ket bajarilsa, u holda ko‘paytirish vaqti sezilarli katta bo‘ladi.
SHuning uchun
alohida mikrosxema ko‘rinishida yoki KIS tarkibidagi operatsion tugunlar sifatida
tezkor bir taktli ko‘paytirgichlar ishlab chiqariladi. Ularda ko‘paytirish algoritmi
modifikatsiyalangan Bull algoritmi yoki
xususiy ko‘paytmalar algoritmi deb
ataladi. U ishora belgilari va ko‘payuvchilar modullari
ustidan alohida amallarni
ko‘zda tutmaydi, balki ko‘paytirish amalining o‘zi ko‘payuvchilar razryadlarining
xususiy ko‘paytmalarini ko‘shishga olib kelinadi.
Birjinsli tuzilmaga ega bo‘lgan matritsali ko‘paytirgichlar keng tarqalgan.
Bunday ko‘paytirgichlarning asosi bo‘lib A(a
1
a
0
)xV(b
1
b
0
) 2-razryadli ikkilik
ko‘payuvchilarni ko‘paytirish amalini bajaruvchi matritsali ko‘paytiruvchi blok
hisoblanib, unda xususiy ko‘payuvchilar qo‘shiladi.
a
1
a
0
x
b
1
b
0
______________
b
1
a
1
b
1
a
0
+
b
0
a
1
b
0
a
0
_______________________
M
1
M
2
M
1
M
0
Misoldan ko‘rinib turibdiki, ko‘paytirish amalini bajarish jarayonida xususiy
ko‘payuvchilar
shakllanadi, ular bir-biriga nisbatan tegishli siljitishlardan so‘ng
qo‘shiladi.
2-razryadli matritsali ko‘paytiruvchi blok tuzilma sxemasi 3.3-rasmda
keltirilgan.
3.3-rasm. Matritsali ko‘paytiruvchi blok tuzilma sxemasi.
Mazkur blokda 4ta 2HAM elementidan tashkil topgan matritsa bir vaqtning
o‘zida barcha xususiy ko‘paytmalari
razryadlarini shakllantiradi, olingan natijalar
iikkita bir razryadli jamlagich matritsalari yordamida qo‘shiladi.
Ikkita
A(a
3
a
2
a
1
a
0
)xV(b
3
b
2
b
1
b
0
)-razryadli ko‘payuvchlarning qo‘paytirish algoritmini
ko‘rib chiqamiz.
Bu algoritmni to‘rtta bir turdagi bloklar kombinatsiyasi ko‘rinishida tasvirlash
mumkin (shtrix chizig‘i bilan ajratilgan). Har bir blok 3.3-rasmda keltirilgan qurilma
bo‘lib, qo‘shuv amalini bajaruvchi ikkita qo‘shimcha jamlagich kiritilgan. Shunday
qilib, b
1
a
1
xususiy ko‘paytmaningM
2
razryadi qiymatini hosil qilish uchun, b
1
a
0
va
b
0
a
1
xususiy ko‘paytmalarni qo‘shish natijasida olingan o‘tkazish
signalidan
tashqari, blokning o‘zida qo‘shni bloklarda hosil qilingan b
2
a
0
va b
0
a
2
xususiy
ko‘paytmalarni qo‘shish kerak.
Bul algoritmini amalga oshirish ko‘paytirish vaqtini sezilarli kamaytiradi.
Nazorat savollari
1. Arifmetik-mantiqiy qurilma deb qanday qurilmalarga aytiladi.
2. Arifmetik-mantiqiy qurilmani ishlash prinspini tushuntirib bering.
3. Arifmetik-mantiqiy qurilma qanday elementlardan tashkil topadi?
4. Arifmetik-mantiqiy qurilmani prinsipial sxemasini tushuntirib bering.
Hisobot mazmuni
Talabalar yuqorida keltirilgan nazariy ma’lumotlarni o’qib o’rganib
qisqacha xullosa va nazorat savollariga yozma ravishda javoblar yozib hisobot
tayorlaydilar.
