|
Мавзу: Айланма фондлардан фойдаланиш муаммолари ва уни такомиллаштиришBog'liq sanoat korxonalarida mehnat unumdorligini oshirish yollari2.1.7–jadval.
“Mash-Xim” ma'suliyati cheklangan jamiyatning xarajatlarining qo’lanish
tahlili
№
Ko‘rsatkichlar
2011 yil 2012 yil 2013 yil 2014 yil
2014 yilda 2011
yilga farqi (+;-)
1
1 so‘mlik sotilgan mahsulot
to‘g‘ri kelgan ishlab chiqarish
xarajatlari (tiyin)
20
19,7
18,1
17,6
-2,4
2
1 so‘mlik sotilgan mahsulot
to‘g‘ri
keladigan
davr
xarajatlari (tiyin)
6,0
5,4
5,1
5,1
-0,9
3
1 so‘mlik sotilgan mahsulotga
to‘g‘ri
keladigan
asosiy
faoliyat foydasi(tiyin)
14,6
16,0
17,0
17,6
3,0
4
1 so‘mlik sotilgan mahsulot
to‘g‘ri keladigan soliqlarga
xarajatlar (tiyin)
8,0
7,6
7,2
6,9
-1,1
5
1 so’mlik sotilgan mahsulot
to’g’ri keladigan sof foyda
(tiyin)
15,8
15,9
16,2
16,4
0,6
Manba: Korxona ma'lumotlari asosida muallif tomonidan tuzilgan
2.1.7-jadvaldagi ma'lumotlarni tahlil qilish shuni ko‘rsatadiki «Mash-Xim‖
ma'suliyati cheklangan jamiyatda bir so‘mlik sotilgan tayyor mahsulotga 2011-
yilda qilingan ishlab chiqarish xarajatlari 20 tiyinni yoki 20 foizni tashkil qilgan
xolda davr xarajatlari 6 tiyinni, soliqlar va boshqa yig‘imlar 8 tiyinni tashkil qilgan
bo‘lsa, bir so‘mlik sotilgan tayyor mahsulotga to‘g‘ri keladigan asosiy faoliyat
foydasi 14,6 tiyinni, sof foydasi esa 15 tiyinni tashkil qilgan
2012 yilda esa ishlab chiqarish hajmi oshdi ammo xarajatlarning ham ortishi
kuzatilsada, bir so‘mlik sotilgan tayyor mahsulotga qilingan ishlab chiqarish
xarajatlari 19,7 tiyinni yoki 19,7 foizni, davr xarajatlari 5,4 tiyinni, soliqlar 7,6
tiyinga yetgan bo‘lsa, asosiy faoliyat foydasi bir so‘mlik tovar mahsulotini 16
47
tiyinini tashkil qildi, sof foyda esa har bir so‘mlik sotilgan tovar mahsulotida 15,9
tiyinga yetdi.
2013 yilda esa xolat asosiy faoliyat bo‘yicha yaxshilandi sotilgan mahsulot
to‘g‘ri kelgan ishlab chiqarish xarajatlari,sotilgan mahsulot to‘g‘ri keladigan davr
xarajatlari 2012 yilga nisbatan mos ravishda 1,6 va 0,3 tiyinga kamaydi. Buning
natijasida sotilgan mahsulotga to‘g‘ri keladigan asosiy faoliyat foydasi 1,0 foiz va
sotilgan mahsulot to‘g‘ri keladigan sof foyda 0,3 foizga oshib, 17,0 va 16,2 tiyinga
yetdi.
2014 yilda esa xolat asosiy faoliyat bo‘yicha yaxshilandi lekin, olingan uzoq
muddatli majburiyatlarni tufayli moliyaviy faoliyatdan umumiy xarajatlarni ortishi
(2011 yilga nisbatan 1 mln. 140 ming 800 so‘mga) kuzatildi. Jumladan bir so‘mlik
sotilgan tovar mahsulotiga to‘g‘ri keladigan ishlab chiqarish xarajatlari 17,9
tiyinga tushurildi va 2011- yilga nisbatan ijobiy farq 2,4 tiyinga tashkil qildi, davr
xarajatlari 5,1 tiyinga tushdi va undagi 2011-yilga nisbatan 0,9 tiyinga kamaytirilib
ijobiy natijaga erishildi. Soliqlarga e'tiborni qaratadigan bo‘lsak undagi kamayishni
davomiyligi saqlanib qolmoqda va uni bir so‘mlik tovar mahsulotidagi ulushi 7,2
tiyinni tashkil qildi.
Daromadlar tarkibiga kiruvchi asosiy faoliyat foydasini bir so‘mlik tovar
mahsulotidagi ulushi 17,6 tiyingacha ko‘tarildi va oxirgi uch yillik farq 2,4 tiyinga
yetdi. Bu albatta ijobiy xolat yuqorida aytib o‘tganimizdek moliyaviy xarajatlar
tarkibiga kiruvchi foiz shaklidagi xarajatlarni to‘lash bilan bog‘liq jarayonga
sarflangan mablag‘lar sof foydani bir so‘mlik sotilgan tovar mahsulotidagi ulushi
2011 yilga nisbatan 0,6 tiyinga oshib, 16,4 tiyin bo‘lishini ta'minladi.
3.
Korxona
faoliyatini
natijaviyligiga
baho
berishning
asosiy
ko‘rsatkichlaridan biri rentabellikdir.
Rentabellik – korxona foydalilik darajasini xarakterlaydi. Odatda uning bir
necha turlari xisob kitob qilinadi. Rentabellik ko‘rsatkichlari xaqida ga‘
boshlaganimizdan bilib turibsizki endi navbatdaki tahlilimiz be'vosita «Mash-Xim‖
ma'suliyati cheklangan jamiyatning rentabellik ko‘rsatkichlari tahliliga qaratiladi.
|
| |
