• 13.2.1 . Baholash usullari va strategiyani tanlash.
  • . Tashqi omillar
  • Ma’ruza mashg’uloti rejasi




    Download 145,32 Kb.
    Pdf ko'rish
    bet1/2
    Sana12.12.2023
    Hajmi145,32 Kb.
    #116888
      1   2
    Bog'liq
    13.2-ma`ruza matni. Turizmni rejalashtirish



    13.2-MAVZU: TURIZM SOHASIDA MEHMONHONALARNING 
    TASHKILIY BOSHQARUV TUZILMASIDA REJALASHATIRISH 
    MA’RUZA MASHG’ULOTI REJASI: 
    13.2.1Baholash usullari va strategiyani tanlash. 
    13.2.2.O’RTMT: Turistik tashkilotlarda axborot texnologiyalari. 
    Tayanch so’z va iboralar: strategik boshqaruvning grafikli ko‘rinishi, 
    strategik boshqaruvning matirikli ко‘rinishi, turistik tashkilotlarda axborot 
    texnologiyalari, milliy, mintaqaviy va mahalliy darajalardagi turistik faoliyat 
    natijalarini iqtisodiy baholash 
    13.2.1Baholash usullari va strategiyani tanlash. 
     
    Strategiyani belgilovchi omillar doim bir biridan farq qiladi. Firma hamisha 
    ham o’zi xohlagan strategiyani tanlay olmaydi. Uning harakatlari qonun, davlat 
    siyosati, ijtimoiy tartiblash va jamiyat mavqei bilan belgilanadi. 
    Kompaniya strategiyasini belgilovchi omillar. Tashqi omillar -Ijtimoiy, 
    siyosiy sharoitlar va qonunchilik. Tarmoqning jozibadorligi raqobat shartlari 
    Kompaniya uchun imkoniyatlar va xavf- xatarlar. Ichki omillar -Kompaniyaning 
    kuchli va zaif tomonlari, bozordagi raqobat mavqei. Shaxsiy manfaat, biznes 
    falsafasi, ahloqiy tamoyillar. Aksiyalarning qiymati va kompaniya madaniyati. 
    Muvaffaqiyatli strategiya yaratish tamoyillari tadbirkorlik tajribasi qayta qayta 
    isbotlaydiki kompaniyani barbod qiladigan harakatlarga qarshi strategiyani yaratish 
    quyidagi prinsiplarga asoslanadi. Quyidagi prinsiplar a’lo strategiyani yaratishda 
    qo’l keladi. 
    • Strategik harakatlarni yarating va tadbiq etish jarayonida kompaniya uzoq 
    muddatli raqobatbardoshligini ta’minlaydiganlarini afzal ko’ring. Mustahkam 
    raqobatbardoshlikni ta’minlash uchun investitsiya qiling. 
    • Hech qachon raqobatchi korxonalarning javob reaksiyasini past 
    baholamang. Raqobatchini kuchli tomoniga qaraganda zaif tomoniga hujum qilish 
    qulayligini unutmang.
    • Xarajatlarning ishonchli ustunligiga ega bo’lmay turib narxni pasaytirishga 
    harakat qilmang. Kuchli raqobat mavqeiga va yetarli moliyaviy resurslarga ega 
    bo’lmay turib moliyaviy qudratli kompaniyalarga hujum qilishda ehtiyot bo’ling. 
    AQSh menejmentida rejalashtirish 1 yildan 5 yilgacha. Yaponiyada rejalar 5 yildan 
    15 yilgacha bo'lgan muddatga ishlab chiqiladi, chunki kompaniyaning maqsadi, 
    qoida tariqasida, maksimal foyda olish emas, balki korporatsiyaning bozor ulushini 
    oshirish va uning rivojlanish istiqbollarini ta'minlashdir. 
    Amerika kompaniyasi uchun joriy rentabellikka e'tibor qaratgan holda 
    tanlangan taktik maqsadlarga muvofiq, qisqa muddatda daromadni oshirish uchun 
    barcha turdagi resurslarni taqsimlash va qayta taqsimlash nuqtai nazaridan 
    boshqaruv tizimlarining maksimal moslashuvchanligiga e'tibor qaratish odatiy 
    holdir. 
    Yaponiya 
    kompaniyalarida 
    rejalashtirish 
    texnik 
    va 
    texnologik 
    innovatsiyalarga qaratilgan. Tarixiy jihatdan Yaponiya Evropa va Amerikaning 
    ilg'or texnologiyalari va texnologiyalarini faol o'zlashtirgan korporatsiyalar 


