|
Yakuniy qoplama yo’lning chidamliligi va ishonchliligining kalitidir
|
| bet | 6/9 | | Sana | 18.01.2024 | | Hajmi | 30,73 Kb. | | #139992 |
Bog'liq Chiqindilar va ikkilamchi mahsulotlar asosida yo\'l qurilish materiallarini olish Yakuniy qoplama yo’lning chidamliligi va ishonchliligining kalitidir
Yo’lning yuqori qatlami eng katta aşınma va yirtiqqa duchor bo’ladi, chunki u o’tayotgan avtomobillarning katta massasidan kunlik bosimga duchor bo’ladi. Shu sababli, yo’lning ishonchliligi va mustahkamligi to’g’ridan-to’g’ri qurilish ishlari qanchalik professional tarzda amalga oshirilganligi va qanday materiallardan foydalanilganiga bog’liq. Yo’l qoplamalarining quyidagi keng tarqalgan turlari mavjud:
Asfalt-beton - Qurilishda yotqizishning bu turi “yo’l keki” deb ham ataladi (bu tufayli qatlamlash). Shag’al, qum, tosh uni va erigan asfaltning qatlamli taqsimlanishi sirtning og’ir transport yuklariga bardosh berishiga imkon beradi. Qatlamlar soni ko’plab omillarga bog’liq (masalan, tirbandlik darajasi). Aralashmaga ezilgan tosh kabi material qo’shilishi qoplamaning yuqori aşınma qarshilik va suvga chidamliligini beradi. Ezilgan toshning qo’pol tuzilishi tufayli yo’l va shinalar o’rtasida kerakli ishqalanish ta’minlanadi, bu esa avtomobilni tortib olishning oldini oladi; Quyma asphalt - Bu asfalt-beton qoplamasi bilan bir xil materiallardan yuqori harorat rejimi ta’sirida tayyorlanadigan yopishqoq aralash. Qurilish maydonchasiga uning haroratini ushlab turishga qodir bo’lgan maxsus idishlarda etkazib beriladi, chunki bu kelajakdagi yo’lning joyiga quyilgan issiq aralash. Bunday asfalt og’ir transport yuklariga bardosh bera oladi. Va shuningdek, yuqori aşınma qarshilikka ega, shinalar ta’siridan korroziyaga qarshi turadi, qishda sirpanishning oldini oladi.
Avtomobil yo’llarini qurishda yo’l qurilish materiallarining o’rni va
axamiyati -Bundan necha yuz yillar avval xalqlarni bir – biri bilan bog‘lagan karvon yo‘llari
bugun magistral yo‘llarga aylandi. Shunday yo‘llardan biri Buyuk Ipak yo‘lidir. Mag‘ribu, mashriqni bog‘lagan, xalqlar tarixi va taraqqiyotining eng kuchli xalqalaridan biri bo‘lgan Buyuk Ipak yo‘li dunyoga mashhur Buxoro , Samarqand, Qo‘qon va O‘sh shaharlari orqali Qashqardan o‘tib, yo‘nalishini davom ettirgan.Bu yo‘nalish Yevropa qit’asini Osiyoning okean sarhadlari bilan bog‘laydigan va xalqaro miq’yosda oltin kamar vazifasini bajaruvchi muhim artyeriya hisoblanadi. Hozirda esa “Transkontinental yo‘nalishi” deb nom olgan. Prezidentimizning tashabbusi bilan “ Buyuk Ipak yo‘li” ni tiklash to‘g‘risidagi qonunni qabul qilinishidan,transport yo‘lagi bo‘yicha xalqaro anjumanlarda qatnashib, shartnomalar, bitimlar tuzilishi, ayniqsa “Yevropa Kavkaz- Osiyo” transport yo‘lagi (TRASEKA)ni rivojlantirish bo‘yicha olib borilayotgan ishlardan maqsad portlarga , dengizlarga, jahon bozoriga chiqish va O‘zbekistonning rivojiga rivoj qo‘shishdir. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I. Karimovni avtomobil yo‘llarini
rivojlanishiga katta ahamiyat byerishlari, ayniqsa “Avtomobil yo‘llari to‘g‘risidagi”
qonun 2 oktyabr 2007 №PQ-117 da qayta ko‘rib chiqishi, ushbu qonunning maqsadi avtomobil yo‘llarini loyihalash, qurish, rekonstruksiya qilish va ulardan foydalanish bo‘yicha 30ta modda keltirilib, unda idoralar va korxonalarga qarashli avtomobil yo‘llari birgalikda xo‘jalik avtomobil yo‘llari deb, hamda shahar va boshqa aholi punktlari tasnifi qo‘shilgan. O’tgan davrda 1990 yilga nisbatan semetbeton koplamali yo‘llar uzunligi 21 kilometrga, asfaltbeton qoplamali yo‘llar 1852 kilometrga, ko’ra qoplamali yo‘llar 542 kilometrga, tosh shag’al qoplamali yo‘llar 421 kilometrga o’sib, umumfoydalanuvdagi avtomobil yo‘llardan tuproq yo‘llar uzunligi 746 kilometrga kamaydi. 2755 km uzunlikdagi O‘zbek Milliy avtomagistrali tarkibidagi 238 km avtomobil yo‘li ikki tasmalidan to‘rt tasmali yo‘lga o‘tkazildi, pirovard natijada avtomobil yo‘llarining transport oqimiga xizmat ko‘rsatish darajasi 1991 yilgi xolatga nisbatan mutlaqo o‘sdi. Ayniqsa Xalqaro transport yo‘lagiga kiradigan avtomobil yo‘llarini qurish, qayta qurish va ta’mirlashda yangi miqdor va sifat o‘zgarishlariga yerishildi. Bemalol aytish mumkinki, avtomobil yo‘llarining transport foydalanish ko‘rsatkichlari va yo‘llarning texnik xolatining yaxshilanganligi va isloxatlar samarasi natijasida bugungi kunda (magistral avtomobil yo‘llarimizda transport vositalarining miqdori ikki marta oshganligiga qaramasdan) faqat yaqin 2000 yilga nisbatan xam qatnov tezligining oshganligi hisobiga yuk va yo‘lovchilarning yo‘lga sarflanayotgan vaqti qariyb 25 foizga qisqardi.
|
| |
