|
Inklyuziv kompetensiya tamoyillari
|
| bet | 3/10 | | Sana | 23.06.2024 | | Hajmi | 3,82 Mb. | | #265255 |
Bog'liq VffRoaol3QPcAjKPWQiL6w2aRUKqZcECITLO2w2XInklyuziv kompetensiya tamoyillari
Kompetensiya - shaxsning tegishli vakolatga ega bo'lishi, shu jumladan uning faoliyat predmetiga shaxsiy munosabati.
Kasbiy kompetensiya - kasbiy muammolarni hal qilishda amaliy tajriba, ko'nikma va bilimlar asosida muvaffaqiyatli harakat qilish qobiliyati.
Shaxsning umumiy kompetensiyasi- asosiy faoliyat mazmuni va funksional kompetentsiyalarini o'z ichiga oladi.
O'qituvchining kasbiy kompetensiyasi ma'lum bir kasbiy sohadagi mutaxassisning asosiy kasbiy kompetentsiyalarini o'z ichiga oladi, masalan, o'qituvchi, tarbiyachi, defektolog.
Muayyan pedagogik harakatni amalga oshirishni, aniq pedagogik vazifani hal qilishni ta'minlash- o'qituvchining shaxsiy kasbiy kompetensiyasidir.
O'qituvchilarning inklyuziv kompetensiyasi maxsus kasbiy kompetensiyalar darajasini bildiradi. Bu o'qituvchilarning inklyuziv ta'lim jarayonida o'quvchilarning turli xil ta'lim ehtiyojlarini hisobga olgan holda uning rivojlanishi va o'z-o'zini rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratish, kasbiy funksiyalarini bajarish qobiliyatini belgilaydigan va nogiron bolani ta'lim tashkiloti muhitiga kiritishni ta'minlaydigan integral shaxsiy ta'limdir.
Motivatsion kompetensiya chuqur shaxsiy qiziqish, nogiron bolalarni normal rivojlanayotgan tengdoshlari muhitiga kiritish kontekstida pedagogik faoliyatni amalga oshirishga ijobiy e'tibor berish, motivlar to'plami (ijtimoiy, kognitiv, kasbiy, shaxsiy rivojlanish) bilan tavsiflanadi va o'z-o'zini anglash, o'z pozitsiyasiga ega bo’lish kabi jihatlarni nazarda tutadi.
Motivatsion kompetensiya - bu inklyuziv ta'limning maqsad va vazifalariga mos keladigan qadriyatlar, ehtiyojlar, motivlar to'plamiga asoslanib, o'zini muayyan kasbiy harakatlarni bajarishga undash qobiliyatidir.
Ushbu kompetensiya uchun eng muhimi o'qituvchi shaxsining yo'nalishidir
Bu, birinchidan, shaxsning umumiy gumanistik yo'nalishi, ikkinchidan, turli xil ta'lim ehtiyojlari bo'lgan bolalarni inklyuziv ta'lim sharoitida kasbiy faoliyatni amalga oshirishga ijobiy yo'naltirilganlik, bolalarning muvaffaqiyatli ijtimoiylashuvi uchun inklyuziv ta'limning ahamiyatini tushunish, imkoniyati cheklangan bolalar, uning insonparvarlik salohiyatini chuqur anglash kabi masalalardir.
Imkoniyati cheklangan bolalar bilan ishlashga tayyorlanayotgan o'qituvchi uchun yetarlicha yuqori darajadagi empatiyaga ega bo'lish muhimdir. Chunki empatiya darajasi qanchalik yuqori bo'lsa, yordam berishga tayyorlik, g'amxo'rlik namoyon bo'ladi. Shunday qilib, mubolag'asiz aytish mumkinki, empatiya imkoniyati cheklangan bolalar bilan ishlaydigan o'qituvchining muhim kasbiy sifatidir.Empatik qobiliyatlari rivojlangan o'qituvchi bolani yaxshiroq tushunadi, unga hamdard bo'ladi, vaziyatga bolalarning ko'zi bilan qarashni biladi.
Empatiya qabul qilish bilan chambarchas bog'liq bo'lib, bu boshqalar tomonidan nogiron bolaga ehtiyotkorlik bilan iliq hissiy munosabatni anglatadi.
Tolerantlik ham muhim ahamiyatga ega, u bag'rikenglik, stressga qarshilik, hatti-harakatlarning og'ishlari, tajovuzkor hatti-harakatlar, qoidalar va chegaralarni buzishni o'z ichiga oladi. Imkoniyati cheklangan bolalar bilan ishlaydigan o'qituvchi ko'pincha o'quvchilarning g'ayrioddiy ko'rinishiga, ularning noto'g'ri hatti-harakati, loyqa nutqi, ba'zan esa uning yo'qligi, o'ziga xos tovushlar, odob-axloq qoidalariga nisbatan xotirjam, xayrixoh munosabatda bo'lishi kerak.
Bunday o‘qituvchi uchun bag‘rikenglikning yuqori bo‘lishi uning faoliyati samaradorligini ham ta’minlovchi omillardan biridir.
Alohida ehtiyojli bolalarga nisbatan pedagogik optimizm ham muhim ahamiyatga ega, u bunday bolaning rivojlanishiga ishonchni, uning qobiliyatlari va salohiyatiga ishonishni anglatadi. Biroq, bolaga haddan tashqari talablar qo'yishdan ehtiyot bo'lish kerak, undan u haqiqatan ham qodir bo'lganidan yuqori natijalarni kutish kerak.
Imkoniyati cheklangan bolalar bilan ishlaydigan o'qituvchi yetarlicha yuqori darajadagi o'zini o'zi boshqarishga ega bo'lishi, stressli vaziyatlarda o'zini tuta bilishi, o'zgaruvchan sharoitlarga ishonchli va aniq javob berishi va qaror qabul qilishi, mas'uliyatni o'z zimmasiga olishi kerak. O'qituvchi o'zining arsenalida salbiy his-tuyg'ularga dosh berishga imkon beradigan ko'nikmalarga ega bo'lishi kerak, bo'shashish qobiliyati, o'zini tuta bilish, qiyin, favqulodda vaziyatlarda moslashish qobiliyatiga ega bo’lishi kerak.
O'qituvchining o'zini o'zi boshqarishi, his-tuyg'ularini nazorat qilishi, uning nazorati ostidagi bolalar va o'qituvchilarning shaxsiy nazoratidagi ziddiyatli holatlarni nazorat qilish, ya’ni nogiron kishi asabiylashishi mumkin bo’lgan holatlarni oldini olish zarur.Bu o'qituvchining o'zini o'zi boshqarishi jarayonida muhim o'rin tutadi. Va, albatta, nogiron bolalar bilan pedagogik faoliyatni amalga oshiruvchi o'qituvchiga qo'yiladigan juda muhim talabni unutmasligimiz kerak, bu ularga muloyimlik, nazokat va xushmuomalalik bilan munosabat o’rnatishdan iborat, shu jumladan bolalarning shaxsiyati to'g'risidagi ma'lumotlarni bola va o'quvchilarning oilalariga nisbatan maxfiyligini saqlash qobiliyati ham bo’lishi kerak..
|
| |
