|
Magniy va uning birikmalarini olinish
|
| bet | 1/3 | | Sana | 16.05.2024 | | Hajmi | 22,1 Kb. | | #238471 |
Bog'liq Magniy va uning birikmalarini olinish va xossalari
Magniy va uning birikmalarini olinish va xossalari
Reja:
Magniy va uning birikmalari
Magniyning xossalari
Magniy ikkinchi guruh elementi (eski klassifikasiya ko’ra ikkinchi guruh asosiy elementidir), kimyoviy elementlar D. I. Mendeleev davriy tizimida uchinchi davri , oʻn ikkinchi nomeri joylashgan. Magniyning kimyoviy belgisi Mg ( lot. Magnezium ). Oddiy magniy oqimtir-kumush rangdagi engil, yumshoq metall.
Magniy
|
← Geliy | Xlor →
|
Oddiy moddaning ko’rinishi
engil, yumshoq, oq kumush rang metall
|
Atom xossalari
|
Nomi, belgi, raqami ——————-→ Magniy (Mg), 12
|
Atom massasi ——————-→ you 24,307 m.a.b. (g/mol);
|
Elektron konfiguratsiyasi ——————-→[Ne] 3s 2
|
Atom radiusi ——————-→ 160 pm
|
Kimyoviy xossalari
|
Kovalent radius ——————-→ 136 pm
|
Ion radiusi ——————-→ 66 (+ 2e) ) pm
|
Elektrmanfiyligi ——————-→ 1.61 (poling shkalasi bo‘yicha)
|
Oksidlanish darajasi ——————-→ 0; +2
|
Ionlanish energiyasi ——————-→ 577,5 kJ/mol; (5,984 eV)
|
U engil va ultra yengil quyma qotishmalarini ishlab chiqarish uchun (samolyotsozlik, avtomobilsozlik), shuningdek, yoritish va yoqish raketalarini ishlab chiqarish uchun pirotexnika va harbiy soxalarda qo’llaniladi. XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab magniy sof shaklda va krimniy temir bilan qotishmasi tarkibida – ferrosilikomagniy,
Cho’yan ishlab chiqarishda keng qo’lanilqdi, chunki u cho’yandagi uglerod formasiga tasir qiladi. Bu esa cho’yanga yangi qobiliyalar beradi.
Qotishmalarda
Magniy asosidagi qotishmalar engilligi va mustahkamligi tufayli aviatsiya, aviatsiya va avtomobilsozlik sanoatida muhim tarkibiy material sanaladi. » Drujba» benzopili va » Zaporojets» avtomashinasining divigitil karterlari magniy qotishmasidan qilingan . Hozirda engil qotishma g’ildiraklar ushbu qotishmadan tayyorlanayabdi.
Tokning kimyoviy manbalari
Sof metall va uning kimyoviy birikmalar (bromid, perxlorat) shaklida magniy elektr batariyalar ishlab chiqarishda ishlatiladi(misol uchun, magniy-perxlorat, oltingugurt-magniy, xlorid-magniy, xlor kumush-magniy, magniy-vanadiy va boshqalar).
Magniy asoslangan kimyoviy manbalari o’ziga xos energiya xususiyatlari va yuqori EMF ning juda yuqori qiymatlari bilan ajralib turadi.
Magniy gidrid – bu ixcham saqlash va ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan eng katta vodorod akkumulyatorlaridan biridir.
Olovga chidamli materiallar
Magniy oksidi MgO metallurgiya pechlarini va maxsus qoplamalar ishlab chiqarish uchun o’tga chidamli material sifatida ishlatiladi .
Magniy perxlorat, Mg (ClO4 )2 – (angidron) laboratoriyalarda gazlarni chuqur quritish uchun va magniy yordamida kimyoviy quvvat manbalari uchun elektrolit sifatida ishlatiladi.
Magniy ftorid MgF2 – sintetik kristallar shaklida optikada (linzalar, prizmalar) ishlatiladi.
Magniy bromidi MgBr2 – to’kning kimyoviy manbalari uchun elektrolit sifatida.
