O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA
TA’LIM VAZIRLIGI
ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI OLMALIQ FILIALI
KONCHILIK ISHI FAKULTETI
“KONCHILIK ISHI” KAFEDRASI
“Foydali qazilma konlarini ochiq usulda qazib olish jarayolari” fanidan
Kurs loyihasi
Bajardi: Sayfutdinov Salohiddin
Guruh: 3A – 20 OKI
Rahbar: Alimov Shoxriddin
Olmaliq 2023 y.
MUNDARIJA
Kirish……………………………………………….......................
|
3
|
І.
|
Tog‘ jinslarini qazib olishga tayyorlash…………………………...
|
4
|
ІІ.
|
Tog‘ jinslarini qazib yuklash (Ekskavatsiya)……………………...
|
6
|
ІІІ.
|
Kon massasini tashish (Transportirovka).…………………............
|
9
|
ІV.
|
Avtomobil yordamida buldozerli ag‘darma hosil qilish…………...
|
12
|
Xulosa……………………………………………………………..
|
16
|
Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………...
|
17
|
|
|
|
|
|
|
TDTU Olmaliq filliali 5311600.769-16 КL
|
|
|
|
|
|
Izm
|
Varoq
|
№ Xujjat
|
Imzo
|
Sana
|
Tayyorladi
|
Sayfutdinov S. S.
|
|
|
|
Lit.
|
Varoq
|
Varoqlar
|
Raxbar
|
Alimov Sh. M.
|
|
|
|
|
|
|
|
Kaf.mudiri
|
Shamayev M.Q.
|
|
|
TDTU Olmaliq filliali
3A-20 OKI guruhi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kirish
Konlarni qazib olish ishlari ko‘lamining nihoyatda kengligi, mehnat va kapital talabligi, shuningdek, kon qazish ishlarining tobora chuqurlashib borishi tufayli qazish ishlari sharoitlarining murakkablashishi nafaqat konchilik sanoati texnik- iqtisodiy ko‘rsatkichlariga, balki butunlay xalq xo‘jaligining samaradorligiga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Shu sababli konchilik ishlari samaradorligini oshirish mamlakat xalq xo‘jaligining muhim vazifalaridan biri hisoblanadi.
Konchilik sanoati texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarni yaxshilashga, birinchi navbatda, konlarni progressiv ochiq usulda qazib olishni rivojlantirish orqali erishiladi. CHunki foydali qazilma konlarini ochiq usulda qazib olish texnikaviy, iqtisodiy va ijtimoiy jihatdan istiqbolli usul hisoblanadi. Ochiq usulda kon qazishning qudratli industrial bazasining mavjudligi va foydali qazilma zaxiralarining katta qismining er yuziga yaqin joylashganligi tufayli hozirgi vaqtda mamlakatimizda qazib olinayotgan qattiq mineral xomashyoning katta qismi (80 - 85%) ana shu progressiv ochiq usulda qazib olinmoqda.
I. TOG` JINSLARINI QAZIB OLISHGA TAYYORLASH
1. Tog’ jinslarini qazib olishga tayyorlash burg’ilash-portlatish ishlari yordamida amalga oshiriladi. Pog’analarda vertikal skvajina zaryad konstruksiyali joylashtirladi.
2. Portlovchi moddaning silishtirma sarfi (PM), q = 0,8÷1,2 kg/m3.
3. Skvajina diametrni aniqlash:
=28*16* =401 mm
Bu yerda – pog’ona balandligi, m;
q – PM solishtirma sarfi, kg/m3;
Δ =0,9÷1 zayadning zichligi, t/m3.
Skvajinaning diamteri va tog’ jinslarining mustahkamlik koeffitsientiga bog’liq holda burg’ilash stanogining markasini tanlaymiz.
Jadval-1.
Ko’rsatkichlari
|
2СБШ-200-32
|
СБШ-250МНА32
|
СБШ-320-36
|
Dalota diametri mm
|
215,9; 244,5
|
244,5; 269,9
|
320
|
Skvajina chuqurligi m
|
32
|
32
|
36
|
Shtanga uzunligi m
|
8
|
10
|
17,5
|
Tog’jinslarining mustahkamligi f
|
5-14
|
12 dan yuqori
|
18 dan yuqori
|
4. Pog’ona ostki brovkasi bo’yicha qarshilik chizig;ini aniqlash:
=24*0,32* = 9 m
Bu yerda – tanlangan burg’ilash stanoki uchun skvajina diametric m;
Δ – zaryad zichligi, t/m3;
q – PM ning solishtirma sarfi, kg/m3.
