|
Май 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 202 б
Pdf ko'rish
|
| bet | 121/194 | | Sana | 29.09.2024 | | Hajmi | 3,67 Mb. | | #272877 |
Bog'liq 10.Pedagogika yonalishi 1 qismAnnotatsiya:
Ushbu maqolada boshlang’ich sinflarda “
Ikkita aylananing tekislikda o’zaro
joylashuvi
” mavzusini kengroq va to’liqroq tushuntirish haqida fikrlar yoritilgan.
Kalit so’zlar:
aylana, doira,tekislik, joylashuv
Aylana
– muayyan nuqtadan teng uzoqlikda yotgan nuqtalar toʻplami. Aylananing uzunligi
quyidagi formula orqali hisoblanadi:
C = 2
π
r
. Bu formulada π — oʻzgarmas son (konstanta), R
esa aylana radiusi hisoblanadi.
Aylana tekislikda hamma nuqtalari belgilangan nuqtadan barobar uzoqlikda yotgan yopiq egri
chiziq ham hisoblanadi. Belgilangan nuqta aylana markazi, markazdan aylana nuqtasigacha masofa
aylana radiusi deyiladi. Markazlari umumiy, radiuslari har xil Aylanalar konsentrik aylanalar deb
ataladi. Aylana ikki nuqtasini tutashtiruvchi kes-ma aylana vatari, markazdan o‘tuvchi vatar aylana
diametri deb ataladi. Uchi aylana markazida, tomonlari radiusdan iborat burchak mar-kaziymarkaziy
deyiladi. Aylana bo‘laklari aylana yoyi deb ataladi. Aylana tushunchasi faqat tekislikda emas,
ixtiyoriy silliq sirtlar o‘rtasida ham qaralishi, bunda uning shakli murakkab bo‘lishi mumkin
O
nuqtadan teng uzoqlikda yotgan barcha nuqtalar to’plami
aylana
deb ataladi.
O
nuqta bu
aylananing
markazi
deyiladi. Aylananing ixtiyoriy nuqtasidan uning markazigacha bo’lgan maso-
fa aylananing
radiusi
deb ataladi.
Aylananing ixtiyoriy ikki nuqtasini tutashtiruvchi kesma aylana
vatari
deb ataladi. Markazdan
o’tuvchi vatar esa
diametr
deb ataladi. Diametr O eng katta
vatar.
Doira
deb, tekislikning aylana bilan che garalangan qismi-
ga aytiladi. Aylananing markazi, radiusi va diametri shu ayla-
na chegaralagan doiraga nisbatan ham qo’llanadi Ikkita ayla-
naning tekislikda o’zaro joylashuvini tushuntiring. O’qituvchi
mavzuni tushuntiradi. Aylana tekislikda yonma –yon alohida
joylashadi. Aylana tekislikda ikki nuqtada kesishadi. Aylana
ustma –ust ya’ni kichik aylana katta aylana ichida yotadi.
Ko’rgazma orqali, slayd orqali tushuntiriladi.
|
| |
