|
Mavzu: Elektronning effektiv massasi. Reja
|
| bet | 2/4 | | Sana | 31.05.2024 | | Hajmi | 1,16 Mb. | | #258281 |
Bog'liq 3-Mavzu Elektron (3) Effektiv massa tushunchasini kiritish bilan biz kristallardagi davriy maydonda elektronni o’rtacha tezlik bilan harakat qiladi deb ko’rishimiz mumikin. Yani kristallarda elektronningenergiyasi kvaziimpulsi bilan (bu yerda electron impulsi klassik mexanikada ko’riladigan elektron impulsidan farq qiladi, shuning uchun uni impulsga o’xshash- kvaziimpuls deb yuritamiz ) quyidagicha bog’langan deb qarasak bo’ladi:
= Demak, m ni m* bilan aralshtirmasak,elektronning davriy maydondagi harakatini hisobga olgan bo’lar ekanmiz. Lekin effektiv massa tushunchasi elektronlar uchun energetik zonaning yuqori qismida, teshiklar uchun esa zonaning pastki qismidagina ishlatish mumkin emas. Demak, m ni m* bilan aralshtirmasak,elektronning davriy maydondagi harakatini hisobga olgan bo’lar ekanmiz. Lekin effektiv massa tushunchasi elektronlar uchun energetik zonaning yuqori qismida, teshiklar uchun esa zonaning pastki qismidagina ishlatish mumkin emas. 3.2. Rasm. Vodorodsimon atomlar uchun s- va p-holatlarda joylashgan elektronlarning to‘lqin funksiyalari. To‘lqin funksiyalar bir-birini qoplagan paytda ulardan biri musbat, boshqasi esa manfiy (20,v). Manfiy effektiv massali elektronning harakatini – musbat zaryadli kovakning (dirka) harakati bilan o‘xshatish mumkin, bunda uning zaryadi absolyut qiymati elektronnikiga teng. Elektromagnit maydon ta’sirida bunday kovakning harakat traektoriyasi xuddi shunday elektronniki kabi bo‘ladi. To‘lqin funksiyalar bir-birini qoplagan paytda ulardan biri musbat, boshqasi esa manfiy (20,v). Manfiy effektiv massali elektronning harakatini – musbat zaryadli kovakning (dirka) harakati bilan o‘xshatish mumkin, bunda uning zaryadi absolyut qiymati elektronnikiga teng. Elektromagnit maydon ta’sirida bunday kovakning harakat traektoriyasi xuddi shunday elektronniki kabi bo‘ladi. Shuningdek, elektronning musbat massasi uchun Xoll effekti bir ishoraga (normal Xoll effekti), manfiy effektiv massa uchun esa – boshqacha ishoraga (anomal Xoll effekti) o’zgaradi. Bunda manfiy zaryadlar plastinkaning teskari qirrasida to‘planishadi.
|
| |