    ko'tarildi va gullab-yashnadi. Innovatsiyalar yapon biznesining shiori boʻlib, u 
    oʻnlab yillar davomida yaponlarning boshqa mamlakatlardan qoloqlikni yengib 
    oʻtishga intilishidan kelib chiqqan va pirovardida Yaponiya iqtisodiyotini yetakchi 
    oʻringa koʻtarishga hissa qoʻshgan. Shu sababli, hozir ham kompaniyalar 
    foydasining katta qismi tadqiqotga, yangi mahsulotlarni ishlab chiqishga, 
    xodimlarni to'liq va har tomonlama o'qitishga yo'naltiriladi, ularning aksariyati 
    muhandislik ixtisosligiga ega. Bu, shuningdek, Amerika firmalaridan muhim farqi 
    bo'lib, unda xodimlarning aksariyati iqtisodiy yoki yuridik ma'lumotga ega va 
    ishlab chiqarish jarayonlarini juda yaxshi tushunadi. 
    Baholash usullari va strategiyani tanlash tashkilotning maqsadlariga, muhitiga 
    va resurslariga bog'liq bo'ladi. Quyidagi usullar va strategiyalar matirikli 
    ko'rinishda strategik boshqaruvning baholash va tanlash jarayonida qo'llanilishi 
    mumkin: 
    1. SWOT analizi: Tashkilotning kuchli, zaif, imkoniyatlar va tashqi muhitdagi 
    xavfli holatlarni aniqlash uchun SWOT analizi qo'llaniladi. Bu analiz asosida 
    tashkilotning kuchi va zaifligi, imkoniyatlari va xavflari belgilanadi va strategik 
    harakat yo'nalishlari aniqlanadi. 
    2. PESTEL analizi: Tashkilotning tashqi muhitini tahlil qilish uchun PESTEL 
    analizi qo'llaniladi. Bu analiz asosida siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, texnologik, 
    ekologik va yuridik faktorlar o'rganiladi va tashkilotning faoliyatida ta'sir qilishi 
    mumkin bo'lgan o'zgarishlarni aniqlashga yordam beradi. 
    3. Qimmatlanish modeli: Tashkilotning qimmatlanish modelini belgilash 
    uchun bir nechta usullar mavjud, masalan, BCG matritsa, GE/McKinsey matritsa, 
    Ansoff matritsa va Porterning to'rtlik modeli. Bu modellar tashkilotning 
    mahsulotlarini va bozor segmentlarini baholashga yordam beradi. 
    4. KPI (Key Performance Indicators): Tashkilotning muvaffaqiyatini baholash 
    uchun belgilangan KPI lar qo'llaniladi. Bu, tashkilotning maqsadlariga erishishda 
    kritik ahamiyatga ega bo'lgan ko'rsatkichlardir. Masalan, daromad, sotishlar 
    miqdori, bozor ulushi, xizmat sifati va boshqalar. 
    5. 
    Benchmarking: 
    Tashkilotning 
    muvaffaqiyatini 
    oshirish 
    uchun 
    raqobatdorlari yoki sohada muvaffaqiyat qozongan kompaniyalar bilan solishtirish 
    va o'rganish jarayonidir. Bu, tashkilotning nafaqat o'z faoliyatini baholashiga, balki 
    eng yaxshi amaliyotlarni o'rganib olgan holda harakat qilishga imkon beradi. 
    Strategik boshqaruvning matirikli ko'rinishida qo'llaniladigan usullar va 
    strategiyalar tashkilotning maqsadlariga, muhitiga va resurslariga mos kelishi 
    kerak. Bu usullar va strategiyalar tashkilotning samaradorlik va rivojlanishini 
    ta'minlashda katta ahamiyatga ega bo'ladi. 
    Baholash usullari qaysi strategiyani tanlash to'g'risida asosli qaror qabul qilish 
    uchun turli strategiyalarni baholash va tahlil qilish uchun ishlatiladi. Quyida tez-tez 
    ishlatiladigan baholash usullari va ularning maqsadi keltirilgan: 
    1. Moliyaviy tahlil: Bu usul potentsial moliyaviy natijalar asosida 
    strategiyalarni baholashni o'z ichiga oladi. U investitsiyalar rentabelligi (ROI), sof 
    joriy qiymat (NPV), rentabellik koeffitsientlari va foyda-xarajat tahlili kabi 
    omillarni tahlil qiladi. 


