| Tok kuchi
Jpayv , A , payvandlanayotgan metall qalinligi S elektrod diametri de ga, issiqlik o’tkazish koeffitsenti λ ga, payvand chok turiga ( uchma-uch, burchakli, tavrli va h.k), payvandlash tezligiga, payvand chokning fazodagi holati (pastki, tik va ship)ga bog’liq bo’ladi.
Tajribada tok kuchi quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:
Jpayv = K ∙ de ,
bu erda K – tokning zichlik koeffitsenti, A, mm.
oddiy dastaki usulda payvandlashda tokning zichlik koeffitsenti K quyidagicha bo’ladi:
metal elektrodlar uchun 40 … 50, A, mm
ko’mir elektrodlar uchun 5 … 8, A, mm
grafit elektrodlar uchun 18 … 20, A, mm:
Metallning issiqlik o’tkazuvchanligi ortishi bilan u asosan metallning kimyoviy tarkibiga bog’lik bo’ladi, tok kuchi ortadi.
Misol uchun , temirning issiqlik o’tkazuvchanligi λFe = 40 . . . 50 kkal / m∙s∙ (alyuminiyniki esa λAe = 150 . . . 170 kkal/ /m.s. oS), shuning uchun alyumniyni payvandlashda tok kuchi quyidagicha bo’ladi.
Tarkibida leriglovchi elementlari (Ni , Cr , W , Mn , V) borligi uchun issiqlik o’tkazuvchanligi past bo’lgan leriglangan po’latlarni payvandlashda, ularda yuqori ichki kuchlanishlar va yoriqlar paydo bo’lishining oldini olish maqsadida, tok kuchini (0,8-0,9). Jpayvgacha kamatirib olinadi
O’zgaruvchi tok bilan payvandlashda tok kuchi o’zgarmas tokda payvandlashga qaraganda 1,1 – 1,2 ga ortiq qilib olinadi. Payvandlanadigan metalning kalinligi S>3d, bo’lganda tok kuchi 10-15 % ga ko’paytirib olinadi.
CHoklarni tik va ship vaziyatlarda payvandlash odatda diametri 4 mm dan katta bo’lmagan elektrodlar bilan bajariladi. Bunda tok kuchi pastki vaziyatda payvandlashdagiga qaraganda 10-20 % past bo’lishi kerak.
Po’latlarni yoy yordamida dastaki usulda payvandlashda tok kuchini akdemik K.K. Xrenovning ifodasi bilan ham aniqlash mumkin:
Jpayv = (20+6) ∙ de=(20+6)*5=130A
| 