to'g'risida axborot olish; -hamkorlar bilan tuzilgan shartnomalar to'g'risida ma'lumot berish; -lizing oluvchilardan tushgan avans tushumlari to'g'risida axborot olish. Kadrlar bo'yicha bosh mutaxasis: -buyruqar rasmiylashtirilganligi va mehnat shartnomalari tuzilganligi to'g'risida axborot olish; -qonun va qonun osti hujjatlarining mazmuni to'g'risida axborot olish. Umumiy masalalar sektori: -rahbariyat tomonidan berilgan topshiriqlarni mazmuni va ijrosi muddati to'g'risida axborot olish; -nazoratdagi hujjatlar va Rahbariyat tomonidan berilgan topshiriqlarni ijrosi to'g'risida axborot berish. Xo'jalik masalalar bo'yicha bosh mutaxasis: -xo'jalik masalalar bo'yicha tuzilgan shartnomalarni ijrosi bo'yicha axborot olish. "O'zagrolizing" aksiyadorlik jamiyatida xodimlarning ishini maksimal darajada samarador bo‗lishiga erishilmoqda. Bunda ish haqi, mehnat va ish joylarini tashkil qilish, xodimlarning malakasini oshirish va tekshirish kabi jihatlarga urg‗u berilmoqda. "O'zagrolizing" aksiyadorlik jamiyatida oddiy xodimdan tortib to katta boshqaruvchigacha korxonani bir katta tizim deb qarashadi va o'zaro hamjixatlik, birdamlik va ahillik bilan faoliyat olib borishadi. ―O‘zagrolizing‖ aksiyadorlik jamiyatini samarali boshqarishda rahbarlik mahotatini amaliy holatini o‘rganar ekanmiz quyidagi ma‘lumotlarga ega bo‘lamiz . Katta firmaga rahbar yoki bosh direktor bo‗lishni ko‗pchilik orzu qiladi. Lekin hamma ham muvaffaqiyatli rahbarga zarur bo‗ladigan mahorat va fazilatlarga ega bo‗lavermaydi. ―O‘zagrolizing‖ aksiyadorlik jamiyatining rahbari ko‘p yillardan beri jamiyatni samarali boshqarib kelmoqda va o‘z ustida muttasil ishlaydi. Yangiliklardan doimo muttasil xabardor bo‘lib, ish faoliyatiga tadbig‘ qiladi, boshqarish funksiyalarini jamoa fikri bilan hisoblashib amalga oshiradi, ishlab chiqarishni boshqarishga xodimlarni jalb qiladi, ularning bildirgan fikriga quloq soladi, ular bilan maslahatlashadi, ijobiy tomonlarini inobatga oladi, barcha bilan barobar va samimiy munosabatda bo‗ladi, ustunligini bildirmaydi, buyruq berish yo‗li bilan emas, balki ishontirish uslubida ish tutadi, bo‗ysunuvchilarning shaxsiy tashabbusi, ijodiy faoliyatini rivojlantiradi va jamoada o‗rtoqlik va ishchan muhitni yaratadi. Demak ―O‘zagrolizing‖ aksiyadorlik jamiyatining rahbari quyidagi rahbar mahoratini rivojlantirish uchun zarur bo‗lgan beshta fazilatga ega. 1. Yetakchilik qobiliyati, bu faqat bosh direktor uchun emas, balki oliy bo‗g‗inning hamma rahbarlari uchun ham mutlaqo zarur bo‗lgan xislat hisoblanadi. Zamonaviy yetakchi xodimlarni yutuqlarga, vazifasini suiste‘mol qilmaslikka va jamoa a‘zolari manfaatlarini hurmat qilishga ruhlantirishi zarur. 2. Strategik fikrlash va rahbarlik qobiliyati, oldindan ko‗ra bilish, fikrlash doirasining kengligi, kompaniya faoliyatini boshqara bilish - bularning hammasi rahbarlik lavozimida muvaffaqiyatli ishlash uchun juda zarur bo‗lgan sifatlar. 3. Texnik va texnologik malakalarga egalik qobiliyati, eng ko‗p talab qilinadigan rahbarlik fazilatlari ichida texnik malakalar uchinchi o‗rinda tilga olinadi. Lekin texnika va texnologiyani bilmay turib ishlab chiqarish jarayonini samarali boshqarib bo‘lmaydi. 4. Munosabatlar o‗rnatish va jamoa tashkil qilish qobiliyati, zamonaviy rahbar o‗zining manfaatlariga emas, balki jamoa manfaatlariga moslashishi kerak. 