|
Alisher Navoiy nomidagi ToshkentBog'liq raxmonov-x.e.-sunatov-j.t.-ozbek-tili-kompyuter-lingvistikasi-yonalishida-olib-borilgan-ilmiy-tadqiqotlar Ichki ishlar boshqarmasiga, Документ Microsoft Word (2) (Автосохраненный), kompyuter chiqarish, Topshiriq 2, 2 hafta laboratoriya, Дастурлаш 4.1 машгулот (2), 9, 2, SQL 1-lab Umarov Amirjon, Topshiriq 2.05(Texnikum), 1.1, 7.1 машгулот, MB 2-amaliy ish, 5-amaliy, 1-lab Sirqilarga AbstraktMTAlisher Navoiy nomidagi Toshkent
davlat o‘zbek tili va adabiyoti
universiteti
“KOMPYUTER LINGVISTIKASI:
MUAMMOLAR, YECHIM, ISTIQBOLLAR”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2022)
http://compling.navoiy-uni.uz/
224
Kompyuter texnologiyalari fakultetida 2001-yilning sentabrida kompyuter
lingvistikasi laboratoriyasi tashkil etildi. Laboratoriyada o‘zbek tilining matematik
va kompyuter modellarini yaratish, o‘zbek tilidagi matnlarni tahrir qilish, inglizcha-
o‘zbekcha kompyuter tarjima dasturlarini ishlab chiqish bo‘yicha ilmiy va amaliy-
tadbiqiy ishlar olib borilmoqda. Unda lingvistikaga doir masalalar, ya’ni tillarga
o‘qitish, bilimlarni baholash, matnlarni tahrir qilish, bir tildan ikkinchi tilga tarjima
qilish kabilar bilan bir qatorda adabiyotshunoslikning kompyuter bilan
hamkorlikdagi vazifalari: badiiy asarni referatlashtirish, dunyo kutubxonasini
yaratish, adabiyot uchun obyektiv va universal tahlil dasturini yaratish, asarlarni
tartibga solish, joylashtirish, topishga oid tadqiqotlar ham amalga oshirilmoqda [2].
Kompyuterdan foydalanilgan holda ko‘plab chastotali lug‘atlar yaratilgan,
ular o‘z navbatida mashina tarjimasi uchun zamin bo‘ldi. Ko‘rinadiki, rus
kompyuter lingvistikasidagi mazkur to‘rt yo‘nalishning rivojlanishi rus tilining
dunyoviy tillar sirasiga kirishi, ommalashuvi, uni o‘rganish va o‘rgatish
jarayonining optimallashuvi uchun asos bo‘lgan. Bunda shubhasiz, kompyuterchi-
dasturchilar bilan bir qatorda tilshunoslar ham muhim rol o‘ynadilar. Ayniqsa, prof.
R.G.Piotrovskiyning izlanishlari o‘zining serqirraligi, har to‘rt yo‘nalishni o‘zida
qamrab olganligi, obyektivligi, aniq va izchilligi bilan ajralib turadi. Olim nafaqat
rus tilshunosligida, balki o‘zbek, qozoq, qirg‘iz va boshqa tilshunosliklarda ham
injenerlik lingvistikasining rivojiga salmoqli hissa qo‘shgan [2].
Ushbu yo‘nalishni rivojlantirish maqsadida dunyodagi ko‘plab davlatlarda
ilmiy tadqiqot laboratoriyalari va markazlari ochilmoqda, u yerda professorlar,
kompyuter mutaxassislari va tilshunos olimlar ish olib bormoqda.
Kompyuter lingvistikasi yangi yo‘nalish hisoblanadi. Kompyuter
lingvistikasini yanada rivojlantirilsa, bu yo‘nalish ustida ilmiy tadqiqot ishlarini
amalga oshirilsa va kadrlar tayyorlansa, kelajakda keng ko‘lamli sohaga aylanadi va
uning negizida bir qator yo‘nalish va sohalar yuzaga keladi.
|
| |
