II BÓLIM. TIL HÁM KEWIL
QOSÍQ BOLATUǴÍN SÓZLER
Biz shańaraqta, doslarımız arasında birbiri
miz benen ózlerimiz haqqında, arzıwármanlarımız
haqqında sáwbetlesemiz. Qanday da bir zat kerek
bolsa soraymız. Túsinbegen sorawlarımızǵa juwap
izleymiz. Bizdi qorshaǵan ortalıqta bizge tanıs
emes bolǵan qubılıslardı bilgimiz keledi. Ekinshi
birew menen sóylesiw arqalı onıń kewlinde ne
barın bile alamız.
Bunda bizge ana tilimiz járdem beredi. Sózler
bizge kewil tórimizdegi quwanıshımızdı bildiriwge
járdem beredi. Ana tilimizde jaǵımlı sózler arqalı
birbirimizdiń kewlimizge jol tabamız, dos bolamız.
Shayır qosıǵın oqıǵanda kewilge qanday da bir
yosh payda boladı. Ol da ana tilimizdegi bar sóz
lerden paydalandı. Biraq ol sózlerdi óz ornında
sheber paydalanǵanlıǵı sebepli bizge jaqsı tásir
etedi.
Sózlerdi óz ornında qollanıw zárúr. Eger olardı
orınsız qollansaq, pikirimizdi túsindire almaymız.
Eger biz jaqsı sózlerden paydalanbasaq, sáw
betlesimizdi qapa etip qoyıwımız múmkin.
1-tapsırma.
Tekstti oqıń hám sorawlarǵa ju
wap beriń.
1. Sózlerdi ne ushın qollanamız?
2. Jaǵımlı sózler degende neni túsinemiz?
3. Sáwbetlesimiz qapa bolmawı ushın ne
islewimiz kerek?
@edurtm_uz
39
2-tapsırma.
Súwretlerge qarap bul jerde qanday
sózlerdi paydalanıwǵa bolatuǵınlıǵın aytıp beriń.
QOSÍQ PENEN NAMA
Qosıq penen nama – egiz duwtardıń qos tarın
day birbirinen ajıratıp qarawǵa bolmaytuǵın bir
pútin nárse. Nama qosıqtı xalıqtıń júrek tórine
jetkizedi. Tıńlawshınıń jan dúnyasın eritip, tilsimli
sıyqırı menen házlik hám yosh, jiger payda etedi.
Sózdi júregińe uyalatadı.
@edurtm_uz
40
Qosıq ańsatlıq penen dóremeydi. Shayır qosıq
arqalı xalıqtıń júregindedi arzıwármanın, quwanıshı
hám táshwishin jırlaydı.
Qaraqalpaqlar ázeldenaq qosıq penen jaqsı
namaǵa janı qumar, qosıqqa bay ellerdiń biri.
Sonlıqtan da, Shoxan Wáliyxanov “Qaraqalpaqlar
sahradaǵı birinshi shayırlar hám qosıqshılar” dep
bahalaydı. Xalıq qosıqları – xalıqtıń ruwxıy baylı
ǵınıń tawsılmas mol ǵáziynesi. Qosıq aytıw arqalı
ruw xıy lázzet alıp, kewildi xoshlawdı ómir qızıǵı
dep bilgen xalqımızdıń bay ádebiy miyrası bar.
Qosıqta qatarlardıń hám sózlerdiń uyqası úlken
áhmiyetke iye.
1-tapsırma.
Tekstti oqıp, sorawlarǵa juwap beriń
1. Qosıq bizge ne ushın zárúr dep oylaysız?
2. Qosıqta neler sóz etiliwi mámkin?
3. Siz qanday namalı qosıqlardı bilesiz?
2-tapsırma.
Berilgen gápti buwınlarǵa bólip oqıń.
Nama qosıqtı xalıqtıń júrek tórine jetkizedi.
Tıńlawshınıń jan dúnyasın eritip, tilsimli sıyqırı
menen házlik hám yosh, jiger payda etedi. Sózdi
júregińe uyalatadı.
Aysánem, Murat sıyaqlı sózler
adam atların bildiredi. Olarǵa
kim
?
degen soraw qoyıladı.
@edurtm_uz
|
