|
Konchilik elektr mexanikasiBog'liq Eldor-diplom
markazlari va qozon qurilmalaridir. Issiklik elektr stansiyalaridan chikarib
tashlanadigan zaxarli moddalar mikdori juda katta. Masalan, oyiga 51 ming
tonna ko’mir sarflaydigan elektr stansiya qozon qurilmasi har kuni 33 tonna
oltingugurt angidridni havoga ajratib chiqaradi. Qulay metereologik sharoitda
esa 50 tonna oltingugurt kislotaga aylanishini inobatga olsak, bu qurilmadan
har kuni qo’shimcha yana 40-50 tonna kul chiqarib tashlanadi.
Shuningdek, qora metallurgiya sohasining ham atmosfera ifloslanishidagi
ulushi yuqori. Misol tariqasida aytadigan bo’lsak, bir tonna cho’yan olishda
atmosferaga 4,5 kilogramm chang, 2,7 kilogramm zaxarli gaz, 0,1-0,5
kilogramm marganets chiqarib tashlanadi. Ushbu moddalar tarkibida kam
mikdorda bo’lsa ham mishyak birikmalari, fosfor, surma, qo’rg’oshin, simob
bug’lari, vodorod sianid kabilar uchraydi. Qora metallurgiyaning hozirgi
zamonaviy zavodlari ko’mirni kokslantiruvchi sexlarga ega. Koksoximiyaviy
ishlab chiqarish atmosfera havosini chang va uchuvchi birikmalar bilan
ifloslaydi. Bir tonna koks olishda 300-320 metr kub koks gazi hosil bo’lib,
uning tarkibida 50-63 foiz vodorod, 20-34 foiz metan, 5,4-7 foiz uglerod oksid,
1,6-4 foiz karbonat angidrid, 5-10 foiz azot, 2-2,6 foiz uglevodlar va boshka
moddalar mavjud. Rangli metallurgiya zavodlaridan toksik (zaxarlovchi)
changsimon moddalar- mishyak va qo’rg’oshin atmosferaga chiqarib
yuboriladi. Bular ham odam organizmi uchun zararlidir.
Bu kabi misollarni yana ko’plab keltirish mumkin. Shu bois hozirgi kunda
atmosferani muxofaza qilish bo’yicha bir qancha tadbirlar amalga
oshirilmoqda.
Avtotransport vositalarining dvigatellarini gaz yordamida ishlashini yo’lga
qo’yish, yonishdan hosil bo’lgan gazlarni neytrallashtirish, dvigatellarni
takomillashtirish elektroavtomobillarga (elektromobillar) o’tish va boshqalar
shular jumlasidandir. Bu kabi tadbirlar bilan bir qatorda, mamlakatimizda
quyoshli kunlarning soni yil davomida 280-300 kundan ortiqligini inobatga
olsak, quyosh energiyasidan foydalanishning imkoniyatlari yuqori. Undan
tashkari bir yilda 1 m
2
yer yuzasiga tushadigan quyosh energiyasining o’rtacha
miqdori 546x107 Joulni tashkil etib, bu taxminan 300 kilogramm ko’mir
yoqilganida ajralib chiqadigan energiyaga teng. Bir gektar maydonga
tushadigan quyosh nuri esa ikki tonna ko’mir energiyasiga ekvivalent bo’ladi.
Shu bois kelgusida quyosh energiyasi hisobiga harakatlanuvchi transport
vositalaridan foydalanish borasida ham olimlar tomonidan bir qancha
izlanishlar olib borilmoqda.
O
’
zg. varaa
q
Hujjat №.
Imzo
Sana
varoq
47
5312200-Konchilik elektr mexanikasi
BMI-2023
|
| |
