|
Kompyuter tarmoqlari chuqurlashtirilgan kursi
|
| bet | 27/36 | | Sana | 17.01.2024 | | Hajmi | 2,22 Mb. | | #139578 |
Bog'liq Kompyuter tarmoqlari chuqurlashtirilgan kursi X Zayniddinov, S O\'rinboyev5.2-rasm. O‘ralgan juftlikning impedensini faza va chastotaga bog‘liqligi (qirqimi 0,5 mm).
O‘ralgan juftlikning terminaldan to kommutatorgacha oralig‘idagi qarshiligi 800—20 000 Om oralig‘ida bo‘lishi mumkin. Shuni hisobga olish kerakki, terminal qurilmasi (telefon) kabeli yordamida elektr manbayiga ulanganda uning qarshiligi manbadagi kuchlanishni pasayishiga olib keladi. Ko‘p tolali kabellarda chorraha yo‘nalishlar va shovqinlar ma'lum muammo hosil qiladi. Odatda chorraha yo‘nalishlarining ikki turi ko‘riladi:
106
signal manbayi va qabul qilish qurilmasi kabelning bir tarafida (NEXT — near end crosstalk) joylashgan;
signal manbayi va qabul qilish qurilmasi kabelning turli uchlarida (FRXT — far end crosstalk) joylashgan.
NEXT — yo‘nalish ko‘p juftlikli kabellarda f.1.5 qonuniga bo‘ysunadi, ularning qiymati 100 kGts chastotada 55 db ni tashkil qiladi. Yana bir yo‘nalishlar manbayi tashqi elektromag- nit o‘tish jarayonlaridagi impuls shovqinlaridir. Yo‘nalishlarning bu turi vaziyatga qarab katta oraliqlarda o‘zgarib turadi.
Signalni aloqa yo‘lidan uzatish uchun modulyatsiyalanadi, bu jarayonda signalni o‘rtacha qiymatini saqlab qolish muhimdir. Signalga kabel ma'lum o‘zgartirish kiritadi. Signalga sezilarli o‘zgartirish kiritish belgilar o‘rtasidagi interferensiya natijasida ham bo‘ladi. (ISI — Intersymbol Interference). Aloqa yo‘llaridan signal o‘tish jarayonida impulslarning yoyilishi va ularni bir-biriga turtilishi natijasida hosil bo‘ladi. Vaqt o‘tishi bilan aloqa yo‘llarining texnik ko‘rsatkichlari o‘zgarishi nati- jasida muammo yanada murakkablashadi. Shuning uchun turli chastotali signallarni uzatish sharoitni bir xil ta'minlash juda ham muhimdir. Bu masalani hal qilish uchun chiziqli ekvalayzerdan foydalaniladi (5.3 va 5.4-rasm), ular bu masalani hamma chastota spektrida bajaradilar yoki real signal sektorini strob operatsiyasini bajargandan so‘ng. Bu metod sistemadagi shovqinlarga sezgirdir. Hisoblovchi teskari ulanishli ekvalayzer- lar (DFE — Decision Feedback Equalizer) shovqinlarga sezgir emas, ular qabul qilinayotgan axborot bilan boshqariladi. Lekin bu holda axborotni qabul qilishda xatolarning ta'sirini oshirish mumkin bo‘ladi.
5.S-rasm. Chiziqli tekislash (ekvilizatsiya)
107
5.4-rasm. Hisoblovchi teskari ulanish yordamida ekvilizatsiyalash
Amaliyotda chiziqli tekislash va teskari ulanishli ekviliza- tsiyalash signal uzatishning maxsus metodi bilan qo‘shib birga- likda ishlatiladi. Muammoning chuqurlashishi bir axborot uzatish yo‘lidan bir vaqtning o‘zida ikki tarafga uzatish amalga oshirish tufayli yuzaga keladi.
Signallar shovqin nisbatini yaxshilash uchun aloqa yo‘lidan uzatilayotgan signal amplitudasini ko‘tarish lozim. Tanlangan kattalik qiymati chorraha yo‘nalishlar va mavjud KIS imkoni- yatlaridan kelib chiqadi. 135 Om yuklamaga 2,5 V amplituda kelishi natijasida qabul qilingan. Har qanday chiziqli surilishlar asosiy signalga nisbatan 36 db dan kam bo‘lishi kerak.
Aloqa yo‘llaridan signallarning dinamik oralig‘ini hisobga olgan holda signalning shovqinga nisbati 20 db ga teng deb faraz qilinadi, bu esa shovqinni Gauss taqsimotiga ko‘ra xatoliklarni soni 1/106 bo‘lganda 6 db ga to‘g‘ri keladigan chegaralanish talabini qanoatlantiradi. Analog-raqam o‘zgartirishda bir bitga
6 db to‘g‘ri keladi.
Odatda ikki simli aloqa yo‘li (ayniqsa 4 ta simli) bir vaqt- ning o‘zida ikki tarafga axborot uzatish uchun ishlatiladi (full duplex). Bu masala sxemotexnik usulda vaqt bo‘yicha multi- plekserlash yordamida hal qilish mumkin (TDD — Time Division Duplex) yoki chastota bo‘yicha (FDD — Freguency Division Duplex). TDD amalga oshirish ancha oson, bu usulda murakkab filtr va ekvalayzerlarni qo‘llashning hojati yo‘q. TDD metodi kabel uzunligi kichik bo‘lganda telefon tarmoqlari uchun mo‘ljallash mumkin.
108
|
| |