40 5. O‗zini ko‗rsata olish va muloqot qilish qobiliyati, mutaxassislar fikricha, mukammal rahbar ishontira olish, o‗zini va o‗z fikrlarini ko‗rsata olish, eng katta doiradagi mafaatdor shaxslar bilan intellektual muloqotda bo‗la olish qobiliyatiga ega bo‗lishi kerak. ―O‘zagrolizing‖ aksiyadorlik jamiyatining rahbari yuqoridagi xususiyatlarga ega va boshqaruv jarayonini demokratik uslubda, samarali olib bomoqda. Rahbarlikning demokratik uslubi bo‗ysinuvchilarga ularning malakasi va ish xususiyatlariga mos bo‗lgan mustaqillikni berish, ishlab chiqarish masalalarini ularning bevosita ishtirokida yoki hech bo‗lmaganda ular bilan muhokama qilingandan so‗ng hal qilish, ularning ishlashi uchun zaruriy sharoitlarni yaratish, ularning harakatlarini xolis baholash, insonlarga ijobiy munosabatda bo‗lish va ularning ehtiyojlari haqida o‗ylash kabilarni ko‗zlaydi. Rahbarning bunday harakatlari nafaqat yakkaboshchilik printsiplarini barbod qilib anarxiyaga olib keladi, balki rahbarning real hokimligini va obro‗sini mustahkamlaydi, jamoada unumli ish sharoitini yaratishga ko‗maklashadi. Yuqoridagi gaplarning isbotini ―O‘zagrolizing‖ aksiyadorlik jamiyatining xodimlarining soni va o‘zaro nisbati tahlilidan ko‘rib chiqamiz, chunki jamoada do‘stona muhit yaxshi, yildan yilga xodimlar soni ortib bormoqda. ―O‘zagrolizing‖ aksiyadorlik jamiyatiga hodimlar soni 2015 yilda 285 kishini, 2016 yilda 300 kishini va 2017 yilda 315 kishini tashkil qilgan. Bu ko‘rsatkich orqali biz 2015 yilga nisbatan 2017 yida 121 % ga , 2014 yilda 110 %ga hodimlar soni ko‘payganligini ko‘ramiz. Shu bilan birga asosiy xizmat ko‘rsatish xodimlari ham 2015 yilda 219 kishini, 2016 yilda 231 kishini, 2017 yilda 239 kishini tashkil qilgan va 2017 yilda 2015 yilga nisbatan 20 nafar kishiga ko‘paygan. Injener-texnik xodimlar 2015 yilda 8 kishini va ma‘muriy-boshqaruv xodimlari esa 44 kishini, 2016 yilda 45 kishini, 2017 yillarda 46 kishini tahskil qilgan. Bu ko‘rsatkichlarning hammasi jamiyatning faoliyati ijobiy holatda ekanligini ko‘rsatadi va mehnat resurslarihi boshqarish yaxshi yo‘lga qo‘yilganligini, yildan yilga hodimlar soni ortib, borayotganligidan bilsak bo‘ladi. Korxonada ish jarayonining uzluksiz davom etishi korxonada boshqaruv samarali yo‘lga qo‘yilganligidan, buning natijasida faoliyat samarali kechayotganidan darak beradi. O‘rtacha yillik ish haqining ortishi ishchining xizmat ko‘rsatishi bo‘yicha belgilangan normani ortig‘i bilan bajarishi, hamda ish haqi tarkibidagi unumsiz harajatlar mavjudligi tufayli yuz beradi. Bundan tashqari bir ishchining yillik ish haqining o‘zgarishi hisobiga ishchilarning ish haqi fondiga ta‘sir etgan. Ma‘lumotlardan ko‘rinadiki, korxonada joriy yilda ishchilarning moliyaviy ahvoliga bir qadar e‘tibor kuchayganligini hamda moddiy e‘tibor kuchayganligini, ularning moddiy holati yaxshilanganligini ko‘rishimiz mumkin. Rahbar mahoratini yaratishda eng avvalo, tashqi ko‘rinishiga, o‘zini tutishiga ahamiyat berishi lozim. Shu bilan birgalikda o‘zini tutish jarayonida vaqt cheklanganligiga qaramay, rahbar ishga doir suhbat tashabbusini topishga o‗rganishi darkor. Boshliqning bo‗ysinuvchiga har qanday harakati oddiy bir shaxsning boshqa shaxsga munosabati sifatida emas, balki hokimiyatga ega bo‗lgan shaxsning boshqa shaxsga harakati sifatida qabul qilinadi. Shuning uchun rahbarning qaysi bir jamoa a‘zosini xush ko‘rmasligi uning muomalasida ko‗rinmasligi kerak. Aks holda ular boshliqning insonni shaxsiy, kasbiy va boshqa xislatlariga berilgan baho deb tushunilishi mumkin va aksincha, boshliq