keladi. Aralash transport oqimi harakati kuzatiladigan yo’llar O’zbekiston yo’llarining asosiy
qismini
tashkil etishini hisobga olib, biz quyida shunday harakat oqimi bilan ishlaydigan
yo’llarda harakatni tashkil qilish to’g’risidagi avtor tomonidan ishlab chiqilgan ko’rsatmalarga
to’xtalamiz [17].
Harakat miqdori 2500-6000 avt/sut va traktorlar miqdori sutkasiga 150-200 birlikni
tashkil qilsa, II, III darajali yo’llarda o’tkazish uchun qo’shimcha polosa belgilanadi. Uning eni
3,5
3,75
m olinib, uzunligi esa 8.1-jadvaldan harakat miqdorining qiymatiga qarab qabul
qilinadi.
8.1-jadval
Transport oqimida traktorlar va qishloq
xo’jalik mashinalar soni, %
Harakat miqdori, avt/soat
200
400
600
800
3 gacha
-
-
-
1 - 2
3 - 5
-
-
1 - 2
1,5-2,5
5 - 10
-
1 - 2
1,5-2,5
2 - 3
10 - 15
1 - 2
1,5-2,5
2 - 3
2 - 3
1- 2 км
8- 10 км
1- 2 км
5
.8
.5
5
.8
.5
5
.8
.3
5
.8
.3
5
.8
.3
5
.8
.5
1- 2 км
1.11
1.11
1.11
1.5
8.1-rasm. Qo’shimcha polosani rejada joylashtirish.
Yo’l sharoitiga qarab qo’shimcha polosalarni uzunligi 1-2 kmligini har 8-10 km (8.1-
rasm), uzunligi 1,5-2,5 kmligini har 6-8 km va uzunligi 2-3 kmligini har 4-6
km masofadan
keyin yo’nalishlar bo’yicha shaxmat tartibida o’rnatiladi. Qo’shimcha polosalarning ko’ndalang
qiyaligi asosiy qatnov qismidagidek belgilanadi.
Ikki polosalik yo’llarda aralash
transport oqimining miqdori 2500 avt/sutkadan kam
bo’lsa, u holda qo’shimcha polosa belgilanmaydi va yo’lning parametrlari SHNK 2.05.02-07
ko’rsatilganidek qabul qilinadi.
Agarda avtomobillarning harakat miqdori sutkada 6000 va traktorlarniki 400 birlikdan
ko’p bo’lsa, unda I-III darajali yo’llarga parallel ravishda
traktorlarning harakati uchun alohida
yo’l loyihalanadi.
8.2-jadval
Maxsus
polosa-
ning
turi
Harakat
miqdori,
avt/soat
Maxsus qo’shimcha polosaning
xarakteristikasi
Punktning
bir
tomonidagi
polosasining mi-
nimal uzunligi, m
Traktor
poezdlari
aylanadigan
joyning eni, m
I
600-1000
Qo’shimcha
polosa
paxta
punktining ikki tomonidan yo’l
yoqasini
mustahkamlash hisobiga
qilinadi
100
-
II
1000 ko’p
Qo’shimcha
polosa
paxta
punktining ikki tarafidan yo’l
yoqasini mustahkamlash hisobiga
qilinadi
100
-
III
Bir tomonlama qo’shimcha polosa
paxta
punkti
tomonida
yo’l
yoqasini mustahkamlash hisobiga
bajariladi
150
10,5
Sug’oriladigan rayonlarda juda ko’p yuk qabul qilishga mo’ljallangan punktlar avtomobil
yo’liga juda yaqin joylashgan bo’lib, ular ko’pincha 30
50 metr masofani tashkil qiladi.
Paxta
qabul qilish punktlari oldida paxta yig’im-terim davrida traktor poezdlarini yo’l chetida navbat
kutib turishi uchun maxsus polosalar qilib, harakatni tashkil qilish amalda ishlatiladi.
Maxsus yo’l chetida paxta topshirish punktiga kirish uchun polosa uch xil turda 8.2-
jadvalga asosan belgilanadi. Bu turdagi polosalarning enini 3,5
3,75 m qabul qilib,
ularni
Q.X.Azizov tavsiyasiga asosan, yo’l yoqasini mustahkamlash va qisman yo’l poyini kengaytirish
hisobiga bajarish mumkin.
8.2. Yo’l harakatini operativ tashkil etish va ularga kerakli ma’lumotlarni to’plash
Avtomobil yo’lida harakatlanayotganda haydovchining manzilga tezroq yetib borish xohishi
bilan uni amalga oshirish orasida kelishmovchilik mavjud. Ko’pchilik hollarda haydovchilarning
tanlagan harakat tezligi yo’l, ob-havo sharoitlarini va transport oqimi tavsiflarini hisobga
olmasligi sababli harakat xavfsizligi tahminlanmaydi. Bunday holat esa avtomobil yo’llarida
ziddiyatli sharoitlarni vujudga keltiradi.
Kelajakda bu muammoni hal qilish yo’llaridan biri
avtomobil yo’llarida harakatni
