Magistrallar adresining shinalarini soni uzatilayotgan adreslar kodining razryadlari bilan
mos tushadi. Agarda 16-
razryadli kod ishlatilgan bo’lsa, u holda sistemaga 2
16
=65536 ta adres
ishlab chiqishga ruxsat beriladi.
Qiymatlar magistrali. MP, OXQ, tashqi xotira qurilmalari (TXQ) va displey qiymatlarni
uzatishi yoki qabul qilishlari mumkin. Boshqa qurilmalar faqatgina
qiymatlarni qabul qilishi
(DXQ) yoki uzatishi mumkin (pechat qiladigan qurilma). Sistemaning hamma imkoniyatlarini
ta’minlash uchun qiymatlar magistrali ikki tomonga yo’nalgandir.
Qiymatlar magistralining
razryadligi MP ning razryadligi bilan aniqlan
adi va 2, 4, 8, 16, 32 bitga teng bo’lishi mumkin.
Agarda MP da ikkilangan razryadli qiymatlar qayta ishlanayotgan bo’lsa, u holda ikkilangan so’z
ikkita davrda uzatiladi, ya’ni bu yerda vaqtincha mul’teplekslash amalga oshiriladi.
Boshqaruvchi magistral. MP va ayrim kirituvchi-chiqaruvchi
qurilmalarning shinalari
qurilmalarning amallarini aniqlash va sinxronizasiyalash vazifasini bajaruvchi boshqaruvchi
xabarlarni ishlab chiqadilar. Bu xabarlar boshqaruvchi magistrallar (BM)
deb ataluvchi bir
tomonga yo’nalgan shinalar to’plami orqali uzatiladi. Elektron sistemasidagi hamma
boshqaruvchi xabarlar sistemali sinxronizasiyalash xabarlari bilan moslashtirilgan. Bu xabarlar
KIS kristalining ichidagi har xil qurilma va bloklar hamda boshqa
qurilmalarning ishlashining
boshlanishini (tutashini) va ketma-ket
ligini aniqlab turadi (ko’rsatadi).
Sinxronizasiyalangan impul’slar ketma-ketligini chiqarib turish uchun asosan tashqi yoki
ichki kvartsli generator qo’llaniladi. Mikroprotsessor chiqarib beradigan sinxronizasiyalangan
xabarlar bitta, ikkita va ko’p fazali bo’lishlari mumkin.
Har bir MP o’zining noyob bo’lgan boshqaruvchi xabarlariga egadirlar.
Shunga
qaramasdan asosan hamma MP lar umumiy xabarlarga egadirlar.
Bu umumiy
xabarlarning ichida boshqaruvchi pul’tda ishlab chiqiladigan "Nolga
Keltirish"
– kirish xabaridir. Bu xabar MP ning ichki registrlarini hammasini "nolga" keltiradi va
programmadagi buyruqlarni ketma-ket bajarilishini aniqlovchi
buyruqlar sanagichini
programmadagi buyruqning birinchi adresi bilan yuklaydi.
3.2-rasm. Uchta qiymatlar registrlarini umumiy magistralga ulanish sxemasi
3.1-jadval
Rzp
RV
RU“0”
Chiqish holati
Ø
1
1
Q
0
=Q
1
=Q
2
=0
1
1
0
Q
i
=A
i
0
1
0
(S ni orqa frontida) Saqlash
rejimi (S xabarlari ta’sir
etmaydi)
Ø
0
Ø
“O’chirilgan”
Kirituvchi-
chiqaruvchi qurilmalarning xususiyati shundayki, ya’ni agarda MP o’z vaqtida
qurilma bilan kerakli amalni o’tkazmasa, u holda ma’lumot yo’qolishi mumkin. Shuning uchun
ham tashqi qurilmalar MP ning tayyor ekanligini bildiruvchi "protsessorni vaqtinchalik
to’xtatishga so’rash" xabarini beradi. Agarda "so’rash" qabul qilingan bo’lsa,
u holda MP
"Vaqtincha qanoatlantiradi" degan javob xabarni ishlab chiqadi.
MP ni ichidagi qurilmalarni ishlashiga har xil vaqt ketadiganligi uchun tashqi qurilmalar,
MP bilan birga ishlash uchun, o’zidan MP holatini, tayyorligini va sh. o’xsh. so’rash uchun kerakli
xabarlarni MP dan so’raydi. MP o’z navbatida ana shu xabarlarga javob beradi. Bunday xabarlarni
soni o’ntagacha yetishi mumkin.
