Kvant nazariyasining paydo bo‘lishi

Eynshteyn goyasi

• Yuqoridagi qabul qilingan belgilashlar hisobga olinsa, matematik nuqtayi nazardan energiya va impulsning saqlanish qonunlari quyidagicha ifodalanadi:
• (1.11)
• (1.12)
• Bu tenglamalar yorug‘likning sochilishini, yutilishini va nurlanishini, ya’ni uning asosiy jarayonlarini o‘z ichiga qamrab oladi.

Tashqi fotoelektrik effekt

• Fotoeffekt hodisasi uchun (1.11) formula quyidagi ko‘rinishda bo'ladi:
• (1.13) tenglamaEynshteyn tenglamasi deb yuritiladi va uni quyidagicha tushuntirish mumkin: energiyaga ega bo‘lgan foton metal sitri bilan to‘qnashib, o‘z energiyasini elektronga beradi. Ushbu energiyaning bir qismi elektronni metal sirtidan chiqarishga sarflansa ( chiqish ishini bajarish uchun), qolgan qismi elektronning kinetic energiyasiga aylanadi.

Kompton effekti

• Artur Kompton qisqa to'lqinli elektromagnit nurlanishlami, ya’ni Rentgen nurlarini qattiq jismlarda sochilishiga bog‘liq izlanishlarida nurlanishning to‘lqin uzunligini o‘zgarish hodisasini kashf etdi va bu hodisa Kompton effekti deb nom oldi.
• Kompton effektini yorug‘likning kvant nazariyasi asosida tushuntirildi

Kompton effekti

• Rentgen nurlari kvanti bilan to‘qnashgandan keyin elektronning energiyasi juda kata qiymatga ega bo‘lishini ko‘rsatish uchun nisbiylik nazariyasi formulalaridan zarrachaning massasini uning tezligiga bog‘liqligini hisobga olish kerak. Nisbiylik nazariyasiga binoan v tezlikda harakatlanuvchi elektronning kinetic energiyasi
• (1.14)
• Impulsi esa
• (1.15)
• Ga teng, bunda m0- elektronning tinchlikdagi massasi, с- yorug‘likning vakuumdagi tezligi.
• Olingan qiymatlari (1.11) va (1.12) formulaga qo‘yilsa hamda E=0 va P=0 ekanligi nazarda tutilsa, quyidagi natijaga kelinadi:
• (1.16)
• (1.17)