5.5-rasm. Exo kompensatsiyasining sxemasi
Bir juftlikdan ikki tomonlama aloqani tashkil qilish uchun exo kompensatsiya metodi ishlatiladi. Bu metodda qabul qi- lingan signaldan uzatiladigan signalni ayirishga asoslangan bo‘lib, kirish signalini haqiqiy ko‘rinishini aniqlashga mo‘ljal- langandir. Signal so‘nishining turli xillari mavjudligini hisobga olgan holda, exo kompensatsiya sxemasi amplitudani juda kata dinamik diapazonida ishlashi va shu bilan birga qoniqarli signal- ni chiziqliligini saqlashi kerak. Bu vaziyat va shuningdek Z yo‘lni chastotaga bog‘liqligi exo kompensatsiya sxemasini sezilarli darajada murakkablashishiga olib keladi (5.6-rasm).
5.6-rasm. Adaptiv filtrli exo kompensatsiya sxemasi
109
Exo kompensatsiya sistemalari elementlarning ishlash ja- rayonidagi vaqt bo‘yicha farqlariga ta'sirchandir, chunki bu hol bir-biridan ayirilayotgan signallarni faza bo‘yicha siljishga olib keladi.
5.7-rasmda axborot uzatish yo‘li tugunining qarshiligiga o‘tkazish tezligining bog‘liqligi turli kodlashtirish sxemalari uchun keltirilgan (punktir chiziq bilan to‘rt bosqichli kodlashtirish varianti uchun keltirilgan).
6
10
Maks tezlik, bit/s
5
2
5
10
5
4
2+10
0 1.0 1.5
Tugun qarshiligi, kOm
5.7-rasm. Axborotlarni uzatishning maksimal tezligini uzatish yo‘lining tugun qarshiligiga bog‘liqligi
Modulyatsiyalashning turli metodlari har turdagi chorraha yo‘nalish bosqichlariga olib keladi va shuningdek, signalni turli o‘tkazish tezligini ta'minlaydi.
Amplituda modulyatsiyasini amalga oshirishda chiziqli ek- vilizatsiyani qo‘llash o‘tkazish qobiliyatini 5 marotaba yaxshilay- di. 6.8-rasmdan ko‘rinadiki chiziqli to‘g‘rilashdan teskari ulanishli ekvilizatsiyalashga o‘tilganda 1,5 marotaba ko‘rsatkich yaxshilanadi. Kodlashtirishning ko‘p bosqichli usuli o‘tkazish tezligini yana 30% oshiradi. Albatta, e'tibordan qochirmaslik kerakki, bu usul xatoliklarni ko‘paytiradi.
110
80
70
60
50
40
0.5 1.0 1.5
Tugun qarshiligi kOm larda
5.8-rasm. 150 kbit/s tezlikda minimal signal-shovqin nisbati keltirilgan
5.8-rasmda signal-shovqin nisbatining turli uzatuvchi kanal- lar sxemalarining tugunining qarshiligiga bog‘liqligi keltirilgan.
Shovqinlar kanal sig‘imini belgilaydi va raqamli axborotlarni uzatishda xatoliklar chastotasini o‘rnatadi. Shovqin o‘z tabiatiga ko‘ra turg‘un emas va uning qiymati ma'lum ehtimollik bilan aniq oraliqda yotadi. P(õ) ehtimollik zichligi, x tasodifiy signal- ning amplituda qiymatlari x va x+Dx oraliqda bo‘lish ehtimoli-
ni aniqlaydi. Bu holda, x qiymati õ va õ
oraliqda yotish
ehtimoli quyidagi tenglik bilan ifodalan1adi: 2
X1 < X < X 2
P {x
1
< x < x
2
X 2
}= ∫
X1
p(x)dx
Bu holda normallashtirish sharti:
∞
bo‘ladi.
∫ p(x)dx = 1
– ∞
111
P(õ) — ehtimollik, bu esa p(õ) — ehtimollik zichligi.
|
