MAKTABDA YAGONA AXBOROT-TA’LIM MUHITI YARATISHNING
TA’LIM SAMARADORLIGIDAGI AHAMIYATI
Salomov O‘lmasjon Asror o‘g’li
Nasirova Shaira Narmuradovna
Maxmudova Maloxat Axmatovna
Navoiy davlat pedagogika instituti
Annotatsiya: Ushbu maqolada maktabda yagona axborot-ta’lim muhiti
yaratishning ta’lim samaradorligidagi ahamiyati ko‘rsatib berilgan. Axborot ta'lim
tizimini yaratishni amalga oshirish zamonaviy axborot vositalari va aloqa
imkoniyatlaridan,
shu
jumladan
axborot
texnologiyalarining
maksimal
imkoniyatlaridan foydalanish bilan yangi ta’lim muhitini qurishdir.
Kalit so‘zlar: ta’lim, texnologiya, nazorat, vosita, texnologiya, maktab, o‘quv,
elektron, virtual, innovatsiya.
THE IMPORTANCE OF CREATING A SINGLE INFORMATION AND
EDUCATIONAL ENVIRONMENT IN SCHOOLS FOR EDUCATIONAL
EFFICIENCY
Salomov Ulmasjon Son of Asror
Nasirova Shoira Narmuradovna
Makhmudova Malokhat Akhmatovna
Navoi State Pedagogical Institute
Abstract: This article highlights the importance of creating a unified
information-learning environment in schools for educational effectiveness. The
implementation of the creation of an information education system is the creation of a
new educational environment using the maximum opportunities of modern media and
communication, including information technology.
Keywords: education, technology, control, media, technology, school,
education, electronic, virtual, innovation.
Mamlakatimizda
zamon
talablari
asosida
ta’lim
jarayonini
tashkil
etish, jumladan, oliy ta’lim tizimida axborot kommunikatsiya texnologiyalarini joriy
etish orqali yuqori malakali kadrlar tayyorlashga alohida e’tibor qaratilmoqda.
O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar
strategiyasida “Uzluksiz ta’lim tizimini yanada takomillashtirish, sifatli ta’lim
xizmatlari imkoniyatlarini oshirish, mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga
"Science and Education" Scientific Journal
Volume 1 Issue 3
June 2020
718
www.openscience.uz
muvofiq yuqori malakali kadrlar tayyorlash siyosatini davom ettirish” muhim ustuvor
vazifa sifatida belgilangan [1]. Bu borada kompyuter texnologiyalari asosida
pedagoglarni loyihaviy-konstruktorlik va ilmiy-tadqiqotchilik kasbiy faoliyatiga
tayyorlash metodikasini metodologik yondashuvlar asosida takomillashtirish,
pedagogga xos sifatlarni va kasbiy faoliyatga tayyorgarlik darajalarini baholash
metodikasini ishlab chiqish kasbiy kompetensiyalarini rivojlantirishga xizmat qiladi.
Ta’lim jarayonida kompyuter texnologiyalaridan foydalanish bo‘yicha
A.A.Abduqodirov, U.SH.Begimqulov, F.M.Zakirova, J.A.Hamidov, O.X.Turakulov
kabi olimlar ilmiy tadqiqotlar olib borganlar.
Bugungi iqtisodiyot - bu bilimlar, investitsiya loyihalari va yuqori
texnologiyalarning innovatsion iqtisodiyoti hisoblanadi. Ta’lim mazmuni, ta’lim
texnologiyalari, ta’lim tizimining barcha infratuzilmasi va yangi iqtisodiyotning
ehtiyojlari o‘rtasidagi kengayib borayotgan bo‘shliqni bartaraf etish zarur. Bunda hal
qiluvchi rol o‘quv va ta’lim tizimini axborotlashtirish bilan hal etiladi. Zamonaviy
sharoitda ta’lim olish inson faoliyatining muhim yo‘nalishlaridan biri bo’lib, ta’lim
tizimining odamlar va jamiyatning yuqori sifatli ta’lim xizmatlariga bo‘lgan
ehtiyojlarini qondirish qobiliyati ko‘p jihatdan mamlakatning iqtisodiy va madaniy
rivojlanish istiqbollari va samaradorligini belgilaydi.
