Korroziyabardosh va yuqori haroratlarga chidamli po’latlar va qotishmalar Mundarija: Korroziyabardosh po’latlar

Korroziyabardosh va yuqori haroratlarga chidamli po’latlar va qotishmalar

Mundarija:

Korroziyabardosh po’latlar

Korroziyabardosh qotishmalar

Issiqlikka bardoshli po’latlar

Katta haroratlarga mustahkam qotishmalar

Korroziyabardosh metallar toifasiga

Korroziyabardosh metallar toifasiga

korroziyalovchi muhitlarning uzoq vaqt ta’sirida

barqaror qoladigan materiallar kiradi. Bunday po‘latlar ikkita asosiy klassga bo‘linadi: 1) xromli

po‘latlar; bular havoda sovitilgandan keyin ferrit,

martensit, martensit-ferrit strukturaga ega bo‘ladi;

2) xrom-nikelli po‘latlar; bular austenit austenitferrit va austenit-martensit strukturaga ega bo‘ladi.

Xromli po‘latlarning struktura va xossalari xrom

Xromli po‘latlarning struktura va xossalari xrom

va uglerod miqdoriga bog’liq. Bunday po‘latdan

yasalgan buyumlar oksidlovchi muhit bilan

kontaktda bo‘lganda, xrom buyum sirtida oksid

plyonka yoki shimilgan kislorod qatlam hosil qilib,

passiv holatga o‘tadi. Xrom miqdori 12...14%

bo‘lgan po‘lat havoda, suvda, dengiz suvida, qator

kislotalarda, tuzlar va ishqorlarda korroziyaga

qarshi barqarorlik xossaiga ega bo‘ladi.

Evtektoiddan oldingi po‘latlar - 12X13 va 20X13

yumshatilgan holatda xromli ferrit va perlitdan,

30X13 po‘lat – perlit strukturali evtektoid

po‘latdan, 40X13 po‘lat – perlit strukturali

evtektoiddan keyingi po‘latdan + legirlangan

tsementitdan + xrom karbididan iborat.

Normallangan po‘latlar – 20X13, 30X13, 40X13

martensitli klassga, 12X13 – yarimferritli klassga taalluqli.

Austenit strukturali xrom-nikelli po‘latlar –

04X18H10, 08X18H10, 12X18H10T markali

po‘latlar aviasozlik, kemasozlik va mashinasozlikda

ishlatiladi.

Austenit-ferrit strukturali xrom-nikelli

po‘latlarda nodir nikel miqdori kam bo‘ladi, biroq

ancha yuqori mexanik xossalarga ega, korroziyaga

bardoshli, texnologiyabop.

Ularning kamchiligi – bir markadagi po‘latlarda

kimyoviy tarkibning farqlari tufayli, xossalari

barqaror bo‘lmaydi.

Austenit-martensit klassidagi xrom-nikelli

po‘latlar mustahkamligi yuqori material

hisoblanadi.

Katta haroratlarga bardoshli yoki to‘pon hosil

bo‘lishiga qarshilik qila oladigan po‘latlarga 5000C

dan yuqorida, berilgan vaqt davomida ishlay

oladigan po‘latlar kiradi.

K a t t a h a r o r a t l a r g a b a r d o s h l i l i k

(to‘ponga bardoshlilik) – metallning, yuqori

haroratlarda, gaz muhitida ishlab, kimyoviy

korroziyaga qarshilik qilish xossaidir.

Temir uch xil oksid hosil qiladi: FeO, Fe3O4,

Fe2O3.

Alyuminiy va kremniy po‘latni mo‘rtlashtirishi

va bosim bilan ishlov berganda plastik xossaini

yomonlashtirishi sababli, katta haroratlarga

bardoshli po‘latlarni legirlovchi asosiy element –

xrom sanaladi. Cr miqdori 5% bo‘lgan po‘lat

(15X5) 600 0C haroratgacha to‘ponga qarshilikni

saqlaydi, 9 % Cr (40X9C2) bo‘lganda – 800 0C

gacha saqlaydi, 17% Cr (08X17T) bo‘lganda – 900

0C gacha saqlaydi.

Pech uskunalari detallarini tayyorlash uchun

20X23H18, 20X25H20C2 markali po‘latlar

qo‘llanadi, ularning to‘ponga qarshiligi 1100 0C

Uzoq mustahkamlik chegarasi – bu, kuchlanish

bo‘lib, namunani berilgan haroratda va

ekspluatatsiya sharoitlariga muvofiq vaqtda

yemirilishga olib keladi, bilan ifodalandi,

bunda t va τ indekslari haroratni (0C) va sinov

vaqtini (soat) bildiradi.

Qattiq qotishmadagi yoki karbidlar tarkibidagi

molibden va volfram katta haroratlarga

mustahkamlikni oshiradi. Alyuminiy va titan nikel

bilan qo‘shilib Ni3 (Al, Ti)ning γʹ - fazasini hosil

qiladi, u asosiy mustahkamlovchi fazadir.

Kobaltni nikelli qotishmalarga dispersli qotish

jarayonini jadallashtirish uchun qo‘shiladi. Bu γʹ ­

fazaning ajralib chiqishi bilan bog’liq