• X avflam ing nom enklaturasi.
  • M tojiyev, I. Nigmatov




    Download 8,77 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet4/244
    Sana27.05.2024
    Hajmi8,77 Mb.
    #254799
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   244
    Bog'liq
    Hayot faoliyati xavfsizligi. Tojiboyev M. Nigmatov M

    X avflam in g 
    taksonom iyasi.Taksonom iya - murakkab hodisalam i, 
    jarayonlam i, tushunchalami yoki obyektlam i bir sistem aga solish haqidagi 
    fandir.


    Xavflar taksonom iyasi - xavflarni tartib bo‘yicha joylashtirish degan 
    m a’noni anglatadi. M asalan, tabiiy ofat xavfining taksonom iyasini tuzish:
    a) geologik o‘zgarishlar oqibatida yuzaga keladigan xavflar: yer 
    silkinishi, yer ko‘chkisi, vulqon otilishi, togMaming yemirilishi va 
    boshqalar;
    b) gidrom eterologik o :zgarish oqibatida yuzaga keladigan xavflar: 
    shamollar, yog ‘ingarchiliklar, tabiiy yong‘in, qurg‘oqchilik, m omaqaldiroq, 
    chaqm oq chaqishi, do‘l yog'ishi va hokazolar;
    d) epidemiologik, epizootik v a epifttotik xavflar: (insonlar kasallanishi, 
    zaharlanishi, ommaviy o ‘lim, parranda, cho‘chqa gripplari, qutirish, oqsil 
    kasalligi, chigirtkalam ing yog‘ilishi, fotosintez jarayonining buzilishi va 
    boshqalar);
    Xavflar taksonomiyasini tuzish aynan inson faoliyati xavfsizligini 
    ta ’m inlashda muhim ro‘l o ‘ynaydi. Xavflam ing taksom aniyasini tuzishni, 
    albatta, xavflam ing tabiatini chuqur o ‘rganish orqaligina am alga oshirish 
    mumkin.
    Afsuski, hozirga qadar xavflam ing yetarlicha to ‘liq taksanomiyasi 
    yaratilmagan. Bu esa har qanaqa xavfning oldini olishni ta’minlashni 
    chegaralab qo4yadi. Shuning uchun olimlar, soha m utaxassislari oldiga 
    xavflam ing taksonom iyasini yaratish bo‘yicha ilmiy va metodologik 
    izlanishlar olib borish m aqsad qilib q o ‘yilgan.
    X avflam ing nom enklaturasi. 
    Nom enklatura - m uayyan belgi, 
    xususiyatiga k o ‘ra sistem aga solingan nom va so 'zlar ro ‘yxatidir. Masalan, 
    tibbiyotda qoilaniladigan dori-darm onlar nom enklaturasi birm uncha aniq 
    tuzilgan. Jum ladan, antibiotiklarga: tetratsiklin, ampitsilin, oksotsilin, 
    biotsilin, trimol, sefozolin, sefamizin va boshqalar kiradi.
    Xavflar nom enklaturasini tuzishda ham aynan xavfning biror belgisi, 
    xususiyati, keltiradigan oqibati yoki boshqa ko‘rsatkichlariga ko ‘ra 
    tuzilishi lozim. Hozirgi kunda xavflar nomenklaturasi um um iy holda alfavit 
    bo‘yicha tuzilgan. Masalan, ajal, alanga, alkagol, aziyat, vakuum, vulqon, 
    vahima, gaz, gerbitsid, dinam ik zo ‘riqish, yem irilish, yom g‘ir, yong‘in, 
    z o ‘riqish, zahar, zilzila, ifloslanish, ichimlik, iztirob, kasallik, kuyish, 
    lat yeyish, loyqalanish, m agnit m aydoni, momaqaldiroq, meteoritlar, 
    mikroorganizmlar, radiatsiya, reanim atsiya, rezonans, tebranish, tok urish, 
    toyib ketish, uzilish, urmoq, ultratovush, hujum, xatar, shamol, shovqin, 
    elektr toki, elektr maydoni, ekzema, yaxlash, yadro zaryadi, yashur 
    kasalligi va boshqalar.
    14


    Umuman, xavflam ing nom enklaturasi har bir obyekt, ishlab chiqarish 
    jarayoni, sexlar, ish oi'in lari, texnologik jarayonlar, kasblar va boshqa 
    faoliyat o ‘rm)ari uchun tuzilsa m aqsadga muvofiq b o ia rd i.

    Download 8,77 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   244




    Download 8,77 Mb.
    Pdf ko'rish