Agar o‘quv muassasasi tegishli moddiy-texnik bazaga va pedagogik potentsialga
ega bo‘lsa, innovatsion texnologiyalarni yaratish mumkin. Bugungi kunda maktab
tizimida innovatsion texnologiyalarni joriy etish, ularni tadbiq qilish zamon talab
etmoqda. Maktab tizimida boshqaruv faoliyatini avtomatlashtirish va o‘quv
jarayonini axborotlashtirish orqali yagona axborot-ta’lim muhiti yaratish orqali ta’lim
sifatini oshirish mumkin.
Axborotlashgan jamiyatda maktabning o‘tish bosqichida ta’limining mazmuni,
usullari,
tashkiliy
shakllarini
o‘zgartirish
jarayoni
hisoblanadi. Ta’limni
axborotlashtirish nafaqat maktabga kompyuterlarni o‘rnatish yoki Internetga ulanish
bilan bog’liq, balki maktabni axborotlashtirish bir tomondan, maktabning barcha
sohalarida katta hajmdagi ma’lumotlarni kompyuter texnologiyalari yordamida
shakllantirish, foydalanish va qayta ishlashning zarurati bilan baholanadi.
Axborot ta’lim muhiti axborot texnologiyalari sohasidagi zamonaviy yutuqlarni
maktabda o‘quv jarayonini boshqarishning an'anaviy usullariga asoslangan holda
qo‘llash imkonini beradi. Tizim elektron arxivda moslashuvchan qidirish
imkoniyatiga ega bo‘lgan xodimlar va o‘quvchilarning shaxsiy fayllarini yuritishga,
o‘qituvchilar va sinflar uchun elektron jadvallarni yuritishga, elektron sinf jurnalini
va elektron kundalikni Internet orqali o‘quvchilar va ota-onalarga Internet orqali
baholar, jadvallar va uy vazifalari haqida tezkor ma’lumot olish imkoniyatini
yaratishga imkon beradi.
"Science and Education" Scientific Journal
Volume 1 Issue 3
June 2020
719
www.openscience.uz
Shunday qilib, boshqaruv faoliyatini avtomatlashtirish va o‘quv jarayonini
axborotlashtirish orqali maktabda yagona axborot-ta’lim muhiti yaratish, maktab
bitiruvchilarining ijtimoiylashuvi uchun sharoit yaratish, shu jumladan mehnat
bozorining real ehtiyojlarini hisobga olgan holda erishish mumkin [2].
Axborot -ta’lim muhitini yaratishdagi vazifalar:
✓
ta’lim
jarayonidagi
ishtirokchilarning
axborot-kommunikatsiya
kompetentsiyasini oshirish mexanizmini ishlab chiqish;
✓
axborot texnologiyalariga asoslangan ta’limning yangi davridagi o‘quv
jarayoniga interfaol ta’limni joriy etish va bosqichma-bosqich o‘tish;
✓
maktab web-saytida yangiliklarni doimiy aks ettirish;
✓
ta’lim jarayonining ishtirokchilari to‘g’risidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga
olgan yagona ma’lumotlar bazasini yaratish;
✓
o‘qituvchilar va o‘quvchilar uchun masofaviy o‘qitish imkoniyati;
✓
o‘quvchilarning individual ishlarini, kollektiv va guruh ishlarini tashkil etish
imkoniyatlarini berish;
✓
o‘qituvchilarning ijodiy ishlarini rivojlantirish va maktab o‘quvchilarining
o‘quv faoliyatini faollashtirish, ularni faol o‘qitish usullari va doimiy yangilanadigan
o‘quv vositalaridan foydalanish orqali amalga oshiriladi.
O‘qitishda axborot texnologiyalaridan foydalanish quyidagilar hisoblanadi:
➢
o‘quvchilar dunyo haqida bilish usullaridan biri sifatida;
➢
mavzu bo‘yicha qo‘shimcha ma’lumot manbai sifatida;
➢
o‘qituvchi va o‘quvchilarning mehnatini mustaqil tashkil etish va o‘z-o‘zini
tarbiyalash usuli sifatida;
➢
o‘qituvchi uchun tabaqalashtirilgan yondashuv uchun imkoniyat sifatida;
➢
o‘quvchilarni individual ravishda o‘rganish doirasini kengaytirishning bir
usuli sifatida.
