Chang ta'sirida kelib chiqadigan kasb kasalliklari. Changning spetsifik va
nospetsifik ta'siri. Yuqori nafas yullarida chang ta'siridan kelib chiqadigan kasalliklar
(bronxit, bronxialnaya astma va boshqalar).Ishlab chiqarish
sharoitida changga qarshi
kurash usullari har xil turdagi changlarga ruxsat etilgan me'yorlarni reglamentlovchi
prinsiplar. Shaxsiy himoya vositalari. Davolash profilaktik chora tadbirlar.
Kimyoviy omil
Ishlab chiqarishda zaharlar – ishlab chiqarishda zaharli va havfli omillar, ularni
oldini olishda va foydalanishda ishchilar organizimiga ta'siri, keng qo„llanilishi.
Asosiy tushuncha, vazifalari, zaharlilikni aniqlash usullari, eksperimental, gigiyenik,
klinik,
fiziologik, patomorfologik, immunologik va boshqalar Organizmga ta'siri
bo„yicha tasnifi (umumxavfliligi, qichishtiruvchanligi, sensibilizatsion xususiyati,
konserogenligi, mutogenligi bo„yicha). Kimyoviy omil. Ishlab chiqarish turlari:organik
sintetik asosiy
ishlab chikarish sanoati, koks kimyo sanoati, kimyo- farmatsevtika, neft-
kimyo, pestitsid sanoatlari,
metall kislota, ishqor, mineral o„g„it, plastik modda,
kimyoviy tola, ayrim kimyoviy modda va boshqalar. Kimyoviy birikma va kimyoviy
modda qo„llovchi ishlab chiqarish turlari: mashina sanoati,
tekstil sanoati, organik
erituvchi va bo„yoqlarni, katalizatorlarni, issiqlik uzatuvchi, reaktivlar qo„llovchi sanoat
korxonalari. Ishlab chiqarish sharoitida xom ashyo, tayyor mahsulot,
adashgan
qo„shimchalar, katalizator, issiqlik uzatuvchi, chiqindi qo„llanilishida kimyoviy omillar
manbai. Zaharlilik va havflilikni aniqlovchi omillar:
kimyoviy tarkibini, eruvchanligini,
dispersligini, agregat holatini aniqlovchi (aerozol, par, gaz, eritmalar). Havoda, ish joyida
uchuvchanlik holati, chidamlilik, doza va konsentratsiyasi. Oldini olish choralari:
gigiyenik reglamentatsiya, texnikaviy va texnologik chora tadbirlar (avtomatizatsiya,
germetizatsiya, texnologik
jarayonni ketma-ketligi, o„ta xavfli jarayonlarni alohidalash,
mexanik ventilyasiya, havodagi ish joyini kimyoviy moddalar tarkibi ustidan doimiy
nazorat o„tkazish, maishiy xonalarni takomillashtirish, davriy va daslabki tibbiy ko„rikni
o„tkazish.
Ishlab chiqarishda kanserogenlar.
Ularning tasnifi, zamonaviy sanoatda
kanserogenlardan foydalanish va ularni qo„llash. Kasb kanserogenezini o„ziga xosligi.
Mehnat gigiyenasida epidemiologik tekshiruvlar mohiyati. Kasbiy o„simtalarni
joylashishi, kelib chiqish sabablari, tuzilishi va o„ziga xosligi (o„pka, siydik pufagi, jigar
va boshqalar) Yangi kimyoviy moddalarni blastogenligini tekshirish. Kasbiy o„simtalarni
umumiy profilaktik asoslari. Shaxsiy va jamoa himoya vositalari. Tibbiy profilaktik chora-
tadbirlar.
