Kutubxonashunoslik

oila a’zolari va ular haqidagi barcha ma’lumotlarni ham bilib 
olishga harakat qilishadi. Bu qanchalik aniq va to ‘liq amalga 
oshirilsa, fandrayzing bo‘yicha olib borilayotgan ishlarning unumi 
shunchalik yaxshi natija beradi. Agar homiy sifatida xalqaro 
tashkilot yoki xayriya jamg‘armalari tanlangan bo‘lsa, endi ular­
ning bir-biridan farqini, afzalligini va ulardan nima kutish 
mumkinligini aniqlab olish zarur. Bular, masalan, xalqaro do- 
norlik tashkilotlari: Davlat donorlari — USAID, USIS, Yev- 
rosiyo jam g‘armasining vositachilari, AYREKS. Bular eng 
talabchan va byurokrat tashkilotlar bo‘lib, ularning dasturi kuchli 
talabgorlarga qaratilgan, loyiha va hisobotlarni yozish va ras- 
miylashtirishga juda qattiq talab bilan yondashadi.
Xususiy donorlar — MakArturlar, Rokfeller jamg‘armasi, 
Soros jamg‘armasi (2004-yiIgacha mamlakatimiz madaniyat va 
ilm maskanlari bilan ishlagan) va boshqalar. Bular loyihalarni va 
hisobotlarni yozishda soddalik va osonlikni talab qiladi. Jam- 
g‘armalar va xususiy tashkilotlaming vositachilari — ISAR. Ular 
o‘z jamg‘armalariga ega emas, ammo boshqalarning mablag‘ini 
jalb etishda vositachilik qilib, jamoatchilikni xabardor qilishadi, 
talablarni rasmiylashtirishda yordam bergan holda, ularni 
baholaydi, tanlaydi, mablagMarni sarflashni nazorat qiladi, do- 
norga hisobot yozishda yordam beradi.
Homiylarni aynan sizning tashkilotingizni qo‘llab-quwat- 
lashga ishontirish uchun nima qilish kerak? Fandrayzing ishining 
muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun tashkilotning yoki loyihaning 
maqsadini aniq belgilab olish zarur. NNT o‘zining bozoriga va o‘z 
xaridoriga ega. Agar ana shu bozor talablari, xaridorning qizi- 
qishlari aniqlab olinmasa, boshqa tashkilotlar bilan ishlab bo‘l- 
maydi va urinishlar kam samara beradi. AKM axborot-kutubxona 
xizmati ko‘rsatayotgan tashkilotlar va kishilarning talab hamda 
ehtiyojlarini to‘la-to‘kis bilib olingandagina siz ularning qiziqish- 
larini himoya qila olasiz va ularni homiylarga yetkaza olasiz.
4. 
Siz tashkilotingiz yoki loyihangizning g‘oya va maqsadlarini 
homiyga yoki donorga yetkazib berish uchun aniq rasmiylashtira 
olishingiz kerak va bunda quyidagilarga e’tibomi qarating:
317
www.ziyouz.com kutubxonasi

• Sizning tashkilotingiz qanday maqsad yo‘lida faoliyat ko‘r- 
satmoqda?
• 0 ‘z maqsadingizga erishish uchun qanday rejalaringiz bor?
• Sizning tashkilotingiz kimlarga xizmat ko‘rsatadi yoki 
kimlarning qiziqishini himoya qiladi?
• Nima uchun donor aynan shu maqsadlarni amalga oshi- 
rishga o‘z hissasini qo‘shishi kerak?
• Nima uchun aynan sizning tashkilotingizni mablag4 bilan 
ta’minlashi zarur?
M a’lumotlar qisqa, ishonchli va to ‘g‘ri bo‘lishi shart.
Jahon kutubxonachiligida chetdan m ablag‘ jalb etishning 
juda ko‘p yo‘llari ishlab chiqilgan va qo‘llaniladi. Ularning ay- 
rimlari ko‘proq samara bersa, ayrimlari esa kamroq samara be­
radi. Har birining o‘ziga yarasha salbiy va ijobiy tomonlari bor.
Fandrayzingning u yoki bu usulini tanlash va qo‘llash kutub­
xonaning imkoniyati, u joylashgan va xizmat ko‘rsatayotgan 
hududning xususiyatlari va fandrayzerning mahorati darajasiga 
bog‘liq. Masalan, reklama usuli katta auditoriyani qamrab olsa-da, 
ammo kamroq samara beradi, ko‘proq jamoatchilik fikrini jalb 
etishda, shakllantirishda qo‘llaniladi. Mamlakatimiz axborot- 
kutubxona faoliyatida XX asrning 90-yillaridan boshlab fandray­
zingning quyidagi usullari qo‘llanib kelinadi:
1. 

Download 11,3 Mb.