• O‘lchov bilan taqqoslash (solishtirish) usuli
  • Ayirmali o‘lchash (differensial) usuli
  • Nolga keltirish usuli
  • O‘rindoshlik usuli
  • M. N. Eshonqulova metrоlоgiyа, stаndаrtlаshtirish va sertifikatlashtirish




    Download 3,05 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet46/189
    Sana20.05.2024
    Hajmi3,05 Mb.
    #246757
    1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   189
    Bog'liq
    Eshonqulova

    Bevosita baholash usuli - 
    bevosita o‘lchash asbobining sanash qurilmasi 
    yordamida to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘lchanayotgan kattalikning qiymatini topish. Masalan, 
    Prujinali manometr bilan bosimni o‘lchash yoki ampermetr yordamida tok kuchini 
    topish. 
    O‘lchov bilan taqqoslash (solishtirish) usuli - 
    o‘lchanayotgan kattalikni 
    o‘lchov orqali yaratilgan kattalik bilan taqqoslash (solishtirish) usuli. Masalan tarozi 
    toshi yordamida massani aniqlash. O‘lchov bilan taqqoslash usulining o‘zini bir 
    nechta turlari mavjud: 
    Ayirmali o‘lchash (differensial) usuli - 
    o‘lchov bilan taqqoslash usulining 
    turi hisoblanib, o‘lchanayotgan kattalikning va o‘lchov 
    orqali yaratilgan 
    kattalikning ayirmasini (farqini) o‘lchash asbobiga ta’sir qilish usuli. Misol qilib 
    uzunlik o‘lchovini qiyoslashda uni komparatorda namunaviy o‘lchov bilan 
    taqqoslab o‘tkaziladigan o‘lchash. 
    Yoki, voltmetr yordamida ikki kuchlanish orasidagi farqni o‘lchash, bunda 
    kuchlanishlardan biri juda yuqori aniqlikda ma’lum, ikkinchisi esa izlanayotgan 
    kattalik hisoblanadi. 

    U = U


    U
    x

    U
    x
    =U




    U

    bilan U

    qanchalik yaqin bo‘lsa, o‘lchash natijasi ham shunchalik aniq 
    bo‘ladi. 
    Nolga keltirish usuli - 
    bu ham o‘lchov bilan taqqoslash usulining bir turi 
    hisoblanadi. Bunda kattalikning taqqoslash asbobiga ta’siri natijasini nolga keltirish 
    lozim bo‘ladi. Masalan, elektr qarshiligini qarshiliklar ko‘prigi bilan to‘la 
    muvozanatlashtirib o‘lchash. 

     
    нисбий 
    мутлақ 
    биргаликда 
    мажмуий 
    билвосита 
    бевосита 
    Ўлчаш турлари 


    57 
    O‘rindoshlik usuli - 
    o‘lchov bilan taqqoslash usulining turi hisoblanib
    o‘lchanayotgan kattalikning o‘lchov orqali yaratilgan ma’lum qiymatli kattalik bilan 
    o‘rin almashishiga asoslangan. Misol, o‘lchanadigan massa bilan tarozi toshini bir 
    pallaga galma-gal qo‘yib o‘lchash yoki qarshiliklar magazini yordamida 
    tekshirilayotgan rezistorning qarshiligini topish: 
    R





    Bunda “K”ni ikkala holatda (1,2) qo‘yganda 

    1
    =


    shart bajarilishi kerak. 
    I

    = U / R
    0
    

    I

    = U / R

    


    Download 3,05 Mb.
    1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   189




    Download 3,05 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    M. N. Eshonqulova metrоlоgiyа, stаndаrtlаshtirish va sertifikatlashtirish

    Download 3,05 Mb.
    Pdf ko'rish