|
Kodlash va shifrlash orasidagi farqBog'liq KIBERXAVFSIZLIK ASOSLARI OQUV QOLLANMA Хуқуқий тарғибот, 111, ПФ-6191 23.03.2021, UFC kompaniyasi va uning biznes strategiyasi tahlili2.1.2. Kodlash va shifrlash orasidagi farq
Aksariyat hollarda foydalanuvchilar ma’lumotni shifrlash va kodlash
tushunchalarini bir xil deb tushunishadi. Aslida ular turlicha tushunchalardir.
Kodlash – ma’lumotlarni osongina asliga qaytarish uchun hammaga (hattoki
hujumchiga ham) ochiq bo’lgan sxema yordamida ma’lumotlarni boshqa formatga
o’zgartirish. Kodlash ma’lumotlardan foydalanish qulayligini ta’minlash uchun
amalga oshiriladi va hamma uchun ochiq bo’lgan sxemalardan foydalaniladi.
Masalan, ASCII, UNICODE, URL Encoding, base64. Quyidagi 6-rasmda ASCII
standarti asosida kodlash sxemasi keltirilgan.
Shifrlash jarayonida ham ma’lumot boshqa formatga o’zgartiriladi. Biroq, uni
faqat ma’lum shaxslar (deshifrlash kalitiga ega bo’lgan) qayta o’zgartirishi mumkin
bo’ladi. Shifrlashdan asosiy maqsad ma’lumotni maxfiyligini ta’minlash bo’lib, uni
qayta o’zgartirish ba’zi shaxslar (deshifrlash kalitiga ega bo’lmagan) uchun
cheklangan bo’ladi.
Dekodlash jarayoni ham deshifrlash jarayoni kabi kodlash uchun teskari
jarayon hisoblanib, biror ochiq sxema yordamida o’zgartirilgan ma’lumotlar xuddi
shu sxema asosida teskarisiga o’zgartiriladi [18]. Masalan, ASCII asosida “Z” ni 16
sanoq tizimiga o’zgartirilganda (kodlaganda) u “5A” ga teng bo’lgan bo’lsa, “5A”
ni dekodlash jarayonida u “Z” ga qayta o’zgartiriladi.
19
De
c
He
x
Oc
t
B
ina
ry
C
ha
r
De
c
He
x
Oc
t
B
ina
ry
|
| |