    2. SWOT tahlili: SWOT tahlili strategiyalarni tashkilotning ichki kuchli va 
    zaif tomonlari, shuningdek, tashqi imkoniyatlar va tahdidlarga muvofiqligini 
    baholash orqali baholashga yordam beradi. U strategiyaning joriy muhitga mos 
    kelishining yaxlit ko‘rinishini taqdim etadi. 
    3. Xavf tahlili: Xatarlarni tahlil qilish har bir strategiya bilan bog'liq bo'lishi 
    mumkin bo'lgan xavf va noaniqliklarni aniqlash va baholashni o'z ichiga oladi. U 
    turli xavf-xatarlarning ehtimoli va taʼsirini baholashga hamda strategiyaning 
    barqarorligi va moslashuvchanligini aniqlashga yordam beradi. 
    4. Fizibilite tahlili: Texnik-iqtisodiy tahlil har bir strategiyani amalga 
    oshirishning amaliyligi va erishish mumkinligini tekshiradi. U resurslar 
    mavjudligi, texnik imkoniyatlar, bozor talabi va tashkiliy imkoniyatlar kabi 
    omillarni hisobga oladi. 
    5. Manfaatdor tomonlar tahlili: Manfaatdor tomonlar tahlili turli manfaatdor 
    tomonlarning manfaatlari, ehtiyojlari va ta'sirini hisobga olgan holda 
    strategiyalarni baholashga yordam beradi. U har bir strategiya turli manfaatdor 
    tomonlar guruhlari tomonidan duch kelishi mumkin bo'lgan qo'llab-quvvatlash 
    yoki qarshilik darajasini baholaydi. 
    6. Muvozanatli koʻrsatkichlar kartasi: Balanslangan koʻrsatkichlar kartasi 
    yondashuvi strategiyalarni moliyaviy, mijozlar, ichki jarayonlar, oʻrganish va 
    oʻsish kabi koʻplab oʻlchovlar boʻyicha asosiy samaradorlik koʻrsatkichlari bilan 
    muvofiqlashtirish asosida baholaydi. 
    7. Stsenariyni rejalashtirish: Ssenariyni rejalashtirish har bir strategiyaning 
    turli mumkin bo'lgan fyucherslarda qanday ishlashini baholash uchun bir nechta 
    kelajak stsenariylarini ishlab chiqish va tahlil qilishni o'z ichiga oladi. Bu turli 
    stsenariylarda mustahkam va moslasha oladigan strategiyalarni aniqlashga yordam 
    beradi. 
    Ushbu baholash usullari strategik qarorlar qabul qilish jarayonining o'ziga xos 
    konteksti va maqsadlariga qarab alohida yoki birgalikda qo'llanilishi mumkin. Eng 
    mos strategiyani tanlash bir nechta omillarni, jumladan, moliyaviy barqarorlik, 
    strategik muvofiqlik, xavfni kamaytirish, fizibilite, manfaatdor tomonlarni 
    muvofiqlashtirish va uzoq muddatli barqarorlikni hisobga olgan holda keng 
    qamrovli baholashga asoslanadi. 
    XULOSA. Strategiya korxonaning muvaffaqqiyatini ta’minlash uchun 
    rahbariyat foydalanadigan tadbir choralar majmuasidan iboratdir. Imkoniyat va 
    xavf xatarlar nafaqat kompaniya vaziyatini balki harakat yo’nalishini ham 
    ko’rsatadi . 

    Download 145,32 Kb.
      1   2




    Download 145,32 Kb.
    Pdf ko'rish