1.4. Faoliyat xavfsizligini ta’minlash vositalari
Texnosferada ishlovchilarga zararli
va xavfli ishlab chiqarish
omillarining ta ’sirini kam aytirish yoki oldini olish uchun turli maqsadli
him oya vositalari qurilm alari qo'llaniladi. Him oya vositalari quyidagilami
ta’rniniashi lozim:
- texnosferadagi (ish zonasidagi) xavfli va zararli m oddalar miqdorini
kam aytirish, ulam ing ta ’sirini uzoqlashtirish yoki haydashi (so'ruvchi
shkaf, havo alrnashtirgich yordamida);
- zararli om illar m iqdorini belgilangan darajadagi
sanitar norm agacha
kamaytirilishi;
- texnologik jarayon buzilganda paydo b o ‘ladigan salbiy om illardan
him oya qililishi.
Himoya vositlari har bir zararli holat uchun m ehnat xavfsizligi
talablariga asoslanib qo ‘llaniladi. Himoya vositalri q o ‘lanilish xarakteriga
qarab: jam oa him oya vositalari (JHV ) va shaxsiy him oya vositalariga
(ShHV) b o ‘linadi. Bularninng har biri taktik qo‘llanilishiga qarab
tasniflanadi. Jam oa him oya vositalariga:
shovqindan, titrashdan, issiqdan,
sovuqdan, elektro-statik zaryadlardan, zararli changlardan, radiatsiya
nuridan va boshqa ta'siriardan him oyalovchi: to ‘siqlar, blokirovkalar,
tormozlar, yorug‘lik
va ovoz signallari, xavfsizlik asboblari, xavfsizlik
belboqlari, avtom atik harorat qurilmalari, masofadan boshqarish vositalari,
elektr jihozlarini yerga ulash qurilmalari,
shamollatish, yoritish, sovutish,
izolatsiyalash, germ etizatsiyalash vositalari va boshqalar kiradi.
Shaxsiy him oya vositalari asosan inson tana a’zolari (nafas olish
y o ‘llari, yuz, k o ‘z, bosh, eshitish a ’zolari, teri va boshqalar) himoyalovchi
vositlarga bo‘linadi.
Shaxsiy him oya vositalari q o ilaniiishiga qarab bir necha sinflarga
b o ‘linadi.
- him oya kostyum lari (pnevma-gidrokastyum, skafandrlar);
- m axsus kiyim lar (kombenzonlar,
yarim konbenzoniar, kurtkalar,
shimlar, kostyumlar, xalat, fartuk, nimcha, paltolar);
- m axsus oyoq kiyim lar (etik, yarim etik, botinka, kalish va boshqalar);
- nafas olish organlarini him oyalovchi vositalar (gazniqoblar,
resperatorlar, pnevmom askalar);
- boshni him oyalash vostilari (kaska, shlem, shapka, qalpoq,
shlyapalar);
18
— qo‘lqoplar, k o ‘ zoynaklar, shovqindan saqlovchi vositalar, him oya
tasmalari, belbog‘!ar, dielektrik poyondoz, q o ‘l
ushlatgich - ilgaklar va
boshqalar.
— teri a ’zolarini saqlovchi dermotologik vositalar (sovun, pasta, krem,
mazlar);
— odam boshini m exanik va elektr toki ta ’siridan himoyalovchi
kaskalar (tekstolitli, plastmassali, vinilplastli, shishapastli xillari);
M exanik shikastlanishdan, term ik kuyishdan, kislota, ishqor, tuzlar,
erituvchilar, zararli v a
terini qizdiruvchi moddalar, elektr toki ta ’siridan
qo‘lni him oya qilish uchun paxtadan, kanopdan, sherst gazlamasi, charm,
rezina, polim er m ateriallardan tayyorlangan qo'lqoplardan foydalaniladi.
Sanoat korxonlarida ishchi-xizm atchilar him oya kaskasini kiyib yurishlari
kerak. Ayollar esa sochlarini ixchamlashtirib, ro'm ol o ’rab
ish yuritishlari
lozim.
