|
O‘zaro ta’sirlashuvchi ikki jism birbiriga miqdor jihatdan teng va bir to‘g‘ri chiziq bo‘yicha qaramaqarshi tomonlarga yo‘nalgan kuchlar bilan ta’sirlashadi
|
| bet | 9/15 | | Sana | 21.05.2024 | | Hajmi | 3,04 Mb. | | #247733 |
Bog'liq Dinamika asoslariO‘zaro ta’sirlashuvchi ikki jism birbiriga miqdor jihatdan teng va bir to‘g‘ri chiziq bo‘yicha qaramaqarshi tomonlarga yo‘nalgan kuchlar bilan ta’sirlashadi.
Bu qonun Nyutonning uchinchi qonuni deb ataladi.O‘zaro ta’sirlashuvchi ikki kuchdan biri ta’sir kuchi, ikkinchisi esa aks ta’sir kuchi deyiladi. Nyutonning uchinchi qonuni esa aks ta’sir qonuni.
Aks ta’sir qonunining namoyon bo‘lishiga ko‘p misollar keltirish mumkin. Masalan, rolik ustida arqon bilan bir-birini tortayotgan ikkita boladan biri ikkinchisini qanday kuch bilan tortsa, o‘zi ham ikkinchi bolaga shuncha aks ta’sir kuchi bilan tortiladi (Silliq yo‘lakka o‘rnatilgan ikkita aravachaning biriga magnit o‘zak, ikkinchisiga temir bo‘lagi o‘rnatilgan bo‘lsin (Ularga ta’sir etayotgan kuchlarni har bir aravachaga mahkamlangan dinamometr o‘lchaydi. Agar aravachalar bir-biriga yaqinlashtirilsa, magnit o‘zak temir bo‘lakni o‘ziga
tortadi. Aravachalar muvozanatga kelganida ular ortidagi dinamometrlar ko‘rsatkichlari bir xil ekanligini ko‘ramiz. Aravachalar orasidagi masofani o‘zgartirib, ta’sir etayotgan kuchlar kattaligini o‘zgartirish mumkin. Lekin baribir birinchi aravacha ikkinchisini qanday kuch bilan tortsa, ikkinchisi ham birinchisini xuddi shunday kuch bilan tortayotganligining guvohi bo‘lamiz. Uchlari tayanchga qo‘yilgan taxta ustida turgan bola taxtaga o‘z og‘irligi bilan ta’sir etib, uni egadi. O‘z navbatida, taxta bolaga ham xuddi shunday kattalikdagi kuch bilan ta’sir etadi. Bolaning og‘irligi pastga yo‘nalgan bo‘lsa, taxtaning bolaga aks ta’sir kuchi yuqoriga yo‘nalgandir. Devorni 300 N kuch bilan itarsangiz, devor ham sizga 300 N kuch bilan aks ta’sir etadi. Kuchlarning F1 = m1 a1 va F2 = m2 a2 ifodalarini Nyutonning uchinchi qonuni formulasiga qo‘yib, quyidagi tengliklarni hosil qilamiz:
m1a1=m2a2 bundan a1/a2=m2/m1 (8)
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O‘zaro ta’sirlashuvchi ikki jism birbiriga miqdor jihatdan teng va bir to‘g‘ri chiziq bo‘yicha qaramaqarshi tomonlarga yo‘nalgan kuchlar bilan ta’sirlashadi
|
