• Bosim datchigi
  • Kuchaytirgich
  • Mavzu Avtomatik rostlash va boshqarish, avtomatik nazorat va signallash, avtomatik oʻlchash va himoyalash. Avtomatik boshqarish tizimi elementlari, datchiklar, relelar, kuchaytirgichlar va boshqa vazifalari va turlari




    Download 12,58 Kb.
    bet2/3
    Sana19.02.2024
    Hajmi12,58 Kb.
    #158793
    1   2   3
    Bog'liq
    Mavzu Avtomatik rostlash va boshqarish, avtomatik nazorat va sig-fayllar.org

    Termoqarshilikli datchiklar (termorezistor, qarshilik termometrlari) da
    haroratni o‘zgarishi o‘tkazgich va yarim o‘tkazgichlar qarshiliklarini o‘zgarishiga
    olib keladi. Ular texnikada 200 ºC dan 700 ºC gacha bo‘lgan haroratni o‘lchash
    uchun ishlatiladi. Bunday termometrlar metallar (asosan platina, mis) dan hamda
    yarim o‘tkazgichlardan (marganets, kobalt)dan ham tayyorlanadi. Ularni ishlashi
    metallar va yarimo‘tkazgichlar .arshiligini xaroratga boglikligiga asoslangan.
    Ma’lumki, harorat ko‘tarilganda metallar karshiligi oshadi, yarimo‘tkazgichlarda
    esa aksincha.
    Bosim datchigi – bu kirish mikdorini kompensatsiyalashga asoslanib
    suyu.lik va gazning bisimini elektrik, pnevmatik va boshqa turli signallarga
    aylantirib beruvchi o‘zgartgichdir. Bosim datchiklari suyuqlikli, prujinali va
    elektrik bo‘lishi mumkin.
    Avtomatik qurilmalarda ko‘pincha datchiklardan keladigan signallar quvvati
    rostlanuvchi miqdorlarni ko‘rsatilgan darajada ushlab turish uchun qo‘llaniladigan
    rostlovchi qurilmalarni boshqarish uchun etarli bo‘lmaydi. Bunday hollarda
    kuchsiz signallarni kuchaytirish uchun kuchaytirgichlardan foydalaniladi.
    Kuchaytirgich deb, kirish signalini ko‘rinishi va fizik tabiatini
    o‘zgartirmagan holda, kuchaytirish uchun qo‘llaniladigan qurilmaga aytiladi.
    Quvvat bo‘yicha signalni kuchaytirish tashqi manbaa energiyasi evaziga
    boshqariladi.
    Avtomatik qurilmada turli kuchaytirgichlar qo‘llaniladi: Magnitli, elektron,
    yarimo‘tkazgichli, elektr mashinali, gidravlik, pnevmatik va boshqalar.

    Rele – avtomatik tizimlarda bosh.arish, himoya, nazorat, signalizatsiya,
    rostlash va boshqa diskret operatsiyalarni bajarish uchun ko‘p qo‘llaniladigan
    qurilma.
    Relega kiruvchi signal uzuluksiz ravishda o‘zgarib ma’lum qiymatga ega
    bo‘lganda unda sakrashsimon xarakteristikali chiqish signali hosil bo‘ladi. Kirish


    signali qiymati kamayib ma’lum miqdorga etganda esa chiqish signali


    sakrashsimon xarakterda yo‘qoladi va rele oldingi holatga qaytadi (1-rasm).
    1-rasm. Rele tavsifi

    Relega ta’sir qiladigan fizik miqdor turiga karab u quyidagilarga bo‘linadi:


     elektrik – ular tok, kuchlanish, quvvat, qarshilik, tok chastotasi, faza siljishi
    ta’sirida ishlaydi.
     mexanik – bosim, vakuum, sath, chiziqli va burchak siljishlari, zo‘riqish,
    tezlik, tezlanish, suyuqlik va gazlar sarfi, oqim tezligi ta’sirida ishlaydi;
     issiqlik – harorat o‘zgarishi ta’sirida ishlaydi;
     optik – yoritilganlik va yoruqlik o.imini spektral tarkibi ta’sirida ishlaydi;
     akustik – tovush bosimi va tovush tulqinlari chastotasi ta’sirida ishlaydi;
     magnit – magnit maydoni kuchlanganligi, magnit induksiyasi va magnit
    oqimi ta’sirida ishlaydi.
    Rele quyidagi parametrlar bilan tavsiflanadi:
    1. Ishga tushish quvvati;
    2 Boshqarish quvvati;
    3. Qaytish quvvati;
    4. Releni ishga tushish vaqti;
    5. O‘lchash imkoniyatlari (releni juft kontaktlari soni bilan aniqlanadi);
    6. O‘lchamlari, massasi, ishonli ishlashi ham releni parametrlari hisoblanadi.
    Elektrik relelari elektromagnit, elektron, foto, elektron va vaqt relesi kabi turlarga
    bo‘linadi.

    Download 12,58 Kb.
    1   2   3




    Download 12,58 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Mavzu Avtomatik rostlash va boshqarish, avtomatik nazorat va signallash, avtomatik oʻlchash va himoyalash. Avtomatik boshqarish tizimi elementlari, datchiklar, relelar, kuchaytirgichlar va boshqa vazifalari va turlari

    Download 12,58 Kb.