|
I BOB. I BOB. MALAKALI VA MALAKAGA EGA BO`LMAGAN ISHCHI KUCHI
|
| bet | 3/14 | | Sana | 09.01.2024 | | Hajmi | 0,54 Mb. | | #133442 |
Bog'liq MALAKALI VA MALAKAGA EGA BO`LMAGAN ISHCHI KUCHI O`RTASIDA ISH HAQI DARAJASINING DIFFERENTSIATSIYASII BOB. I BOB. MALAKALI VA MALAKAGA EGA BO`LMAGAN ISHCHI KUCHI
1.1. Ish haqi tushunchasi, ish haqining mohiyati va vazifalari
Bugungi kunda yurtimizda faoliyat yuritayotgan har bir xo’ ali yurituvchi sube t o’zinig tasarrufidagi barcha resurslarni ya’ni, moliyaviy, moddiy va mehnat resurslarini harakati hamda ulardan foydalanish samaradorligini to’g’ri yo’lga qo’yishi muhim vazifahisoblanadi.
Xodimlarni mehnatiga haq to’lash sha illari, tartibi va miqdori hamda daromadlarining boshqa turlari xo’ ali yurituvchi sube t tomonidan mustaqil ravishda belgilanib amalda tadbiq etiladi. Bunda xo’ ali yurituvchi sube t tomonidan bajarilayotgan ishlarni murakkabligi va korxona sharoitiga qarab tabaqalash davlat tarif stav alari bo’yicha ish haqi hamda maoshlaridan mo’l al uchun foydalanishlari mum in. Shuningde xo’ ali yurituvchi subekt va tash ilotlarga ish haqi fondi va moddiy rag’batlantirish fondini miqdorini belgilaydigan normativlar yuqori turuvchi organlar tomonidan tasdiqlanmaydi a sinch xo’ ali yurituvchi sube t mehnatga haq to’lash xara atlarini meyorlashtiriladigan miqdorini o’zi tomonidan faqat soliq solinmaydigan foydani hisoblab chiqish uchun aniqlaydi. Korxonalar, tash ilotlar va xo’ ali yurituvchi sube tlar mehnatga haq to’lashni amalga tadbiq etilgan normativlar va qonunlar asosida amalga oshiradilar, umuman yuqorida
ta idlanganide amiyatda moddiy ne’matlarni ishlab chiqarish arayoni mehnat quroli va mehnat buyumlaridan tashqari, bevosita onli mehnatni ham o’z ichiga oladi.
Ish haqiga qisqacha tarif beradigan bo’lsa ish haqi-mehnatgapulshaklida to’lanadigan haq, qiymatning o’zgargan sha li, ish uchining bahosi kabilarni o’z ichiga oladi. Ish kuchi qiymati va narxi bevosita ish haqida ifodalanadi, ya’ni ish haqi dara asi mehnat bozoridakelishiladi. Xodim mehnat bozorida mehnatni emas, o’z ish uchini sotadi. Ish haqi mehnatning pul sha lidagi bahosi bo’lib, uni ishga yollovchilar ( orxona, xo’ ali yurituvchi sube t, muassasa, tadbir or) mehnat qiluvchilarga ma’lum vaqt mobaynida ma’lum miqdordagi va muayyan sifatli ishni ba arganli lari uchun to’laydilar. Yo’llanma xodim uchun ish haqi asosiy daromadi manbai hisoblanadi. Ish haqi yollanma xodim daromadining asosiy manbai, unga tegishli ish qobiliyatiga bo’lgan mul chili huquqini iqtisodiy ihatdan ro’yobga chiqarish sha li. Shu bilan birga ish beruvchi uchun yollanma xodimlar mehnatiga to’lanadigan haq ishlab chiqarish harajatlarining unsurlaridan biri.Ish beruvchi mehnat resurslaridan ishlab chiqarish omillaridan biri sifatida foydalanish uchun uni xarid qiladi. Ish haqini quyidagi turlari mav ud bo’lib ular quyidagi (1-rasmda) o’rsatilgan.
|
| |
