|
Mavzu: Jahonda raqamli platformalarning rivojlanish tendensiyalari va turlari
|
| bet | 2/2 | | Sana | 05.01.2024 | | Hajmi | 10,24 Kb. | | #130456 |
Bog'liq Mavzu Jahonda raqamli platformalarning rivojlanish tendensiyala-fayllar.orgRaqamli iqtisodiyot 2010 yilda uch trillion dollarga teng deb taxmin qilingan. Bu S&P 500 ning taxminan 30% ni tashkil etadi, bu AQShning yillik savdo defitsitidan olti baravar ko'p yoki Buyuk Britaniyaning YaIMga nisbatan ko'proq.
Raqamli iqtisodiyotning o'sishi butun iqtisodiyotga keng ta'sir ko'rsatishi keng tarqalgan. An'anaviy sektorlarga ta'sir hajmini turkumlash bo'yicha turli xil urinishlar qilingan.
Boston konsalting guruhi Masalan, "iste'mol tovarlari va chakana savdoni qamrab oluvchi to'rtta o'zgarish to'lqini" muhokama qilindi.
2012 yilda, Deloitte oltita sanoat sektorini "qisqa sug'urta" va raqamli iqtisodiyot natijasida "katta portlash" ga ega bo'lganlar qatoriga kiritdi.
Avstraliyaning etakchi telekommunikatsion provayderi Telstra raqamli iqtisodiyot natijasida raqobat qanday qilib global va yanada kuchayib borishini tasvirlaydi.
2016 yilda Raqamli iqtisodiyot 11,5 trillion dollarni yoki global yalpi ichki mahsulotning 15,5 foizini tashkil etdi - rivojlangan iqtisodiyotlarda YaIMning 18,4 foizi va rivojlanayotgan iqtisodiyotlarda o'rtacha 10 foiz. Raqamli iqtisodiyot oldingi 15 yil ichida global yalpi ichki mahsulotga nisbatan ikki yarim baravar tez o'sganligi, 2000 yildan buyon hajmi deyarli ikki baravarga o'sganligi aniqlandi. Raqamli iqtisodiyotdagi qiymatning aksariyati faqat bir nechta mamlakatlarda ishlab chiqarilgan: AQSh ( 35 foiz), Xitoy (13 foiz) va Yaponiya (8 foiz). Evropa Ittifoqi Islandiya, Lixtenshteyn va Norvegiya bilan birgalikda yana 25 foizni tashkil etdi.
Raqamli iqtisodiyot iste'mol tovarlari chakana savdosiga sezilarli ta'sir ko'rsatdi. Buning bir ta'siri, masalan, jismoniy ishtirokisiz chakana sotuvchilarning tez tarqalishi bo'ldi eBay yoki Amazon. Bundan tashqari, an'anaviy chakana savdo do'konlari kabi WalMart va Macy's raqamli iqtisodiyotga moslashish uchun o'z bizneslarini qayta tuzdilar. Ba'zi chakana sotuvchilar, kabi Abadiy 21, raqamli iqtisodiyotni oldindan bilmasliklari va moslasha olmaganliklari natijasida bankrotlik e'lon qilishdi. Boshqalar, masalan Bebe do'konlari tashqi sotuvchilar
bo‘lmagan miqdorda yagona bojxona to‘lovi stavkasi belgilandi, bu jismoniy shaxs tomonidan olib kirishning maksimal me’yorlari oshib ketganda undiriladi. Xo‘sh, bu kabi boj va soliq o‘zgartirishlari elektron tijoratning rivojlanishiga qay darajada ta’sir qiladi, degan savol kelib chiqadi. Albatta, bu kabi o‘zgarishlar O‘zbekistonda elektron tijoratning rivojlanishiga to‘sqinlik qilmasligi, aksincha uning mamlakatda yanada rivojlanishiga xizmat qilishi lozim.
Jahon miqyosidagi pandemiya sharoitida aksariyat xalqaro aviareyslarning to‘xtatilishi, yuklarni yetkazib berishning keskin susayib ketishi oqibatida xalqaro pochta va yetkazib berish tizimlarini yanada takomillashtirish, bunda elektron tijorat tizimini yanada kengaytirish zarurligini ko‘rsatib qo‘ydi.
O‘zbekistonda elektron tijorat tizimini rivojlantirish sharoitida hal qilinishi kerak bo‘lgan bir qancha muammolar mavjud bo‘lib, ulardan biri — bu xorijiy internet-do‘konlaridan tovarlarni yetkazib berish vaqtini qisqartirishga erishish zaruriyatidir. Xalqaro tajribadan kelib chiqib, bu masalaning yechimlaridan biri sifatida maxsus bojxona omborxonalarini yaratish va ular faoliyatini to‘liq avtomatlashtirilgan holda nazorat qilishga erishish ekanligini ta’kidlash joiz.
Masalan, Tatariston rahbari 2020-yil iyul oyida Rossiya Moliya vazirligiga Tataristonning transchegaraviy internet savdosi uchun mamlakatning birinchi B2B2C, ya’ni “biznes biznes uchun — biznes mijoz uchun” maxsus “bond zonasi” (bojxona to‘lovlari to‘lanmagan tovarlar ombori yoki omborlari zonasi)ni tashkil etish taklifi bilan murojaat qilgan. Respublika rahbariyati buni sinov tariqasida transchegaraviy internet-savdoga yo‘naltirilgan alohida erkin iqtisodiy zonani yaratish orqali amalga oshirishni taklif qilgan.
