|
Mavzu: Alyuminiy va uning birikmalarini olinish va
|
| bet | 1/3 | | Sana | 20.12.2023 | | Hajmi | 26,42 Kb. | | #124878 |
Bog'liq Alyuminiy va uning birikmalarini olinish va xossalari
Mavzu:Alyuminiy va uning birikmalarini olinish va xossalari
Reja:
Alyuminiy va uning birikmalari
Olinishi va xossalari
Alyuminiy (Al, lat. Alyuminiy)-kimyoviy elementlar davriy jadvalining 13-guruh elementi (eskirgan tasnifga ko’ra — III guruhning asosiy kichik guruh elementi), uchinchi davr, atom raqami 13. Engil metallar guruhiga kiradi. Er qobig’idagi eng keng tarqalgan metall va uchinchi eng keng tarqalgan kimyoviy element (kislorod va kerimniydan keyin).
Alyuminiy
|
← Geliy | Xlor →
|
Oddiy moddaning ko’rinishi
Yumshoq, engil va egiluvchan kumush-oq rangli metall
|
Atom xossalari
|
Nomi, belgi, raqami ——————-→ Alyuminiy (Al), 13
|
Atom massasi ——————-→ 26.9815386 m.a.b. (g/mol);
|
Elektron konfiguratsiyasi ——————-→[Ne] 3s 2 3p 1
|
Atom radiusi ——————-→ 143 pm
|
Kimyoviy xossalari
|
Kovalent radius ——————-→ 121 ± 4pm
|
Van der Vals radiusi——————-→ 184pm
|
Ion radiusi ——————-→ 51 (+ 3e) pm
|
Elektrmanfiyligi ——————-→ 1.61 (poling shkalasi bo‘yicha)
|
Oksidlanish darajasi ——————-→ 0; +3
|
Ionlanish energiyasi ——————-→ 577,5 kJ/mol; (5,984 eV)
|
Alyuminiy kumush-oq rangli engil paramagnetik metall bo’lib, uni shakllantirish, quyish, ishlov berish oson. Alyuminiy yuqori issiqlik va elektr o’tkazuvchanligiga, korroziyaga chidamliligiga ega, chunki sirtda ta’sirlardan himoya qiluvchi kuchli oksid hisil qiladi.
Ishlatilishi
Alyuminiyni qayta ishlash mumkinligini ko’rsatuvchi kod belgisi
Strukturaviy material sifatida keng qo’llaniladi. Ushbu sifatdagi alyuminiyning asosiy afzalliklari – engil, yumshoq, korroziyaga chidamlilik( havoda alyuminiy darhol uning oksidlanishiga to’sqinlik qiluvchi kuchli Al2O3 plyonka bilan qoplanishi), yuqori issiqlik o’tkazuvchanligi, uning birikmalari zaxarli emasligi. Xususan, bu xususiyatlar alyuminiyni oshxona anjomlari, oziq-ovqat sanoati va qadoqlash uchun alyuminiy folga ishlab chiqarishda juda mashhur qildi. Birinchi uchta xususiyat alyuminiyni aviatsiya va aviatsiya-kosmik sanoatida asosiy xom ashyo sifatida ishlatishga keng yo’l ochdi.
Strukturaviy material sifatida alyuminiyning asosiy kamchiliklari kam qattiqligidir, shuning uchun uni mustahkamlash uchun odatda mis va magniyning oz miqdori bilan i (qotishma duraluminium deb ataladi).
Xususiyatlari kompleksi tufayli u issiqlik uskunalarida keng qo’llaniladi.
Alyuminiy va uning qotishmalari o’ta past haroratlarda mo’rt bo’lmaydi. Shu tufayli u kriyogen texnologiyada keng qo’llaniladi.
Vakuumni cho’ktirishning arzonligi va qulayligi bilan birgalikda yuqori aks ettirish, alyuminiyni kuzgu ishlab chiqarish uchun eng maqbul materialga aylantiradi.
Gaz hosil qiluvchi vosita sifatida qurilish materiallari ishlab chiqarish uchun.
Alyuminiy sulfid vodorod sulfid ishlab chiqarish uchun ishlatiladi.
Ko’pikli alyuminiyni ayniqsa kuchli va engil material sifatida ishlab chiqish bo’yicha tadqiqotlar olib borilmoqda.
|
| |
