МАВЗУ: Экстракция. Сирт фаол моддалар. Абсорция
БАЖАРДИ: МТМИЧА 1кр Н. АБдуманнопова
ТЕКШИРДИ: К.Сайдалиев
АНДИЖОН
EKSTRAKSIYA.SIRT FAOL MODDALAR.ABSORBSIYA.ABSORBSION MUVOZANAT.GETEROGEN DISPERS SISTEMALAR Режа 1. Absorbsiyaning moddiy balansi 2.Absorberlarning tuzilishi,absorbsion muvozanat. 3. Geterogen dispers sistemalar Absorbsiyaning moddiy balansi Fazalar sarfini qurilmaning balandligi bo’yicha o’zgarmas deb va yutilayotgan gazning miqdorini nisbiy mol konsentratsiyasida qabul qilamiz. Moddiy balans tenglamasini chiqarish uchun absorbsiya jarayonidagi asosiy kattaliklarni
quyidagicha belgilaymiz: G — inert gazning sarfi, kmol/s; Y b va Y 0 — gaz aralashmasidagi absorbtivning dastlabki va oxirgi konsentratsiyasi, kmol/kmol inert gazga nisbatan; L — absorbentning sarfi, kmol/s; x b va x 0 — absorbentning konsentratsiyasi, kmol/kmol. Bu holda moddiy balansning tenglamasi quyidagicha bo’ladi: б б x x L Y Y G 0
0
(25.3) Bu tenglamadan absorbentning sarfi: б x x Y Y G L 0
0
(25.4) Uning solishtirma sarfi esa kmol/kmol inert gazga nisbatan: б б x x Y Y G L l 0
0
(25.5) Bu tenglamani quyidagicha yozish mumkin: б б x x l Y Y 0
0
(25.6) Agar gaz fazasidagi tegishli komponent to’la yutilgan paytda Y 0 = 0, yutilgan komponentning miqdori esa GY b ni tashkil etadi. Haqiqiy yutilgan modda miqdorini to’la yutilish paytidagi modda miqdoriga nisbati ajratib olish darajasi deb ataladi: б б б б Y Y Y GY Y Y G 0
0
(25.7) Ish chizig`ini chizish uchun fazalarning absorberga kirishdagi (Y b x b ) va undan chiqishdagi tarkiblarini (Y 0 , x 0 ) bilish kerak. Biroq odatda gaz va suyuqlikning dastlabki tarkiblari (Y b x b ) va ajratib olish darajasi be-rilgan bo’ladi. So’ngra Y 0 ning qiymati aniqlanadi. Shunday qilib A nuqtasining o’rni belgilanadi (25.2- rasm). Ish chizig`i AK ning holati, ya’ni K nuqta muvozanat chizig`ida joylashgan paytda, absorbentning sarfi minimal qiymatga ega bo’ladi: б б x x Y Y G L *
0
0
m in
(25.8)
25.2-rasm. Absorbsiya jarayonining ish va muvozanat chiziqlari: 1 — absorbentning sarfi Z, bo’lgandagi ish chizig`i; 2 — absorbentningsarfi L min bo’lgandagi ish chizig`i; 3 — muvozanat chizig`i Y*=f(x). Absorbentning sarfi minimal bo’lganda ish chizig`ining muvozanat chiziq bilan kesishgan nuqtasi K da jarayonning harakatlantiruvchi kuchi nolga teng bo’ladi. Absorbsiyatezligi. Absorbsiya jarayonining sxemasi 25.3-rasmda ko’rsatilgan. Suyuq faza A oqimning asosiy massasi (yoki markazi) va yupqa chegara qatlamdan iborat bo’ladi. Gaz fazasi B esa suyuq chegara qatlamga tegib turgan yupqa chegara qatlamiga ega. 25.3-rasm. Absorbsiya jarayonining sxemasi. Ushbu chegara qatlamlarda yutilayotgan komponent faqat diffuziya ta’sirida tarqaladi. Shunday qilib, modda o’tkazishga to’sqinlik qiladigan hamma qarshiliklar yupqa chegara qatlamlarda yig`ilgan bo’ladi. Suyuq chegara qatlamdagi modda o’tkazishga bo’lgan qarshilikni c 1
gaz chegara qatlamdagi qarshilikni esa г 1
bilan belgilab, quyidagi tenglamalarga erishamiz:
с г y m K 1
1
1
(25.9) г с x m K 1
1
1
(25.10) Bu yerda г — gaz fazasidagi modda berish koeffitsienti; с — suyuq fazadagi modda berish koeffitsienti; m — muvozanat chizig`i qiyalik burchagining tangensi (yoki proporsionallik koeffitsienti). Modda berish koeffitsientlarining qiymatlari suyuqlik va gaz fazalari o’rtasida kontakt hosil qilish usuliga, gaz va suyuqlikning fizik xossalariga va ularning harakat tezliklariga bog`liq. Modda berish koeffitsientlarining miqdori kriterial va empirik tenglamalar yordamida topiladi.