Universiteti fakultet: Telekommunikatsiya texnologiyalari va kasb

1. 
   O'tkazgichda yopiq kontур mavjud bo'lishi lozim.
   
2. 
   Ushbu kontурda o'zgaruvchan magnit maydon bo'lishi kerak. Bu o'zgaruvchan magnit maydon o'tkazgichda elektr harakatlanuvchi kuchlanish (EYuK) induksiyalanishiga olib keladi.
   
3. 
   O'tkazgichdagi EYuK miqdori konturdagi magnit oqimining o'zgarish tezligiga proporsional bo'ladi.
   
4. 
   Agar o'tkazgichdagi EYuK miqdori noldan farqli bo'lsa, u holda o'tkazgichda tok oqadi. Tok yo'nalishi EYuK yo'nalishiga qarama-qarshi bo'ladi.
   

2. 
   Elektromagnit induksiya hodisasini tushuntirib bering.
   

1. 
   Elektromagnit induksiya - o'zgaruvchan magnit maydon ta'sirida elektr yurish kuchlanishining (EYuK) induksiyalanishi jarayonidir.
   
2. 
   Agar magnit oqimi o'zgarsa, u holda o'tkazgichda EYuK induksiyalanadi. Magnit oqimining o'zgarish tezligi qancha katta bo'lsa, EYuK ham shuncha katta bo'ladi.
   
3. 
   EYuK induksiyalanishi uchun quyidagi shartlar bajarilishi kerak:
   
   • 
     O'tkazgichda yopiq kontур mavjud bo'lishi kerak.
     
   • 
     Konturdagi magnit oqimi o'zgarishi kerak.
     
4. 
   Induksiyalangan EYuK yo'nalishi Lenz qonuniga asosan, magnit oqimining o'zgarish yo'nalishiga qarshi yo'naladi.
   
5. 
   Elektromagnit induksiya hodisasi transformatorlar, generatorlar, dvigatellar, elektromagnitlar kabi qurilmalarda keng qo'llaniladi.
   
6. 
   Elektromagnit induksiya hodisasi Faradeyning elektromagnit induksiya qonuni bilan ifodalanadi. Bu qonunga ko'ra, induksiyalangan EYuK magnit oqimining o'zgarish tezligiga to'g'ri proporsional bo'ladi.
   

3. 
   Maksvell tenglamalar tizimini to’ldirilishi deganda nimani tushunasiz?
   

1. 
   Gauss qonuni elektr maydon uchun
   
2. 
   Gauss qonuni magnit maydon uchun
   
3. 
   Faradey qonuni
   
4. 
   Ampyer qonuni
   

1. 
   Ampyer qonuniga "tok o'zgarish" tashlanadi. Bu Maksvell tomonidan kiritilgan yangi haddir.
   
2. 
   Ushbu yangi "tok o'zgarish" haddi elektromagnit to'lqinlarning paydo bo'lishini ta'minlaydi. Bu haqiqatda elektromagnit to'lqinlarning mavjudligini matematik jihatdan asoslaydi.
   
3. 
   Natijada Maksvell 4 ta tenglamaga yana 1 ta yangi tenglamani qo'shib, umumiy Maksvell tenglamalari tizimini 5 ta tenglamadan iborat holga keltiradi.
   
4. 
   Ushbu to'ldirilgan Maksvell tenglamalari elektromagnit maydonlarni to'liq va aniq tavsiflovchi asosiy matematik model hisoblanadi.
   

4.EMM uchun energiyaning saqlanish qonunini ayting.

1. 
   Elektromagnit maydon energiyasi ikkita asosiy tarkibiy qismdan iborat:
   
   • 
     Elektr maydon energiyasi
     
   • 
     Magnit maydon energiyasi
     
2. 
   Elektr maydon energiyasi quyidagicha ifodalanadi:
   W_e = ε_0 ∫ E^2 dV
   Bunda E - elektr maydon kuchlanganligining modul, ε_0 - bo'shliqning dielektrik o'tkazuvchanligini bildiradi.
   
3. 
   Magnit maydon energiyasi quyidagicha ifodalanadi:
   W_m = μ_0 ∫ H^2 dV
   Bunda H - magnit maydon kuchlanganligining modul, μ_0 - bo'shliqning magnit o'tkazuvchanligini bildiradi.
   
4. 
   Elektromagnit maydon energiyasi umumiy ko'rinishi:
   W_{EM} = W_e + W_m = ∫ (ε_0 E^2 + μ_0 H^2) dV
   
5. 
   Elektromagnit maydon energiyasi saqlanish qonuniga asosan, bu energiya qisman nurlanish, qisman esa olib chiqib ketilishi yoki yutilishi mumkin.
   
6. 
   Elektromagnit maydon energiyasining o'zgarishi Puasson tenglamalari yordamida ifodalanishi mumkin.
   

5. Chegaraviy shartlar deganda nimani tushunasiz?

1. 
   Elektr maydon kuchlanganligining chegaraviy qiymatlari:
   
   • 
     O'tkazgichlar sirtida E_n = σ/ε_0 (σ - sirt zaryadlari zichligini bildiradi)
     
   • 
     Dielektriklar orasidagi chegarada E_n1 = E_n2, E_t1 = E_t2 (indekslar 1 va 2 mos ravishda har ikki dielektrik muhitni bildiradi)
     
2. 
   Magnit maydon kuchlanganligining chegaraviy qiymatlari:
   
   • 
     O'tkazgichlar sirtida H_t = j/n (j - sirt oqimi zichligini, n - normal birim vektor yo'nalishini bildiradi)
     
   • 
     Dielektriklar orasidagi chegarada H_t1 = H_t2, B_n1 = B_n2 (B - magnit induktsiясини bildiradi)
     
3. 
   Elektromagnit to'lqinlar tarqalishida chegaraviy shartlar muhim ahamiyatga ega. Masalan, to'lqinlar uchun to'liq ichki qaytish shartlari.