GOST 2185 – 66 ga asosan,
1-qator: 40, 50, 63, 80, 100, 125, 160, 200, 250, 315, 400, 500, 630, 800, 1000, 1250, 1600, 2000, 2500
2-qator: 71, 90, 112, 140, 180, 224, 280, 355, 450, 560, 710, 900, 1120, 1400, 1800, 2240.
o‘qlar orasidagi masofa:
mm deb qabul qilamiz.
Ilashmani normal modulini aniqlaymiz:
GOST 9563-60 ga asosan(mm),
1-qator 1; 1,25; 2; 2,5; 3; 4; 6; 8; 10; 12; 16; 20.
2-qator 1,375; 1,75; 2,25; 2,75; 3,5; 4,5; 7; 9; 11; 14; 18; 22.
mn=2 mm deb qabul qilamiz.
G‘ildirak tishlarining qiyaligini 80 150 oralig‘ida ya’ni, 100 deb qabul qilamiz (agar to‘g‘ri tish bo’lsa qiyalik burchagi bo‘lmaydi). (16)-formulaga asosan shesternya va tishli g‘ildirakning tishlar sonini topamiz:
Shesternya tishini sonini Z1=32 deb qabul qilib, tishli g‘ildirakning tishlar sonini aniqlaymiz:
G‘ildirak tishlarining qiyalik burchagini aniqlaymiz:
=0.99
tishning qiyalik burchagi b=8.1
3.2. Shesternya va tishli g‘ildirakning asosiy
geometrik o‘lchamlari
Shesternya va g‘ildirak uchun bo‘luvchi aylana diametrlarini aniqlaymiz:
Tekshirish: .
Tashqi aylana diametrini aniqlaymiz:
Tishlar asosi bo‘yicha diametrlar:
Tishli g‘ildirak enini aniqlaymiz:
deb qabul qilamiz.
Shesternya enini aniqlaymiz:
b1=b2+5=40+5=45 mm.
Shesternya enining koeffitsientini bo‘luvchi aylana diametri bo‘yicha aniqlaymiz.
.
G‘ildirakning aylana tezligi:
.
Bunday tezlikda (v=10 m/s gacha) qiya tishli g‘ildiraklar uchun 8 - darajali aniqlik olinadi [1,32 bet]
Yuklanish koeffisiyenti KH=KHKHKHv ifoda orqali aniqlanadi. Bu erda KH ning qiymati jadval 3.5 [1] dan berilgan bo’lib , qattiqlik HB≤350 va tayanchlarga nisbatan g‘ildiraklarning nosimmetrik joylashuvini tasmali uzatmaning taranglashuvidan yetaklovchi valni (reduktorni) egilishini hisobga olinganda KH=1,12 olindi v=0,73m/s va 8 darajali aniqlikda jadval 3.4 dan [1] KH=1,09 Jadval 3.6 dan [1] qiya tishli g‘ildiraklar uchun v≤350 m/s xolatga KHv=1 to‘g‘ri keladi. Shunday qilib
bu yerda: KN - tezlik m/s bo‘lganda, qiya tishli uzatma yuklamani teng taqsimlanmaganligini hisobga oluvchi koefitsient.
KH = 1,09 (4-jadval).
- tishli g‘ildiraklarni tayanchga nisbatan joylashishiga bog‘liq koeffitsient ( bo‘lganda 3 – jadvaldan).
- tezlik m/s gacha bo‘lganda dinamik koeffitsient.
Kontakt kuchlanishni (6)-formula asosida tekshiramiz:
To‘g‘ri tish uchun:
Qiya tish uchun:
Bu yerda yetaklanuvchi valdagi T-burovchi momentdan foydalaniladi;
Tishli uzatmaga ta’sir etayotgan kuchlar qiymatini (3), (4)-formulalar asosida aniqlaymiz.
a) aylana kuch
b) radial kuch .
α – ilashish burchagi bo‘lib, 200 ga teng deb qabul qilinadi.
v) o‘q bo‘ylab ta’sir etuvchi kuch – Fa
.
G‘ildirak tishlarini eguvchi kuchlanishga chidamliligini (25)-formula asosida hisoblaymiz.
bu yerda: - yuklama koeffitsienti.
va qattiqligi NV 350, hamda g‘ildiraklar tayanchga nisbatan simmetrik joylashmaganda; - tish uzunligi bo‘yicha yuklamani teng taqsimlanmaganligini hisobga oluvchi koeffitsient (7 – jadval).
=1,4 – dinamik koeffitsient (8 – jadval).
YF - tish shakli va ekvivalent tishlar soni Zv ni hisobga oluvchi koeffitsient. xatolikni hisobga oluvchi koeffitsent (GOST 21354, 16 - bet).
-g‘ildirak tishlari orasida yuklamani teng taqsim-lanmaganligini hisobga oluvchi koeffitsient.
Evalvent tishlar soni quyidagicha aniqlanadi:
Shesternya uchun: ;
Tishli g‘ildirak uchun: ;
YF1 = 3,80; YF2 = 3,60. (tishlar soniga qarab tanlanadi).
Ruxsat etilgan eguvchi kuchlanish (24)-formula asosida aniqlanadi.
(9)-jadvaldan NV 350, yaxshilangan po‘lat 45 markasi uchun b0Flimb=1,8NV MPa.
a) Shesternya uchun: b0Flimb=1,8 230=415 MPa.
b) G‘ildirak uchun: b0Flimb=1,8 200=360 MPa.
Xavfsizlik koeffitsienti [SF].
bu yerda: – g‘ildirak materialini xossasi turg‘un emasligini hisobga oluvchi koeffitsient (9 – jadval).
, - tishli g‘ildiraklarni xom ashyodan qanday tayyorlanishini hisobga oluvchi koeffitsient (kovka yoki shtampovka).
Ruxsat etilgan kuchlanishlar:
shesternya uchun:
g‘ildirak uchun:
nisbatni kichik qiymatini aniqlaymiz va keyingi xisob ishlarini shu kichigi bo‘yicha olib boramiz:
shesternya uchun:
g‘ildirak uchun:
Demak, tishli g‘ildirak uchun ruxsat etilgan kuchlanishni aniqlab, mustahkamligini tekshiramiz:
|
