x qandaydir kattalik u dan kichiklik ehtimoli:
y
bundan kelib chiqadiki:
∫ p(x)dx
– ∞
ga teng,
P(x
1
<> ) = P(x
2 2
) — P(x
1
), P(∞) = 1, P(—∞) =0
O‘q deb ataluvchi shovqin uzluksiz normal (Gauss) taqsimotiga bo‘ysunadi.
bu yerda a — x ning o‘rtacha qiymati, s — x ni a dan o‘rtacha kvadrat chekinishi. Shovqin bo‘lgan holda x ning o‘rtacha qiymati qutbni hisobga olgan holda odatda nol qiymatga ega bo‘ladi. (a=0).
Bu holda, shovqin signalining amplitudasi ±V oraliqda yotish ehtimolini bilishni xohlasa, unda quyidagi ifodadan foy- dalanishimiz mumkin:
x=v
P{v < x < –v}= ∫
x=– v
p(x)dx .
P{x1<x<–x1} hisoblash uchun odatda quyidagi ifodadan foydalaniladi:
u holda:
u =
va dx = du σ
{X1 < x < – X 1
P x < x < —x }= 1
x1
e–u2 du =
x1
e– u2 du
1 1
∫ ∫
– x1 0
R(õ) taqsimoti odatda xatolik funksiyasi (erf(x)= – erf(–x)) deb yuritiladigan amaliyot nuqtayi nazaridan foydali:
112
–ks < X < Ks
P {—Ks < x < Ks }= Pk ( Ks ) = erf ⎛ k ⎞
| |
⎝ ⎠
Bu shovqin signali qandaydir berilgan chegara k qiymatidan katta bo‘lib ketish ehtimolini baholab berish imkoniyatini beradi.
Raqamli taqsimlashlarning ichida eng ko‘p ishlatiladigani Puasson taqsimotidir:
P (n)= P {x = n}=
αn –α
e .
n!
Bu yerda n = 0, 1, 2, ...; a=mP, m — sinashlar soni. Puasson taqsimoti P<<1 bo‘lganda jarayon ehtimolni bayon qiladi. m ning katta qiymatida n/m nisbat P qiymatga yaqin- lashadi:
∞
x = ∫ xP( x) dx,
–∞
x ning o‘rtacha qiymati:
n=∞
x = Σ nP( n).
n=–∞
Tasodifiy õ kattalikning o‘rtacha kvadratik chekinishi s quyidagicha aniqlanadi:
σ 2 =
∞
∫ ( x – x ) 2 p( x) dx ,
–∞
raqamli taqsimot uchun esa:
n=∞
σ 2 =
Σ (n – n ) 2 p(n) .
n=–∞
Aytib o‘tilganidek ko‘p hollar uchun shovqin Gauss taqsimotiga ega bo‘ladi (amplituda qiymatining o‘rtachasi nolga teng bo‘ladi). Bu holda shovqin signalining quvvati zichlik ehtimoli funksiyasining verifikatsiyasiga teng bo‘ladi. Bu holda signal-shovqin nisbati quyidagiga teng bo‘ladi:
113
10
S / N = 10 log (S / σ 2)dB .
Agarda shovqin toza issiqlik xarakteriga ega bo‘lsa, s2=kTB bo‘ladi. Umumiy hol uchun s2=EnB[Bt], V kenglik (polosa) Gts da o‘lchanadi, En shovqin energiyasi.
Shovqin aloqa kanalidan axborot uzatishda xatolik bo‘lish ehtimolligini va nihoyatda kanalning o‘tkazish qobiliyatini bel- gilaydi.
Nazorat uchun savollar va topshiriqlar
Elektr kabellarida so‘nishni tushuntiring.
Elektr kabellarida signalni o‘tishini tushuntiring.
Moslashtirish jarayoni nima uchun kerak?
O‘ralgan juftlik kabelidan signalni differensial uzatishni tushuntirib bering.
Galvanik ajratish nima uchun kerak?
Yerga ulash nima uchun kerak?
Êompyuterni tog‘ri yerga ulash sxemasini hosil qiling.
Mahalliy tarmoqlarda axborotni kodlashtirish nima uchun kerak?
NRZ kodini tushuntirib bering.
RZ kodini tushuntirib bering.
Ìanchester II kodini tushuntirib bering.
Raqamli axborotni analog (uzluksiz) axborot shaklida kodlashni tushuntiring?
114
6-B Î B. TÀRMÎQ KÎMPÎNÅNTALÀRI
Mahalliy hisoblash tarmoq qurilmalari abonentlar o‘rtasida- gi real aloqani ta'minlab beradilar. Tarmoqni loyihalashtirish bosqichida qurilmalarni tanlash juda katta ahamiyatga ega, chunki qurilmalarning narxi umumiy tarmoq narxining katta qismini tashkil etadi. Aloqa qurilmalarini o‘zgartirish esa nafaqat qo‘shimcha mablag‘ni talab etadi, yana og‘ir ish hajmining oshishiga ham sabab bo‘ladi. Mahalliy tarmoq qurilmalariga quyidagilar kiradi:
axborot uzatish uchun kabellar;
kabellarni ulash uchun raz'yomlar;
moslovchi terminatorlar;
tarmoq adapterlari;
repiterlar;
transiverlar;
konsentratorlar;
ko‘priklar (mostlar);
yo‘naltirgichlar (marshrutizatorlar);
shlyuzlar.
Tarmoq qurilmalarining birinchi uchtasi haqida yuqoridagi boblarda aytib o‘tildi. Hozir biz qolgan qurilmalarning vazifalari haqida to‘xtalib o‘tamiz.
Tarmoq adapterlari tarmoq adapterlarini turli adabiyotlarda yana kontroller, karta, plata, interfeyslar, NIC — Network Interface Card nomlar bilan ataydilar. Bu qurilmalar mahalliy tarmoqning asosiy qismi, ularsiz tarmoq hosil qilish mumkin emas. Tarmoq adapterlarining vazifasi — kompyuterni (yoki boshqa abonentni) tarmoq bilan ulash, yana qabul qilingan qoidalarga rioya qilgan holda kompyuter bilan aloqa kanali o‘rtasidagi axborot almashinuvini ta'minlashdir. Aynan shu qurilmalar OSI modelining quyi bosqichlari bajarishi kerak bo‘lgan vazifalarni amalga oshiradilar. Odatda tarmoq adapter- lari plata ko‘rinishida ishlab chiqariladi va kompyuterni sistema magistrallarini kengaytirish uchun qoldirilgan raz'yomga
115
o‘rnatiladi (odatda ISA yoki PCI). Tarmoq adapter platasida ham odatda bitta yoki bir nechta tashqi raz'yomlar bo‘lib, ularga tarmoq kabellari ulanadi (6.1-rasm).
Tarmoq adapterlarining hamma vazifalari ikkiga bo‘linadi: magistral va tarmoq. Magistral vazifalari adapter bilan kompyuterning sistema shinasi o‘rtasidagi almashinuvni amalga oshirish (ya'ni o‘zining magistral manzilini tanish, kompyuterga axborot uzatish va kompyuterdan ham axborot olish, kompyuter uchun uzilish signalini hosil qilish va hokazolar) kiradi. Tarmoq vazifalari esa adapterlarni tarmoq bilan muloqotini ta'min- lashdir.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- -
- -
- -
- -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- -
- - - -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- - - -
- -
- -
- -
- -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- -
Tarmoq raz'yomi
--
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
ISA raz'yomi
| 