va bo‗ysinuvchining shaxsiy do‗stona munosabatlari xizmat munosabatlari sohasiga ta‘sir qilmasligi zarur. Agar rahbar xizmat munosabatlarini shaxsiy munosabatlar asosida shakllantirsa, hech qachon katta obro‗-e‘tibor va hurmat qozonmaydi. Shuning uchun boshliq o‗z xodimlariga nisbatan faol, og‗ir va vazmin bo‗lishi lozim. Har qanday rahbar mehnati ko‗p asab va quvvatini sarflashni taqozo etadi, bu uning xatti-harakatlarida aks etishi mumkin. Biroq shunga qaramay, u doim va hamma yerda xushmuomala va odobli bo‗lishi zarur. Yaxshi rahbarga manmanlik, dimog‗dorlik, asabiylik, injiqlik, hokimiyat kuchi bilan o‗z qo‗l ostidagilarga qiliqlari va odatlarini zo‗rlab o‗tkazish yotdir. U bo‗ysinuvchini kamsitish, shaxsiy g‗ururini tahqirlovchi vaziyatlardan o‗zini chetga oladi. Rahbarning ijobiy sifati - bosiqlik, vazminlik bo‗lib, u hamma vaqt - qaror qabul qilishda to‘g‘ri yo‘lni tanlashi kerak. Ba‘zan u bosiq paytda hech qachon qilmaydigan ishini yoki so‗zini qizishib ketganda sodir qilishi mumkin. 43 Bunday vaziyatda to‗g‗ri yo‗l - o‗z xatosini tan olish. Bundan obro‗ zarar ko‗rmaydi. Aks holda vaziyat yanada murakkablashadi. O‗zini tuta bilmaslik, asabiylashuvchanlikning natijasi sifatida urishish va qo‗rslik kelib chiqadi. Haqorat baqirig‗i hech qachon jamoada normal munosabatlarga qo‗l kelmagan. Psixologlap qat‘iy va bosiqlik bilan berilgan topshiriqlar asabiy holatda va dashnomlar berish orqali topshirilgan vazifalarga qaraganda kuchli ta‘sir etadi, deb ta‘kidlaydi. Bo‗ysinuvchi ayb ish qilganda ham eng jiddiy gaplashuv boshqa turli narsalarga o‗xshamasligi kerak. Jiddiylik va talabchanlikni cho‗rtkesarlik va aybsitishdan farq qilish, jazolashni ayb darajasiga qarab belgilashni bilish zarur. Shuningdek, bir o‗ziga va ko‗pchilik oldida elon qilingan xayfsan o‗rtasidagi farqni yodda tutish kerak. Tabiiyki, rahbar bo‗ysunuvchilarga qaratilgan tanqidiy gaplarsiz ish yuritishi mumkin. Tanqid - unga qo‗yiladigan asosiy talablarga javob bersagina ta‘sirchan kuchga ega bo‗ladi. Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib quyidagi xulosaga kelamiz. Ayni vaqtda zamonaviy rahbar o‘z mahoratini rivojlantirishda faqat tashqi ko‘rinishga emas, balki rahbarlik qilayotgan korxonaning strategiyasi, yo‗nalishi, maqsadlari va istiqbollarini yaxshi o‗rgangan bo‗lishi lozim. Rahbar, shuningdek, kadrlar siyosatini, qaerga qanday darajali mutaxassis zarurligini bilishi va sohalarning aniq, puxta bilimlarga ega bo’lishi lozim. O‘rtacha yillik ish haqining ortishi ishchining xizmat ko‘rsatishi bo‘yicha belgilangan normani ortig‘i bilan bajarishi, hamda ish haqi tarkibidagi unumsiz harajatlar mavjudligi tufayli yuz beradi. Bundan tashqari bir ishchining yillik ish haqining o‘zgarishi hisobiga ishchilarning ish haqi fondiga ta‘sir etgan. Ma‘lumotlardan ko‘rinadiki, korxonada joriy yilda ishchilarning moliyaviy ahvoliga bir qadar e‘tibor kuchayganligini hamda moddiy e‘tibor kuchayganligini, ularning moddiy holati yaxshilanganligini ko‘rishimiz mumkin. Rahbar mahoratini yaratishda eng avvalo, tashqi ko‘rinishiga, o‘zini tutishiga ahamiyat berishi lozim. Shu bilan birgalikda o‘zini tutish jarayonida vaqt cheklanganligiga qaramay, rahbar ishga doir suhbat tashabbusini topishga o’rganishi darkor. Boshliqning bo’ysinuvchiga har qanday harakati oddiy bir shaxsning boshqa shaxsga munosabati sifatida emas, balki hokimiyatga ega bo’lgan shaxsning boshqa shaxsga harakati sifatida qabul qilinadi.
