kanoppoyadan, zig„irdan va boshqa o„simliklardan olinadigan tolalar,
jun tolasi
jonivorlardan olinadi. Mineral tolalarga esa asbest kiradi.
Kimyoviy tolalarga-yuqori molekulyar birikma ta‟sirida kimyoviy yo„l bilan
olinadigan tolalar kiradi.
Mustaqil Respublikamizda to'qimachilik sanoatini keng rivojlanishi yoiida,
dunyo andozalariga mos keladigan yangi texnika va
texnologiyalar bilan qayta
jihozlanmoqda.
Ushbu sanoat o„z ichiga salkam 15 ga yaqin tarmoqlami qamrab olgan. Ishlov
berilayotgan xomashyo va ishlab chiqarilayotgan mahsulot turiga qarab, quyidagi
tarmoqlargabo„linadi: paxtatolasiga ishlov beruvchi, kanopni qayta ishlovchi, junga
ishlov beruvchi, ipakni qayta ishlovchi vaboshqalar.
Hozirgi kunda dunyo bo„yicha yiliga 24-25 million tonna paxta tolasi ishlab
chiqarilmoqda
Vatanimiz paxta tolasini chet elga eksport qilish bo„yicha uchinchi o„rinda
turadi.
Shuni ta‟kidlab o
!
tish kerakki, respublikamizda ishlab
chiqarilayotgan paxta
tolasi dunyoning ko„pchilik mamlakatlariga, jumladan, Rossiya, XXR,
Janubiy
Koreya, Indoneziya va boshqa mamlakatlarga eksport qilinadi.
Paxta va tolaning xo„jalik hamda texnologik ko„rsatkichlari nuqtayi nazaridan
bir ko„sakdagi paxtaning va 1000 dona chigitning vazni, tola chiqishi,
uzunligi,
ingichkaligi, nisbiy uzilish kuchi, pishib yetilganligi, mikroneyr ko„rsatkichi,
tolaning bir tekisliligi va tashqi ko„rinishi muhim ahamiyatga ega.
G„o„zaning seleksion navi ma‟lum morfologik va agroxo„jalik belgilariga ega
boiib, ilmiy-tadqiqot muassasasida seleksiyaning ilmiy usuli asosida yaratilib ishlab
chiqarilgan va xo„jalik nuqtayi nazaridan qiymatga ega bo„lgan g„o„za navidir.
0„zbekiston Respublikasi hududlarida keyingi yillarda g„o„zaning 20 dan
ortiqroq rayonlashtirilgan seleksion navlari ekilmoqda. - 7 navi ko„proq
Qashqadaryo
viloyatida, Xorazm - 127 navi - Xorazm viloyatida, Buxoro - 6,
Namangan - 77, S-6524 kabi navlar respublikaning ko„pgina viloyatlarida ekilib
kelinmoqda Yangi navlami ma‟ lum darajada cheklangan
holda paxta ekiladigan
xududlarga mo„ljallab yaratilishi maqsadga muvofiqdir, chunki har bir hudud
sharoitiga moslashtirilib yaratilgan yangi navlar ertapisharligi, yuqori
15
hosildorligi va
tola chiqishining yuqoriligi, hamda kasalliklarga chidamliligi bilan
amaldagi navlardan ustunligini ko„rsatsa maqsadga erishilgan hisoblanadi.
Asosiy maydonlarda ekilayotgan paxta navlarining ba‟zi bir o„rtacha
aniqlikdagi agroxo„jalik ko„rsatkichlari 8-jadvalda keltirilgan. Bu ko„rsatkichlar
ma‟lum miqdorda navlarni o„zaro taqqoslash imkonini beradi. Bunda tola chiqish
ko„rsatkichi seleksiya sohasida qabul qilingan uslub bilan aniqlangan.
Paxtani davlat agroxo„jalik ekinlari ro„yxatiga kiritilib 0„zbe- kiston
Respublikasi hududida ekishga tavsiya etilgan navlarining ba‟zi bir o„rtacha
aniqlikdagi agroxo„jalik ko„rsatkichlari.
8-jadval
