|
Jahon iqtisodiyoti globallashuvining bosqichlari
|
| bet | 3/3 | | Sana | 07.03.2024 | | Hajmi | 21.57 Kb. | | #168322 |
Bog'liq Mavzu Jahon iqtisodiyoti globallashuvi Reja Jahon iqtisodiyoti-fayllar.org Стратегик Менежмент дарслик 2020 1, 2525, гидравлика ГТНСФ 4 семестр бахолаш мезони, 222, Turabboyev X. Tashqi taqriz, ARIZA (Tayyor) 2023-24, 1-SINFGA DAFTAR USTIJahon iqtisodiyoti globallashuvining bosqichlari
Bosqichlar
|
Bosqichlarning xususiyatlari
|
I-bosqich. 1870-1920 yillar
|
Xom-ashyo manbalarining egallanishi.
Tabiiy resurslarning kapital va toridan-tori investitsiyalarni eksport qiluvchi mamlakatlar nazorati ostidagi hududlarda ishlatilishi.
|
II-bosqich.
1920-1970 yillar
|
Yangi bozorlarning vujudga kelishi va egallanishi.
Xorijiy investitsiyalarni tayyor mahsulotlar eksportiga yoshimcha texnologik, tashkiliy yoki bozor imkoniyatlariga ega borsatish mumkin:
Ishlab chiqarish, fan-texnika va texnologik omillar:
ishlab chiqarish ko yuqori, ilmiy sigtish;
mahsulotlar, xizmatlar, kapital va ishchi kuchlari harakatidagi tominlovchi transport va aloqaning sifatli tizimi yaratiladi;
ilmiy va intelektual bilimlarni almashishning samarali tizimi vujudga keladi.
Tashkiliy omillar;
ishlab chiqarish-xop millatli yoki jahon darajasiga chiqishi;
koynovchi xususiy yoki davlat tashkiloti sifatida oplanishi va markazlashuvining kuchayishi, hosila moliyaviy instrumentlar bilan boglumotlarni almashinish tizimining tubdan olumotlarni taqdim etish, qabul qilish va qayta ishlashning mutlaqo yangi tizimlarining yuzaga kelishi va rivojlanishi nou-xau va professional xizmatlarni osiri natijasida globallashuv jarayoni kuchaygan holda jahon iqtisodiyotining barcha soha va boinlarini egallab boradi.
Globallashuvning milliy iqtisodiyot barqarorligiga tashimcha afzalliklar beradi. Xalqaro mehnat taqsimoti doirasida globallashuv jarayonining kengayishi iqtisodiy past rivojlangan mavqeini salbiy olib, ularni globallashuv jarayonini subektlariga aylantirishi mumkin. Demak, globallashuv jarayonining alohida mamlakatlar iqtisodiyotiga ijobiy tarniga bogrsatkichlar yordamida ifodalash mumkin:
xalqaro tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarish hajmi hamda uning oatlari;
toridan-tori xorijiy investitsiyalar hajmi va dinamikasi;
kapitalning xalqaro markazlashuvi hajmi va dinamikasi;
yirik, murakkab xalqaro investitsiya loyihalari (loyihaviy moliyalashtirish) hajmi va dinamikasini mazkur loyihalarning umumiy koliq xalqaro operatsiyalar miqyosi;
bank va boshqa kredit muassasalarining xalqaro operatsiyalar hajmi va dinamikasini ularning umumiy faoliyati hajmi va dinamikasi hajmiga nisbati;
xalkaro fond bozorlari hajmi va dinamikasi;
valyuta bozorlari hajmi va dinamikasi.
Makroiqtisodiy darajadagi globallashuv davlatlar va integratsion birlashmalarning iqtisodiy faolligini oshirib, savdo va investitsiya munosabatlaridagi tojalik yuritish uchun iqtisodiy, huquqiy, axborot va siyosiy miqyosdagi ojalik yuritishning bozor tizimini maqsadli shakllantirishga qaratilgan davlatlararo muvofiqlashtirilgan chora-tadbirlarni qamrab oladi.
Mikroiqtisodiy darajadagi globallashuv kompaniyalar faoliyatining ichki bozordan tashqarida kengayishi natijasida yuzaga keladi. Koekti bosishini ragsishga olib kelishi mumkin.
globallashuvning ijobiy jihatlaridan yana biri or ilmiy-texnik, texnologik yangiliklarini amaliyotga tatbiq etish natijasida iqtisodiy barqarorlikka erishilishi;
globallashuv jarayonida xalqaro raqobat kuchayib milliy bozordagi ichki raqobatchilarga tashqi bozordagi kuchli raqiblar ham qoor ilmiy-texnik, texnologik va nisbatan kam xarajat talab qiladigan yangiliklarni amaliyotga tadbiq etish imkoniyatini beradi Bunda jahon miqyosidagi innovatsiyalarni amaliyotga uzluksiz tatbiq etilishiga imkon yaratiladi.
Globallashuv jarayonining salbiy oqibatlarini yuzaga keltiruvchi muammolar sifatida quyidagilarni qayd etish mumkin:
globallashuv afzalliklarining milliy iqtisodiyotlar alohida tarmoqlari otishi;
jahon miqyosida milliy iqtisodiyotlarning oliqligi tufayli global beqarorlikning yoki mintaqaviy darajada moliyaviy sohadagi beqarorlikning yuzaga kelishi. Milliy iqtisodiyotlarda yuzaga keluvchi iqtisodiy turgjalik majmualarining global bozor sharoitlarida samarali faoliyat yurita olmaydigan eksportga yoglinishi bilan bogsir koanaviy dastaklarini omolda salbiy tashqi omillarning ommaviy tarqalishiga olib keladi. TMKlarning global jahon bozorlariga chiqishi va globallashuv jarayonidan foyda olishga intilishi borasidagi kuchli raqobat ularning atrof-muhitni ifloslantiruvchi ishlab chiqarish yoki sogullanishlariga olib keladi.
Globallashuv jarayoni mamlakatlar uchun yuqorida qayd etilganlardan tashqari yana kosishdan qolib ketishning kuchayishi);
aholining asosiy qismida qashshoqlashuvning ortishi;
moliyaviy barqarorlik darajasi past bortasidagi bogsqinlik qilinishi;
kelajakdagi taraqqiyotga tosishi va boshqalar.
http://fayllar.org |
|
| |
