|
Mavzu: davlat byudjetining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati va funksiyalari
|
| bet | 2/9 | | Sana | 04.06.2024 | | Hajmi | 0,52 Mb. | | #259968 |
Bog'liq DAVLAT BYUDJETINING IJTIMOIY-IQTISODIY MOHIYATI VA FUNKSIYALARI...Kurs ishining maqsadi: Davlat byudjeti ijtimoiy-iqtisodiy holatini tahlil va tadqiq etish asosida uni yanada takomillashtirish bo’yicha taklif va tavsiyalarni o’ylab chiqishdan iborat bo’ladi.
Kurs ishining vazifalari:
Davlat byudjetining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati va ahamiyati;
Davlat byudjetining funksiyalari;
Davlat byudjetining mamlakat moliya tizimining boshqa bo’g’inlari bilan o’zaro munosabatlari tahlili;
Byudjet munosabatlari, ularning ko’pqirraliligini o’rganish.
Kurs ishining tarkibiy tuzilishi: Kirish, 2 ta bob, 4 ta paragraf, xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat.
I BOB. DAVLAT BYUDJETINING NAZARIY ASOSLARI
Davlat byudjetining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati va ahamiyati.
Budjet tuzilishimamlakatning davlat budjeti va budjet tizimini, uning bo’g’inlari o’rtasidagi budjetla’raro munosabatlarni tashkil qilish shakllarini, budjet tasnifini, budjet tizimiga kiradigan barcha darajadagi budjetlar faoliyatining huquqiy asoslarini, budjet mablag’larini shakllantirish va sarflashdagi tartib-qoidalar va boshqalarni belgilab beradi.
O’zbekiston Respublikasi Budjet kodeksining 8-moddasidaqayd etilgan “Budjet tizimining yagonaligi” (Budjet hujjatlari va budjet hisobotlarining shakllari, budjet tasnifi yagona bo’lishi hamda budjet tizimi budjetlarining daromadlari va xarajatlarini shakllantirish hamda ijro etish, budjet hisobini yuritish va budjet hisobotini tuzishning yagona tartibini nazarda tutishi lozim) tamoyiliga muvofiq, barcha darajadagi budjetlarni shakllantirish va ijro etishda yagona budjet tasnifi qo’llaniladi. Barcha darajadagi budjetlarning daromadlari va xarajatlari tasniflash ob’ektlariga tegishli raqam(kod)lar berish bilan guruhlanadi hamda tasnif ko’rsatkichlari doirasida shakllantiriladi va ijro etiladi.
O’zbekiston Respublikasi Budjet kodeksining 18-moddasidabudjet tasnifi tushunchasiga quyidagicha ta’rif berilgan:
Budjet tasnifi –budjet tizimi budjetlarining daromadlari va xarajatlari, shuningdek Davlat budjeti taqchilligini qoplash manbalarini guruhlashdan iborat bo’lib, budjet tizimi budjetlarini shakllantirish, tuzish va ijro etishni tizimlashtirish uchun foydalaniladi.
Budjet tasnifi xalqaro tasnif tizimlariga muvofiq ishlab chiqiladi va O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlanadi.
1999 yilga qadar mamlakatimiz budjet amaliyotida asosan sobiq Ittifoqda qo’llanilgan tasnifdan foydalanib kelindi. Mazkur tasnif budjet daromadlari va xarajatlarining bo’limlar, boblar va moddalarga bo’linib, umumlashgan funktsional va iqtisodiy tasnif belgilariga ega edi. Bu tasnifning batafsil bayoni xalqaro standartlarga muvofiq hisobotlar taqdim etish yoki milliy hisoblar tizimiga mos kelishi jihatidan talabga javob bermas edi. Yangi tasnifni amalga kiritish bilan bu kamchilikka barham berildi va yangi tasnif 2000 yil budjetini ishlab chiqish va ijro etishda ilk bor qo’llanildi. Yangi tasnif budjet daromadlari va xarajatlari ijrosini tahlil qilish imkoniyatlarini kengaytirdi.
Budjet tasnifi:
davlat budjetini tuzish, ko’rib chiqish, qabul qilish hamda ijro etish
maqsadida budjet ma’lumotlarini bir tizimga solish uchun foydalaniladi;
mamlakat budjet ma’lumotlarini xalqaro tasnif tizimlarining aynan shunday ma’lumotlari bilan qiyoslash imkonini beradi.
Soliq bazalarining kengayishi, soliq tizimiga o’zgartirishlar kiritilishi, yangi soliq turlarining joriy etilishi yoki amaldagi soliqlarning bekor qilinishi, shuningdek, davlat oldidagi vazifalarning o’zgarishi bilan budjet xarajatlari tarkibining o’zgarishi amaldagi budjet tasnifiga tegishli o’zgartishlar kiritilishini taqozo etadi. Shu sababli budjet amaliyoti taraqqiyotining ma’lum bosqichlariga kelib, mavjud budjet tasnifnomasiga o’zgartishlar kiritib turiladi. Budjet tasnifi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi. Budjet ko’rsatkichlarining milliy tasniflash
Bir qator ilmiy adabiyotlarda davlat byudjetining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyatini yoritishda uning:
- iqtisodiy kategoriya sifatida;
- moddiy tushuncha sifatida;
- huquqiykategoriyasifatidamavjudekanligivaamalqilishinazardatutilgan
|
| |