O‘qitish jarayonida axborot resurslari va Internet xizmatlaridan foydalaniladi:
➢
axborot manbalari (kataloglar, ommaviy axborot vositalari, kutubxonalar,
entsiklopediyalar ...);
➢
ta’lim resurslari (elektron o‘quv adabiyotlari, o‘z-o‘zini o‘qitish kurslari,
dasturiy ta’minot ...);
➢
aloqa xizmatlari (elektron pochta, chat xonalari, yangiliklar guruhlari,
forumlar);
➢
qidiruv xizmatlari;
➢
multimedia vositalari.
Maktab maydonini axborotlashtirish quyidagi muammolarni hal qilishga yordam
berishi kerak:
✓
ta’lim xizmatlaridan foydalanishdagi tafovutlarning kuchayishi;
✓
mintaqaviy ta’lim imkoniyatlarining tengsizligi;
"Science and Education" Scientific Journal
Volume 1 Issue 3
June 2020
720
www.openscience.uz
✓
o‘quvchilarning o‘z bilimlaridan real hayotda foydalanishga etarli darajada
tayyor emasligi;
✓
o‘qituvchilarning o‘z ishlarida AKT vositalaridan foydalanishni istamasligi;
✓
moddiy-texnik bazaning ta’limning zamonaviy ehtiyojlariga mos kelmasligi;
✓
maktab tashqi aloqalarining yanada dinamik rivojlanishi.
Maktabda axborot ta’lim muhitini shakllantirish ta’lim sifatini oshirish bilan
birga quyidagi imkoniyatlarni yaratadi [3]:
1. Yagona axborot makonini yaratish - o‘quvchilarni o‘qitish va tarbiyalashning
sifat jihatidan yangi darajasiga o‘tish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish
maqsadida axborotlashtirish orqali maktab ishining turli sohalarini birlashtirishga
e'tibor qaratish;
2. Maktablarni axborotlashtirish jarayonini boshqarish tizimini yaratish -
o‘quvchilarni o‘qitish va tarbiyalashni tashkil etishda sifat jihatidan yangi bosqichga
o‘tish;
3. Amalga oshirishimiz o‘quv jarayonini uslubiy ta’minlashni yangi bosqichiga
o‘tishga imkon beradigan yondashuvlar tavsifi;
4. O‘qituvchilarning malakasi va kasbiy tayyorgarligini oshirish, maktab
o‘qituvchilarining axborot madaniyatini oshirishga qaratilgan bo‘lib, bu o‘quvchilarni
o‘qishni tashkil etishning sifat jihatidan yangi bosqichiga o‘tish va o‘quv jarayonini
metodik ta’minlashga yordam beradi;
5. O‘quvchilar bilan ishlashni tashkil etishda axborot texnologiyalaridan
foydalanish - global axborot makonida bemalol yura oladigan, yuqori axborot
madaniyati va yuqori darajadagi ishchanlikka ega bo‘lgan o‘quvchi shaxsini
shakllantirish uchun sharoit yaratadi.
Bugunri rivojlangan yangi O’zbekistonni qurayotgan vaqtimizda maktablarda
avtomatlashtirilgan tizimlarni yaratish zamonaviy o’quv jarayonlar uchun asos
bo’ladi. O‘quv jarayonini tashkil etishda yangi axborot texnologiyalarini joriy etish
maktab ma’muriyatining o‘quvchilar faoliyatini, pedagogik kadrlar ishini hisobga
olish
ishini
takomillashtirishga
imkon
beradi.
Axborot
ta’lim
muhitini
shakllantiriligan maktablarda ma’lumotlarni saqlash va qayta ishlash, kiritilgan
mezonlarga muvofiq tezda qidirish va tanlash va har xil turdagi hisobotlarni
yaratishga imkon beradi. Bunday holda, ma’lumotlar bazasi ilovasi ma’lumotlarni
mahalliy tarmoq orqali uzatish imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak. Shuning uchun dastur
o‘quvchilar, ota-onalar va maktab o‘qituvchilari to‘g’risida aniq va tezkor ma’lumot
olishda katta yordam beradi.
| 