5. Pog’ona ostki brovkasi bo’yicha qarshilik chizig’ini quyidagi ifoda orqali tekshiriladi:
=16*0.364+2=8 m
=0.8*16=13 m
Bu yerda c = 2 m, pog’ona ustki brovkasidan burg’lish stanogi yurish zanjirigacha bo’lgan xavfsizlik masofasi;
α = 700 – pog’ona qiyalik burchagi, ctg 700=0,364.
Perebur chuqurligini aniqlash, m
=0.5*0.8*9=4 m
Zaboyka (tiqin) uzunligi aniqlash m:
=0.6*9=5m
8. PM zaryadi uzunligini aniqlash m:
=16+4-5= 15m
9.Skvajina chuqurligini aniqlash m:
10. Skvajina qatorlari orasidagi masofani aniqlash m:
=0.8*9=7 m
Bu yerda m = (0,8÷1,1) – skvajinalarni o’zaro yaqinlashish koeffitsienti.
11. Umumiy zaryad miqdorini aniqlash kg:
=0,8*9*7*16=806 kg
12. Skvajinaning solishtirma sig’imini aniqlash:
=7.85*1* =80 kg
Bu yerda: – tanlangan burg’ilash stanogiga mos holda skvajina diametric dm;
Δ – zaryad zichligi, t/m3.
13. PM umumiy miqdorini skvajinaning sig’imiga mos holda tekshiriladi:
806 1200
14. Skvajinalar orasidagi masofa qisqa sekinlatib portlatishni hisobga olib quyidagicha aniqlanadi m:
=0.9*9= 8 m
15. Portlatilgan uyumning kengligini aniqlash m :
=9+(2-1)*8= 17 m
Bu yerda n – skvajina qatorlari soni
16. Portlatilgan uyumning balandligi skvajina qatorlari 2-3 ta bo’lganda aniqlash, m:
=0,7*16= 11 m
17. Uyumning kengligi (portlatilgandan so’ng birinchi qator skvajinadan hisoblanganda), m:
=5*0.8* 48 m
18. Portlatilgan blokning hajmini qazib-yuklash ishlarini belgilangan unumdorligini hisobga olib aniqlash, m3:
=14*5368*3= 225456 m3
Bu yerda – ekskavatorning eksplautatsion sutkal;ik unumdorligi, m3/sutka (ushbu qiymat kon massasini qazib-yuklash ishlari bo’limidan hisoblab aniqlanadi)
19. Portlatilgan blokning uzunligini aniqlash m:
= = 829 m
20. Portlatilgan blokda burg’ilanadigan skvajinalar sonini aniqlash, dona :
= = 252 ta
21. 1m zaryadlangan skvajina portlatilganda chiqadigan kon massasining hajmini aniqlash , m3/m:
= = 45 m3/m
22. Bir yilda burg’ilanishi lozim bo’lgan skvajinalarning umumiy uzunligini aniqlash, m:
= *1.05= 736522 m
Bu yerda – karyerning kon massasi bo’yicha ishlab chiqarish unumdorligi, m3/yil;
𝜼 = (1,05÷1,1) – burg’ilangan skvajinalarning yo’qotilish koeffitsienti.
Agarda karyerda qoplovchi tog’ jinslari ham, foydali qazilmalar ham qazib olishga tayyorlash bir usul bilan amalga oshirilsa u holda kon massasi ularning yig;indisi bilan ifodalanadi:
=21999999 +9565217= 31565216 m3/yil
= 9565217*2.3= 21999999 m3/yil
=22000000/2,3= 9565217 m3/yil
Bu yerda Ав.п. , Ап.и. – karyerning qoplovchi tog’ jinsi va foydali qazilma bo’yicha yillik ishlab chiqarish unumdorligi, m3;
kт – joriy ochish koeffitsienti, m3/t.
23. Ishlab chiqarish unumdorligini ta’minlash uchun kerak bo’ladigan stanoklar sonini aniqlash, dona:
= =7 dona
Bu yerda = (60÷100) m/smena. – burg’ilash stanogining smenalik unumdorligi;
nсмен.бур. – burg’ilsh ishlari uchun ish smenalari soni.
24. Burg’ilash stanoglarining ro’yxatdagi sonini aniqlash, dona.:
=7*1.2= 8 dona
Bu yerda = 1,2 zaxira koeffitsienti.
Burg;ilash stanoglarining soni butun son sifatida olinadi.
TOG’ JINSLARINI QAZIB-YUKLASH (EKSKAVATSIYA).
Kon massasini qazib-yuklash ishlari uchun ekskavator markasini tanlash tog’ jinslarining fizik-mexanik xossalari va pog’onaning kon-texnik parametrlaridan kelib chiqqan holda 2 va 3 jadvallardan olinadi.
|
