Ma’lumotlar bazasini shakllantirishda texnologiyalar perspektivalari

Ma’lumotlar bazasini shakllantirishda texnologiyalar perspektivalari

615-22 guruh talabasi ne`matov Jumaboy

Reja:

• Kirish
• Ma’lumotlar bazasi tushunchasi.
• Ma’lumotlar bazasining modellari turlari.
• Ma’lumotlar bazasining arxitekturasi
• MBBT funksional imkoniyatlari.

Kirish

• Hozirgi kunda inson xayotida MBda kеrakli axborotlarni saqlash va undan oqilona foydalanish juda muxim rol o’ynaydi. Sababi jamiyat taraqqiyotining qaysi jabxasiga nazar solmaylik o`zimizga kеrakli ma'lumotlarni olish uchun albatta, MBga murojaat qilishga majbur bo’lamiz. Demak, MB ni tashkil qilish axborot almashuv texnologiyasining eng dolzarb hal qilinadigan muammolaridan biriga aylanib borayotgani davr taqozasidir. Ma'lumki, MB tushunchasi fanga kirib kеlgunga qadar, ma'lumotlardan turli ko’rinnshda fondalanish juda qiyin edi. Dastur tzuvchilar ma'lumotlarni shunday tashkil qilar edilarki u faqat karalayotgan masala uchungina o’rinli bo’lardi. Har bir yangi masalani xal qilishda Ma'lumotlar qaytadan tashkil qilinar va bu xol yaratilgan dasturlardan foydalanishni qiyinlashtirar edi. Biz foydalanadigan axborot hajmi kattalashib borgan sari uni boshqarish murakkablashib boraveradi. Savol kelib chiqishi tabiiyki, qanday qilib internet tarmog’idagi qidiruv saytlari biz qidirgan axborotni sekundlar ichida minglab muqobillari bilan birga topib beradi? Qanday qilib normativ-huquqiy hujjatlar to`plamidan iborat elektron axborot tizimlari bizning so`rovga mos hujjatlarni bir lahzada topib beradi? Javob oddiy, bularning hammasi berilganlar bazasini boshqarish tizimlari (keyingi o`rinlarda BBBT) orqali amalga oshiriladi. BBBT uchun ko`p dasturiy ta‟minotlar ishlab chiqilgan, misol uchun SQL Server, Oracle, MySQL, MS Access va h.k.

Ma’lumotlar bazasi tushunchasi.

Baza bu – ishlov berilmagan elementlar bo`lib, ularning ichiga matn, son, tasvir, audio va videolar kirishi mumkin. Masalan, matn klaviaturada kiritiladi, ovoz kompyuter mikrofoni orqali, fototasvirlar raqamli kamera, video va uning ovozi esa raqamli videokamera orqali yoziladi hamda kompyuterning xotirasiga saqlanadi. Ma’lumotlar deb, ma’lum bir shaklda qayd qilingan, qayta ishlash, saklash va uzatish uchun yaroqli xabarga aytiladi. Ma’lumotlar bazasi deb, kompyuter xotirasida saqlanadigan bir-biriga bog’liq bo’lgan bir predmet sohadagi ma’lumotlarning to’plamidir. Ushbu ta’rifdan quyidagi xulosalar kelib chikadi. Kompyuterlar axborotlarni ma’lumotlar bazasi asosida ishlov beradi. Masalan, universitetning ma’lumotlar bazasi deganda, o`quv xonalari, o`quv fanlari, o`quv soatlari, o`qituvchilar va talabalar haqidagi ma’lumotlarni o`z ichiga oluvchi baza tushuniladi. Talaba darsga kelganda, bazani boshqaruvchi maxsus xodim. Kompyuterga bir nechta elementlar kiritib, uni darsga kirishiga ruxsat beradi. Maxsus xodim undan tashqari talabaning fototasvirini Kompyuterga kiritish uchun raqamli kameradan ham foydalanadi. Kompyuterning asosiy xotira qurimasi qattiq disk (HHD) da saqlanadi. Keyin esa kompyuter yangi ishlov berilgan talaba haqidagi ma’lumotni chop etish uchun printerga yuboradi. Talabaning ID raqami shaxsini tasdiqlovchi hujjati yakunlangandan keyin ma’lumotlar bazasini boshqarish dasturiy ta’minoti yordamida diskning magnit yo`lagida kodirovka qilinadi. Ushbu dastur ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT) deyiladi. Ushbu dasturda ma’lumotlarni qo`shish, modifikatsiya qilish, bazadan ularni o`chirish, ma’lumotlar bazasi bo`yicha shakl (forma) va hisobot (otchet) tayyorlash mumkin bo`ladi. Bu dasturning yangi versiyalari va ularning afzallik jihatlarini quyida keltirib o`tilgan. O’zaro bog’langan to’plamni tushunamizki, u mashina xotirasida saqlanib, maxsus ma’lumotlarni bazasini boshqarish tizimi to’ldirilishi, o’zgartirilishi, takomillashtirilishi mumkin.