|
Elektrodinamik kuch (Pinch-effekt kuchlari)
|
| bet | 85/146 | | Sana | 23.11.2023 | | Hajmi | 26,37 Mb. | | #103915 |
Bog'liq Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universitetiElektrodinamik kuch (Pinch-effekt kuchlari). O‘tkazgich orqali elektr toki o‘tganda bu o‘tkazgichni siquvchi elektrodinamik kuchlar vujudga keladi. Bu kuchlar o‘tkazgichni deformatsiyalash uchun kichik bo‘lib, lekin suyuq o‘tkazgichni deformatsiyalashga etarlidir. Faraz qilaylik, qattiq o‘tkazgichda suyuq metall qismi mavjud bo‘lsin. Bu o‘tkazgichdan tok o‘tganda uning butun uzunligi bo‘yicha o‘tkazgichni siquvchi elektrodinamik kuchlar vujudga keladi. O‘tkazgichning suyuq qismida bu kuchlar gidrostatik bosimning oshishini vujudga keltiradi, shu bilan birga o‘z navbatida o‘tkazgichning qattiq qismlarini bir biridan itaruvchi o‘qiy kuchlarini vujudga keltiradi.
4.6.1-rasm. Payvandlashda elektrodinamik kuchlarni xosil bo‘lish sxemasi.
O‘tkazgichning bir qattiq uchastkasi (qismi) olib tashlanganda bu kuch suyuq qismni qattiq qismdan ajratadi. O‘qiy elektrodinamik kuchining tok kuchiga bog’liqligini akad. K.K. Xrenov nazariy jixatdan xisoblab chiqdi.
А - proportsionallik koeffitsienti bo‘lib, u0,005 din/sm2.Agar o‘tkazgich turli xil kesimlarga ega bo‘lgan xolda, o‘tkazgichning kichik kesimidan katta kesimiga tomon yo‘nalgan qo‘shimcha o‘q kuchi vujudga keladi, K.K. Xrenovning xisoblariga ko‘ra bu kuch:
Bunda - o‘tkazgichlarning katta va kichik kesimi. Shunday qilib natijalovchi elektrodinamik kuch quyidagicha teng bo‘ladi:
A - proportsionallik koeffitsienti bo‘lib, u 0,005 din/sm2.
Payvandlashda elektrod metallini ko‘chirish xolida biz suyuq o‘tkazgichning o‘zgaruvchan kesimiga doim ega bo‘lamiz. Tok kuchi kichik bo‘lganda elektrodinamik kuchning kattaligi uncha katta bo‘lmaydi va uning metallni ko‘chirishga ta’siri uncha katta emas.
Tok kuchi katta bo‘lganda elektrodinamik kuchning ta’siri xal qiluvchi axamiyatga ega bo‘ladi. mm
Reaktiv kuchlar. Bug’larning reaktiv bosimi odatda tomchining boshlang’ich uzilishiga qarama-qarshi ta’sir ko‘rsatadi. Teskari qutblanganlikda payvandlashda bug’larning reaktiv bosimi to‘g’ri chiziqdagiga qaraganda kichik. V.I. Dyatlov CO2 muxitda payvandlashda metall tomchisiga ta’sir etuvchi bug’larning reaktiv bosimi kuchi aniqlangan. Bunda bug’larning vannaga bosim kuchi singari u payvand toki kvadratiga proportsional:
Elektrostatistik kuchlar yoyning o‘tuvchi soxalarida ayniqsa, katod yonida (bu erda E ning qiymati 105÷107 v/smga etishi mumkin) katta gradientga (maydon kuchlanganligiga) ega bo‘lishi oqibatida vujudga keladi.
Yoy ustunida Eyoyk (1000 marta) bo‘lgani uchun bosimlar farqi vujudga keladi. Bosimlar farqi quyidagi formulaga ko‘ra baxolanishi mumkin:
Bosim bir qancha mm sim ust.ga etadi. Masalan, yuqorilikdagi elektr maydoni vannadagi metallni teskari qutblanganlikda katoddan anod tomon konus ko‘rinishida cho‘zib uni deformatsiyalashi mumkin. Ko‘p atomli gazlar (N2,CO2) muxitda payvandlashda amaliy jixatdan metallni oqimli ko‘chirish juda qiyin. Buni nisbatan past haroratlarda bunday gazlarda paydo bo‘ladigan dissotsiatsiya sterjenining xosil bo‘lishida uni sovutish xisobiga payvand yoyini siqish darajasini oshirib tomchi ustiga dog’ni tortish bilan izoxlash mumkin.
|
| |
