167
Hozirgi vaqtda axborotlarga ishlov berish jarayonida hisoblash tarmoqlaridan keng
qo‘llanilishi munosabati bilan axborot almashinuv jarayonida uning xavfsiziligini ta’minlashga
alohida e’tibor qaratilmoqda. Maxfiylikni ta'minlaydigan tarmoq
texnologiyalari va axborni
autentifikatsiya qilishda kriptologiyaning yutuqlaridan samarali foydalanishga
tobora e’tibor
berilmoqda. Ya’ni axborotni xavfsiz uzatishda kriptografik algorimlardan keng foydalanilmoqda.
Biroq bunda foydalanilayotgan kriptografik algoritmning kriptobardoshliligini
baholash va
isbotlash muhim vazifalardan sanaladi.
Ma’lumki foydalanuvchining u yoki bu shifrlash algoritmidan kutishi mumkin bo’lgan
ximoyalanganlikning eng maksimum samaradorligi quyidagi ikki parametr bilan baholanadi:
1)
Shifirlangan matnning ochiq qiymati ochilgan ma’lumot kiymatidan oshib ketsa;
2)
Shifrlangan matnni ochishga ketadigan vaqt ma’lumotning ishga yaroqlilik mudatidan
oshib ketsa;
Shifrlash algoritmlari
himoyalangan deyiladi, agar yuqoridagi ikkita talabni
qanoatlantirsa, biroq kriptotaxlilni asosiy muamosi shundaki berilgan
shifrlash algoritmi
yordamida hosil qilingan shifrmatn kriptotahlil uchun kerak bo‘lgan harakatlarni sonli baholash
amaliyotda juda qiyin.
Simmetrik blokli shifrlash algoritimlarini kriptotahlillshda
quyidagi usullarda
foydalaniladi.
Chiziqli kirptotaxlil usuli.
Bu usulning asosiy vazifasi quydagicha:
–
Shifrmatn va ochiqmatn orasidagi effektif chiziqli bog’lanishlar aniqlash;
–
statistik tahlil olib borish asosida faqatgina kalit bitlari orqali
ifodalanuvchi tenglamalar
sistemasini qurish;
–
tenglamalar sistamasini yechish orqali kalit bitlarini aniqlash.
Differensiyal kriptotaxlil usuli.
Bu kriptotahlil usulida shifrilash algoritmi, unga mos tanlab
olingan ochiqmatn va shifrmatn ma’lum deb olinadi. bu usuldalar soni raund 16 ga teng bo’lgan
DES algoritmning ochiq matnini olish imkonini bermasada lekin 8 raundli
DES algoritmning
ochiq matnni olish imkonini beradi.
