Predmeti: Atrof-muhit va tabiat fanining predmeti – bu jonli tabiat (o'simlik va hayvonlar dunyosi, mikroorganizmlar) va jonsiz tabiat (tuproq, suv, havo, minerallar) elementlari, ularning xususiyatlari, tarqalishi, rivojlanishi va o'zaro ta'sirlari bilan bog'liq jarayonlar va hodisalardir. Vazifalari: 1. Atrof-muhit va tabiatni o'rganish, ularning qanday qilib o'zgarishi va evolyutsionlashuvi. 2. Ekosistemalardagi biologik va abiotik omillar o'rtasidagi munosabatlarni tahlil qilish. 3. Bioxilma-xillikni saqlash, atrof-muhitni muhofaza qilish va muvozanatini saqlab turish usullarini ishlab chiqish. 4. Tabiatni o'zgartirish va ushlash, atrof-muhitning ifloslanishining oldini olish yoki uni kamaytirish yollari bilan bog'liq masalalarni hal etish. 5. Atrof-muhit va tabiatga tegishli siyosiy, iqtisodiy va madaniy masalalarni tushunishda va hal etishda ilmiy asoslar yaratish. 6. Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va ularning qayta tiklanishini ta'minlash. Maqsadi: 1. Insoniyatning tabiiy resurslardan samarali va oqilona foydalanishini ta'minlash. 2. Atrof-muhitni asrash, ifloslanishni kamaytirish va tabiiy ekotizimlarning barqarorligini saqlash. 3. Ekologik tushuncha va malakalarni tarqatish, atrof-muhitga bo'lgan hurmatni va ekologik ongni oshirish. 4. Tabiiy ofatlar va ekologik muammolarning oldini olish yoki kamaytirish yollari bilan ta'minlash. 5. Tabiiy muhitning amal qilish qonuniyatlarini o'rganish orqali inson huquq va farovonligini kafolatlash. Jonli-jonsiz tabiat. Jonli va jonsiz tabiat o'rganish juda muhimdir, chunki ular bizning sayyoramiz va undagi hayotning asosini tashkil qiladi. Jonli tabiatni o'rganish biologiya, ekologiya kabi fanlarni o'z ichiga oladi va organizmlarning hayoti, rivojlanishi, o'sishi, ko'payishi, hayotiy faoliyati va ularning atrof-muhitga moslashuvini o'rganadi. Jonsiz tabiatni o'rganish geologiya, fizika, kimyo kabi fanlarni o'z ichiga oladi va materiyaning turlari, ularning fizikaviy va kimyoviy xususiyatlari, Yer qobig'i, atmosfera, gidrosfera va litosferada yuz beradigan jarayonlar va hodisalar haqidagi bilimlarni o'z ichiga oladi. Tabiatdagi narsalar ikki qismdan: jonsiz va jonli tabiatdan iboratdir. Jonsiz tabiatga yer, quyosh, yulduzlar, suv, havo, toshlar, tuproq, jonli tabiatga esa o'simliklar, hayvonlar, mikroorganizmlar, odamlar kiradi. Jonsiz tabiat dcyilishiga sabab ular oziqlanmaydi, o'smaydi, ko'paymaydi, rivojlanmaydi. Masalan, toshni olsak, unga suv ham, havo ham kerak emas. Jonli tabiatga kiruvchilar esa oziqlanadilar, nafas oladilar, o'sadilar va ko'payadilar. Jonli tabiat vakillari o'simlik, havo, suv, yorug'lik, issiqlik va ozuqa bo'lmasa yashay olmaydi. Jonli tabiatdagi barcha mavjudotlardan eng qudratlisi insondir. Inson fikrlaydi, mehnat qiladi, turli kashfiyotlar ixtiro qiladi. Tabiat insonni ma'naviy boyitishning bitmastuganmas manbaidir.
|
