|
Tuproq
Bu yerda asosiy vazifa tuproqni o'rganish bo'ladi
|
| bet | 3/5 | | Sana | 05.02.2024 | | Hajmi | 58,27 Kb. | | #151622 |
Bog'liq 18 Mavzu Ekologik monitonng olib boradigan joylarni tanlashTuproq
Bu yerda asosiy vazifa tuproqni o'rganish bo'ladi.
l. Boshlang'ich ishni tuproq xosil qiluvchi avvalo, tuproq xosil qiluvchi omillarni o'rganishdan boshlash kerak bo'ladi. Asosiy omillar quyidagilar hisoblanadi:
- litogen asosi (geologik tuzilishi) mexanik tarkibi va geokimyoviy xususiyatlarining shakllanishi hamda bog'liqligi:
- tuproqning organik qismini tashkil qiluvchi o'simliklar:
- tuproqning issiqlik va suv rejimini belgilovchi gidrotermik sharoitlar (iqlim-obhavo).
2. Yuqorida qayd qilingan omillarning ta'siri ostida rivojlanish jarayonida tuproq jinsining vertikal qismi shakllanadi. Bunga quyidagi lar kiradi:
- Ao-o'simliklarning chirimagan qoldiqlari (chimlar, xvoylar, moxlar va boshqalar).
- Ał- gumusning tuplanish gorizonti:
- agrotsenozda Ao + Al xosil bo'ladi Ali yoki (xaydalma qatlam).
- A2 - kolloidlarning yuvi lish gorizonti:
- V- Minerallarning yuvilish gorizonti, ba'zan ołganik kolloidlałning yuvilish qatlami:
- S- tuproq xosil qiluvchi jinslar, yoki tog' jinslari (litogen asoslał•). tuproq xosil bo'lishida kitn}oviv jarayonlar ta’sirida o'zgaragan. Bundan tashqari ko'p hollarda o'tish gorizontlari A Al V; V; V S lar ajralib ko'rinadi.
- 3—ushbu hududda mavjud bo'lgan tuproq tipi. kenja tipi va turi gorizontlariga asosan ish Olib boriladi;
- bo'z tuproq[ar: gorizontlar Ao+ A:+V+S;
- o'tloq bo' z tuproqlar: gorizontlar Ao+Al+V+S;
- taqir tuproqlar: gorizontlar Ao+Al+V+S
Maktab va oliy ta' [im muassasa[ari joylashgan hududlarda asosan yuqoridagi tipdagi tuproqlar uchraydi.
2.4. Joyning monitoringini Olib borish rejasi (kartasi)
Monitoring Olib boriladigan joy hududining kartografiyasini Olish uchun avvalo, ko s z bilan chamalab rasmga olish shalt, shundagina dalaning rejasi olinib joyning topogratik rejasini tuzish mumkin bo' ladi. Masshtab 1 :5000-25 000 misolida taxminan belgilanishi mumkin. Agarda kuzatuv olib jorilayotgan joyning topografik kartasi mavjud bo'lsa yanada yaxshi bo'ladi.
Agarda maklab qishloq joyda bo’lsa barcha aholi yashaydigan punktlarni suv oqib keladigan joylarni, ko’l suv omborlar, daryo va ariqlar katta yullar kichik so'qmoqlar, mollar o'tlaydigan yaylovlar, tog'lar, ekin maydonlari xatto kesishadigan yo' llarni ham kartaga tushirish kerak.
Ekologik monitoringni olib borishning asosiy vazifasi hududda har yili kuzatish olib borish kerak. Bu ishni mutloq to'xtatib bo'lmaydi. Olingan birnecha yillik ma'lumotlar xulosasidan keyingina ushbu hududdagi ekologik jarayonning buzulganligi yoki ahvolning yaxshi ekanligi haqida fikr yuritish mumkin bo'ladi. Ekotizimning buzilganligini ikki guruh bilan belgilash lozim:
ahvolning yomonlashgani belgilari (statistik belgilar);
hududda o'zgarishlar younon tomonga o'zgarganligi (dinamik belgilar).
Antrapogen omillar natijasida kuzatish olib borilayotgan hududga katta ta'sir kursatadi. aholi yashaydigan joyda landshaft o'zgaradi, bunga sababsanoat korxonalarining ko'pligi, foydali qazilmalarni kavlab oladigan konlar. avtomobil va temir yo'llarning mavjudligi. neft hamda gaz quvurla1T1ing tonilishi ahvolning yomonlashganini bildiradi. Hududda ahvolning yomonlashuvini bir qator belgilaming yigindisidan ko•rish mumkin: botanik, tuproq. iqlimdagi o;zgarishlar. Yuqoridagi o'zgarishlar doimo bir-biri bilan bog'liq bo'lib, birbiriga qarab o'zgaradi, ularning o'zgarish xulosasi bitta bo'ladi. Olingan natijalar ahvolning yomonligini tasdiqlasa shunda maktab yoki oliy ta•lim muassasi joylashgan hudud ekologik yomonlashgan deb hisoblanadi.
|
| |