Xulosa
"Aksiyadorlik jamiyatlari to'g'risida" gi qonun AJ organlari ro'yxatini o'z ichiga olganiga qaramasdan, ushbu ro'yxat to'liq emas va u "Boshqa normativ-huquqiy hujjatlar yoki jamiyat nizomi" bilan to'ldirilishi mumkin. Bundan tashqari, AJ ijroiya organining nomi jamiyat nizomi bilan belgilanishi mumkin. Shu munosabat bilan O’zbekiston Respublikasining korporativ boshqaruv modeli nemis korporativ boshqaruv modeli elementlarini o'z ichiga olgan bo'lsa-da, Amerika modeliga ko'proq mos keladi degan xulosaga kelish mumkin. Xususan, direktorlar kengashida ijroiya organi a'zolarining ishtiroki cheklangan: faqat rais direktorlar kengashi raisi emas, balki a'zo bo'lish huquqiga ega ("Aksionerlik jamiyatlari to'g'risida"gi qonunning 54 moddasi). Amerika modelida bunday cheklovlar mavjud emas. Lekin korporativ boshqaruv nemis va Amerika modellari farqli o'laroq, O’zbekiston da AJ ijroiya organi mustaqil organ emas va aktsiyadorlar umumiy yig'ilishi va direktorlar kengashi (p. 1 art. Shunday qilib, na fuqarolik kodeksining (umumiy qismi), na "aksiyadorlik jamiyatlari to'g'risida" gi qonunida ishtirokchilarning (aktsiyadorlarning) umumiy yig'ilishining qarori qanday sharoitda bekor qilinishi mumkinligi haqida maxsus ko'rsatmalar mavjud emas. "Aksiyadorlik jamiyatlari to'g'risida" gi qonunning 14 moddasi aktsiyadorning sud tartibida kompaniyaning organlari tomonidan qabul qilingan qarorlarga e'tiroz bildirishning umumiy huquqini beradi.
Qonun qoidalari, shuningdek, "aksiyadorlik jamiyatlari to'g'risidagi qonun hujjatlarini qo'llashning ayrim masalalari to'g'risida "2016-yilgi normativ qarorida O’zbekiston Respublikasi oliy sudi tomonidan belgilanadi. Ushbu Nizomning 11-bandida " Aksiyadorlarning navbatdan tashqari umumiy yig'ilishi yirik aksiyadorning da'vosi bo'yicha qabul qilingan sud qarori asosida chaqirilishi va amalga oshirilishi mumkin, agar kompaniya aksiyadorlarning navbatdan tashqari umumiy yig'ilishini o'tkazish to'g'risidagi talablarini bajarmagan bo'lsa".
O'z chiqishimni sarhisob qilar ekanmiz, xulosa qilib aytish mumkinki, tovar-pul munosabatlarining rivojlanishi va O’zbekiston Respublikasida xususiy mulkni tasdiqlash munosabati bilan tijorat tashkilotlari va, xususan, aksiyadorlik jamiyatlari ishtirokidagi nizolar juda keng tarqalgan. Ushbu nizolarning aksariyati amaldagi qonunchilikning nomukammalligi yoki ularning boshqaruv organlarining huquqlari, majburiyatlari va vakolatlariga rioya qilmaslik natijasida yuzaga keladi. Sud hokimiyatining vazifasi iqtisodiy munosabatlar sohasida Odil sudlovni to'laqonli amalga oshirish, nizolarni chuqur o'rganish va ko'rib chiqilayotgan ishlarning mohiyatiga kirib borishga asoslangan sifatli qarorlar chiqarishdir.
|
| |
