|
Universiteti fakultet: Telekommunikatsiya texnologiyalari va kasb
|
| bet | 1/10 | | Sana | 06.06.2024 | | Hajmi | 496,99 Kb. | | #260751 |
Bog'liq elektromagnit
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI
Fakultet: Telekommunikatsiya texnologiyalari va kasb
ta'limi
Yo’nalishi: Telekommunikatsiya texnologiyalari
(“Telekommunikatsiyalar”,“Teleradioeshittirish”, “Mobil tizimlar”)
732-22 guruh studenti
Babajanova Inobat Ravshonbekovna
“Elektromagnit maydonlar va to'lqinlar”
fanidan tayorlagan
labarotiya ISHI
1-LABARATORIYA ISHI
Kuch maydonlari. Elektromagnit maydon materiyaning aloxida turi sifatida.
Reja:
Elektromagnit maydonning ta’rifi va asosiy xarakteristikalari.
Zaryadlarning xajmiy zichligi.
Tok zichligi.
Elektromagnit maydonning ta’rifi va asosiy xarakteristikalari.
Elektromagnit maydon deb shunday fazo soxasi tushuniladiki, bunda elektr va magnit kuchlari bir vaqtda namoyon bo‘ladi. U elektr maydoni kuchlanganligi , elektr induksiya , magnit maydoni kuchlanganligi , magnit induksiya kattaliklari bilan xarakterlanadi. Ushbu elektromagnit maydonni xarakterlovchi to‘rtta vektor mustaqil bo‘lmasdan, quyidagi munosabat bilan bog‘langan
(1.1a)
(1.1b)
Bu yerda dielektrik singdiruvchanlik, magnit singdiruvchanlik deb ataladi. Elektrodinamikada hozirgacha qo‘llanib kelayotgan absalyut gauss birliklar sistemasida elektr kattaliklar SGSE birligida, magnit kattaliklari esa SGSM birligida o‘lchanadi. Ushbu sistemada kattaliklarning o‘lchamligi bir xil, va o‘lchamsiz kattalik va u vakuum uchun birga teng. Shuning uchun ham vakuumda bilan vetorlar va vektorlar bilan vektorlar mos keladi. Elektromagnit maydon ikkita va vektorlar bilan harakatlanadi. Bu esa bir qancha matematik tenglama va formulalarni sodda ko‘ninishga olib keladi. Lekin bunda bir qancha elektr kattaliklarni shunday birliklarda ko‘rsatishga to‘g‘ri keladiki, ular esa amalda qo‘llanmaydi. Misol uchun, mexanik birliklar sentimatr, gramm, sekunda (SGS) o‘lchansa, zaryad birligi qilib SGSE zaryad yoki magnit birligi deb olishga to‘g‘ri keladi. SGSE zaryad birligi ham SGMS magnit birligini ham amalda o‘lchaydigan asbob yo‘q. Amalda bilamizki, misol uchun, tok kuchi amperda, kuchlanish voltda, zaryad miqdori kulonda, qarshilik Omda va hokazolarda o‘lchanadi. Shuning uchun shunday birliklar sistemasini tanlash kerakki, uni amalda qo‘llab bo‘linsin. Bunday sistema Xalqaro birliklar sistemasi (SI) bo‘la oladi. U 1961 yilda qabul qilingan. Bu Xalqaro sistema SIda elektr maydon kuchlanganligi va elektr maydon induksiyasi xar xil o‘lchamlikka ega, shuning uchun ularni bog‘lovchi kattalik ham o‘lchamlikka ega. Vakuum uchun u birga teng emas, o‘z navbatida bilan vektorlar mos kelmaydi. va kattaliklari haqida ham shunday fikrni aytamiz. Shunday qilib, Xalqaro birliklar sistemasini qo‘llab, biz elektromagnit maydonni muhitda ham vakuumda ham to‘rtta va vektorlar bilan xarakterlaymiz. SI sistemada va quyidagi o‘lchamlikka ega:
(1.2a)
(1.2b)
Bunda va vektorlarning o‘lchamlarini va induktivlik o‘lchamligi ekanligini hisobga olamiz.
SI birliklar sistemasida Amper doimiy tok kuchi sifatida aniqlanadi. Agar cheksiz uzun va ko‘ndalang kesim yuzasi juda kichik, orasidagi masofa 1 metr bo‘lgan ikkita bir – biriga parallel simdan 1 Amperdan tok o‘tkazilsa, har bir metr uzunlikda kuch paydo bo‘ladi va ular bir – biriga ta’sir qiladi.
Bir – biridan masofada va parallel joylashgan simlarning uzunligiga ta’sir etuvchi kuchni Amper qonuniga asosan quyidagi formuladan hisoblaymiz:
(1.3)
Amperning ta’rifidan ekanligini hisobga olsak, vakumning magnit singdiruvchanligi uchun quyidagi qiymatni hosil qilamiz:
(1.4)
Vakuumning dielektrik singdiruvchanligi ning qiymatini aniqlash uchun nazariy fizikadan ma’lum bo‘lgan munosabatdan foydalanamiz:
(1.5)
bu yerda s – yorug‘lik tezligi
(1.6)
Vakuumning dielektrik singdiruvchanligi va magnit singdiruvchanligi kattaliklarni bilgan holda muhitning dielektrik va magnit singdiruvchanliklarini quyidagi munosabatdan hisoblash mumkin
(1.7.a)
(1.7.b)
Bu yerda va o‘lchamsiz kattaliklar bo‘lib, ular mos holda, muhitning vakuumga nisbatan dielektrik va magnit singdiruvchanligi deb ataladi.
va vektorlar umuman olganda koordinata va vaqtning funksiyasi. Dielektrik va magnit singdiruvchanliklar vaqtga bog‘liq emas deb qaraladi, shuning uchun va kattaliklar faqat koordinatalar funksiyasi bo‘ladi.
|
| |