Harbiy sohada
Magniyning oq, ko’r-ko’rona alanga bilan yonish xususiyati harbiy texnologiyada yoritish va signal beruvchi raketalar, izlovchi o’qlar va yoqish bombalarini ishlab chiqarishda keng qo’llaniladi.
Dori-darmon
Magniy organizmning barcha to’qimalarida mavjud bo’lgan va hujayralarning normal ishlashi uchun zarur bo’lgan hayotiy elementdir. Ko’pgina metabolik reaktsiyalarda , asab impulslarini uzatishni boshqarishda va mushaklarning qisqarishida qatnashadi, spazmolitik va antitrombosit ta’sir ko’rsatadi. Tibbiyotda an’anaviy ravishda kardiyologiya , nevrologiya, gastroenterologiyada magniy oksidi va tuzlari ( asparkam , magniy sulfat , magniy sitrat ) ishlatiladi. Shu bilan birga, magniy tuzlarini kardiologiyada qondagi magniy ionlarining normal darajasida qo’llash etarli darajada asoslanmagan.
Bo’yoq sifatida
Oksidlovchi qo’shimchalar ( bariy nitrat , kaliy permanganat , natriy gipoxlorit , kaliy xlorat va boshqalar) bo’lgan magniy kukuni fotografiyada kimyoviy bo’yoq(magniy chirog’i) ishlatilgan ( kamdan-kam hollarda qo’llaniladi ).
Batareyalarda
Magniy-oltingugurt batareyalari eng istiqbolli hisoblanadi, nazariy jihatdan litiy-ionli batareyalar quvvatidan ustundir, ammo hozirgacha ushbu texnologiya engib bo’lmaydigan texnik to’siqlar tufayli laboratoriya tadqiqotlari bosqichida.
Ishlab chiqaris
Rossiyada ishlab chiqarish ikki korxonada amalga oshiriladi: Solikamsk (SMZ) va Berezniki (AVISMA). Umumiy hosildorlik yiliga taxminan 35 ming tonnani tashkil etadi.
Narxlari
Magniyning narxi 2006 yilda o’rtacha 3$ / kg ni tashkil etdi. 2012 yilda magniy narxi taxminan 2,8-2,9$ / kg ni tashkil etdi.
Tabiatda tarqalishi
Magniy Klark-1,98% (19,5 kg/t). Bu yer qobig’ining eng keng tarqalgan elementlaridan biridir. Magniyning katta miqdori dengiz suvida tuz eritmasi shaklida uchraydi. Magniy tarkibida yuqori bo’lgan asosiy mineralla quydagilar:
dengiz suvi – (0,12-0,13%),
karnallit – MgCl2 • KCl • 6H2O (8,7%),
bishofit – MgCl 2 • 6H2 O (11,9%),
kieserit – MgSO4 • H2O (17,6%),
epsomit – MgSO 4 • 7H 2 O (9,9%),
kainit – KCl • MgSO4 • 3H2O (9,8%),
magnezit – MgCO3 (28,7%),
dolomit – CaCO3 · MgCO3 (13,1%)
brusit – Mg (OH)2 (41,6%).
Magniy tuzlari ko’p miqdorda ko’llarning tuz konlarida uchraydi . Ko’pgina mamlakatlarda cho’kish natijasida kelib chiqan karnallit konlari mavjud.
Magnezit asosan gidrotermal sharoitda va o’rta haroratli gidrotermal konlarga bog’liq holda hosil bo’ladi. Dolomit ham muhim magniy xom ashyo hisoblanadi. Dolomit konlari keng tarqalgan, ularning zaxiralari juda katta. Ular genetik karbonat cho’kindi qatlamlari bilan bog’liq va ularning aksariyati prekambriya yoki Perm geologik yoshiga ega. Dolomit konlari cho’kindi jinslar tomonidan hosil bo’ladi, lekin gidrotermal eritmalar, er osti yoki sirt suvlarining ohaktoshlariga duch kelganda ham paydo bo’lishi mumkin.
|
| |
