x,y,z (noma’lumlar,o’zgaruvchilar)

Matematikada bu o`zgaruvchi kattaliklar tirli xil ifodalarni xarakterlaydi. O`zgaruvchilar haqida dastlabki tasavvurlar 17-asrda tabiatshunoslar so`rovlari ta`siri ostida yuzaga kelgan. Bu tasavvurlar o`zining ifodalanishida yangi formalarni talab qildi. Yangi formalar Reni Dekardning harfiy algebra va analitik geometriyalari hisoblandi. Birinchi marta 1637-yilda Rene Dekard o`zining asarida to`g`ri burchakli koordinatalar sistemasi va x,y,z belgilanishini kiritgan. Koordinatali usulning rivojlanishiga yana Pyer Ferma o`z hissasini qo`shgan, lekin uning ishlari o`lganidan so`ng birinchi marta chop etilgan. Dekart va Ferma koordinatali usulni faqat tekislikda qo`llashgan. Koordinatali usulni birinchi marotaba uch o`lchovli fazoda 18-asrda Leonard Eyler qo`llagan.