“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR,
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 16-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE
KONFERENSIYASI
www
.
bestpublishing.
org
96
SINOVLAR SOYASIDAGI INSON...
Ilmiy rahbar Qalandarova Dilafro„z Abdujamilovna
Nizomiy nomidagi TDPU O„zbek tili va adabiyoti kafedrasi o„qituvchisi
No„monjonova Mubinaxon Qahramonjon qizi
Nizomiy nomidagi TDPU O„zbek tili va adabiyoti yo„nalishi 2-bosqich talabasi
Annotatsiya: Yozuvchi Ulug„bek Hamdam “Muvozanat” romanida xohlagan
harakatlanayotgan narsada muvozanat bo„lmasa, u muvozanatsizlikka yo„liqishi, biz
yashayotgan hayotda juda ko„p muvozanatlar borligi va balki biz aynan shu muvozanatlar
bilan birga yashashimizni, bizni yashashga bo„lgan ishtiyoqimizni ular ushlab turishi
mumkinligini tasvirlaydi.
Kalit so„zlar: adabiyot, syujet, qahramon, muvozanat, tiriklik, mashaqqat, evrilish,
maishiy ahvol, tuzum.
Adabiyotshunos olim, yozuvchi Ulug‗bek Hamdamning ―Muvozanat‖
romani
qahramonlari Yusuf, Amir, Sodiq, Oygul, Gulshoda taqdiri misolida insonning moddiy va
ma‘naviy (ruhiy) hayotda muvozanatni saqlay bilishi kerakligi, o‗z insoniy qiyofasini
yo‗qotmaslik
uchun kurashishi lozimligi, har qanday qiyinchilik, mashaqqatlarga bardosh
berishi shartligi ko‗rsatib berilgan.
Asarda O‗zbekiston mustaqilligining dastlabki yillaridagi odamlarning hayot tarzi,
o‗zaro
munosabatlari, turmushi, maishiy ahvoli bilan bir qatorda insonlarning ruhiyatidagi
o‗zgarishlar, evrilishlar aks ettirilgan.
Asar Yusufning bolalik paytidagi xotiralari bilan boshlanadi. Qish fasli, qor bilan
qoplangan ko‗chada Yusuf hali hech kim yurmagan yo‗l (yo‗l – Yusuf hayoti ibtidosi,
boshlanishi)
da qadam tashlarkan, bundan ayricha zavq tuyadi. Ammo ortidan kelgan
avtobus (mashina – hayot qiyinchiliklari, sinovlari) barcha xursandchiligini yo‗qqa
chiqaradi.
Yusufning bolaligida oila a‘zolari, yaqinlari bilan Ulug‗tog‗ga borgani, ammo tog‗
cho‗qqisiga chiqmay, adirdagi sayhonlikda qolib, shu yerda lolalar
bilan kifoyalanganini
eslaydi. Bu tasvirda Ulug‗tog‗ cho‗qqisi – Yusufning ko‗zlagan orzu-niyatlari, o‗z oldiga
qo‗ygan maqsadlari timsoli. To‗g‗ri, u bolaligidagi orzusi – tog‗ cho‗qqisiga chiqolmadi,
ammo hali oldindagi katta hayotda o‗z maqsadlariga albatta
erishajagi syujet davomida
anglashiladi. (Bolaligida tog‗dan uzoqlashgani sari u Yusufni ta‘qib etayotgandek tuyuladi.)
Yusufning tog‗asi Muhammadjon aka butun umrini jamiyat taraqqiyoti, xususan, o‗zi
tug‗ilib o‗sgan Marhamat rivojiga bag‗ishlagan. O‗z faoliyati davomida adolat, haqiqat
uchun kurashib kelgan. Yurtning ozodlikka erishishi haqida eng avval anglab yetganlardan
va mustaqillik qo‗lga kiritilgach ham oson bo‗lmasligini, hamma jabha ham bir tekis, bir
maromda ketmasligini eng oldin tushunganlardan. Muallif buni Muhammadjon aka o‗z
bog‗ida
qushni qafasdan ozod qilib, uni uchirib yuborish epizodi orqali yaqqol tasvirlagan.
Amir (Yusufning akasi) vaqt o‗tishi bilan hayot yo‗lida, yashashda o‗zining asl
maqsadini, tiriklik mazmunini yo‗qotib qo‗yadi; tuzum almashgach, jo‗n aytganda nima
