|
Magnit maydon elektromagnit induksiya elektromagnit tebranishlar elektromagnit to‘lqinlar
|
| bet | 89/113 | | Sana | 15.12.2023 | | Hajmi | 0,52 Mb. | | #119326 |
Bog'liq Magnit maydon elektromagnit induksiya elektromagnit tebranishlarIzotoplar. (Izotop – grekcha izos – teng, bir xil; topos – joy) Tartib raqami (Z) bir xil, lekin massa soni (A) turlicha bo‘lgan elementlar izotoplar deyiladi. Izotoplar yadrosidagi neytronlar soni (N = A – Z) bilan farq qiladi.
Izobarlar. Massa soni (A) bir xil, lekin tartib raqami (Z) turlicha bo‘lgan elementlar izobarlar deyiladi. Izobarlar yadrosidagi protonlar soni (Z = A – N) bilan farq qiladi.
Yadroning kattaligi. Yadroning radiusi tajriba natijasi asosida yozilgan
1
0
R = R A 3 (7–9)
formula bilan aniqlanadi. Bu yerda: R0 = (1,2–1,7) · 10 m. Shuni ta’kidlash
–15
zarurki, atom yadrosining radiusi deganda, yadro kuchlarining ta’siri namoyon bo‘ladigan sohaning chiziqli kattaligi tushuniladi. Yadroning hajmi unga kiruvchi nuklonlar soni A ga bog‘liq bo‘lsa-da, barcha yadrolarda nuklonlarning zichligi bir xil. Yadroning zichligi juda katta bo‘lib, ρ = 2 · 1011 kg/m3 atrofida. Boshqacha aytganda, 1 m3 yadro materialining massasi 200 million tonna bo‘ladi. Bu qadar katta massa qanday qilib bog‘lanib turar ekan?
Yadroni kulon kuchi ta’sirida parchalanib ketishdan saqlab turadigan bunday tortishish kuchlari yadro kuchlari deyiladi.
Yadroning bog‘lanish energiyasi. Tekshirishlarning ko‘rsatishicha, atom yadrosi ancha mustahkam tuzilishga ega. Demak, yadrodagi nuklonlar orasida ma’lum bog‘lanish mavjud. Yadroni alohida nuklonlarga ajratish uchun zarur bo‘ladigan energiya yadroning bog‘lanish energiyasi deyiladi. Yadroning bog‘lanish energiyasi uning barqarorligi o‘lchovidir. Energiyaning saqlanish qonuniga ko‘ra, yadroni parchalash uchun qancha energiya sarflansa,
yadro hosil bo‘lganda ham shuncha energiya ajralib chiqadi.
Xo‘sh, bu energiya nimaga teng va u qanday vujudga keladi?
|
| |