Bond zonani yaratish bo‘yicha Tataristonning shartlari orasida logistika infratuzilmasini yuqori darajada tayyorlash, maqbul jug‘rofiy joylashuv va respublika organlarining qo‘llab-quvvatlashi ham mavjud. Rossiyadagi birinchi bunday zonani yaratishga to‘sqinlik qiladigan jihat — bu tartibga soluvchi normativlarning yo‘qligidir. Amaldagi bojxona qoidalari bojxona ombori modelidan foydalanganda Yevroosiyo iqtisodiy ittifoqi hududidagi jismoniy shaxslarga pochta orqali tovarlarni jo‘natishning soddalashtirilgan tartibini qo‘llashga imkon bermaydi.
Hozirgi kunda Xitoy va Qozog‘iston, Qirg‘iziston o‘rtasida ayrim umumiy chegara hududlarida erkin savdo va bojxona bond omborlari mavjud bo‘lib, ular faoliyatini ham tanqidiy o‘rganib chiqish lozim.
O‘zbekiston Turkmaniston, Tojikiston va, kelajakda, Afg‘oniston bozorlariga yo‘naltirilgan bond zonalarini yaratish mumkin. Bu esa, O‘zbekistonning qo‘shni davlatlar bilan transchegaraviy savdosining yanada rivojlanishiga, yaratilajak “bond zonalari” elektron tijorat orqali jo‘natilayotgan tovarlarning yetkazib berilishining tezlashishiga va mijozlar uchun qulayliklarning yanada ortishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Shu bilan birga, O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan tovarlarning ham elektron tijorat yo‘li bilan boshqa davlatlarga jo‘natish mexanizmlarini ham ishlab chiqish lozim. Albatta, bu masalalarni mutaxassislar ishtirokida sinchkovlik bilan o‘rganib chiqish va, lozim bo‘lganda, mavjud normativ hujjatlarga tuzatishlar kiritish orqali amalga oshirish zarur.
Rivojlangan davlatlar tomonidan elektron tijoratga katta e’tibor qaratilayotgani, bunday savdolar hajmi hozirgi kunda 6,5 trillion dollargacha o‘sgani O‘zbekistonda ham ushbu sohani yanada taraqqiy ettirish zarurligini ko‘rsatmoqda. Ayniqsa, O‘zbekistonda tayyorlangan iste’mol mollari va tovarlarini elektron tijorat tizimi orqali boshqa mamlakatlarga tez, oson va qulay sotish juda katta yutuqlarga erishishga, mamlakat iqtisodiyotining o‘sishiga sabab bo‘ladi.
Buning uchun, albatta, mutaxassislar tayyorlash, aholi va tadbirkorlarni elektron tijoratdan keng foydalanish bo‘yicha o‘qitish, sohani rivojlantirishga xizmat qiladigan tizimlarni ishlab chiqish zarur. Jahon savdo aylanmasi yaqin kelajakda tez, qulay va arzon elektron tijorat tizimiga to‘liq o‘tishga hozirlik ko‘rmoqda. Uni o‘ziga to‘liq moslashtirgan, uning qulaylik va afzallikl
Xulosa
Yuqorida aytib o'tilganidek, raqamli iqtisodiyot asoslanadi hisoblash texnologiyalari. Tobora ko'proq biznes natijalari butun dunyo bo'ylab aloqani keltirib chiqaradi. U a deb nomlanadi yangi turdagi iqtisodiyot paydo bo'ladi. AKTning butun dunyoga tez tarqalishi yangi turdagi mahsulot va xizmatlarning rivojlanishiga olib keldi, bu bizning bugungi biznes yuritish uslubimizni o'zgartiradi. The Raqamli iqtisodiyot bugungi kunni anglatadi Global jahon YaIMning 15%. Bu ishonadi Shaxsiy malumotEvropa Ittifoqining raqamli bozorga qo'shilishini maqsad qilgan 1995 yilgi Evropa Ittifoqining ko'rsatmasi bilan tartibga solingan. Raqamli yagona bozor Evropa Ittifoqi uchun uzoq vaqtdan beri ustuvor bo'lib kelgan va 2007 yilgi inqirozdan harakat qilish uchun imkoniyatlar oynasi sifatida foydalangan. Biroq, biz ECning vakolati qanchalik nozikligini, bozorning bir xil emasligi va Evropa Ittifoqining postdan keyin harakat qilishi kerakligini ko'ramiz. Natijada, a'zo davlatlar muvofiqlashtirishning etishmasligi. Yagona bozorning iste'molchilarga nisbatan maqsadi - tanlov panelini yanada yaxshi narxda taklif qilish. Shunga qaramay, Raqamli bozor evropaliklar emas. Tarmoq effekti tufayli bozorga kirishni istagan Evropa korxonalari uchun to'siqlar yanada yuqori bo'lib qolmoqda. Dominant pozitsiya tomonidan saqlanmoqda AQShning yirik texnologik platformalari bozorning o'zgaruvchanligi bilan birlashtirilgan keng manevr imkoniyatini bermang.
http://fayllar.org
|
| |
